Groeit teelt glasgroenten tegen de krimp in?

Tholen - Het areaal glastuinbouw in Nederland is in 2024 gedaald. Dat blijkt uit nieuwe CBS-cijfers. Er staat volgens de statistici nog ruim 10.038 hectare overeind. In 2023 was dat nog 10.151 hectare.

Het areaal glasgroenten uit de landbouwtelling bedraagt in 2024 afgerond 5.455 hectare. Dat betekent een stijging van het areaal ten opzichte van 2023, en dat valt op. Groeit de Nederlandse glasgroentesector, tegen de trend in?

Het is een item van de WOS dat ons aan het denken zet. De WOS dook in de cijfers per regio en constateert in Westland juist een stijging van het areaal. Opmerkelijk, want juist Westland zit vol. Om elke vierkante meter wordt gevochten. De glastuinbouw krijgt concurrentie van woningbouw. Toch zou het areaal in Westland op basis van de landbouwtelling het grootst zijn sinds 2005, toen er 2.613 hectare aan kassen stond.

Groei glastuinbouw Westland
Westland telt 2589 hectare in 2024, met vooral een opvallende stijging van ruim 90 hectare van de glasgroenten. Juist in de glasgroenten is er sprake van grote schaalvergroting, en dan zijn serieuze groeipercelen niet of nauwelijks te vinden in Westland. En waar het lukt, stonden voorheen ook al kassen.

In het verleden bleek bij nieuwe CBS-cijfers al eens dat er meer data boven water kwam, waardoor 'groei' in areaal vooral ook te danken leek aan beter inzicht in het areaal met nieuwe data en betere monitoring. Het CBS vond de laatste jaren meer areaal, door een nieuwe manier van werken waarbij ook nadrukkelijk naar het adres van kassen wordt gekeken.

Of de groei in areaal in Westland in 2024 hieraan te wijten is, is de vraag. Onder meer door tomatentelers in Westland is in 2024 nieuw gebouwd. Maar telers bouwen juist ook in het buitenland. Bovendien zijn er in Westland in 2024 ook kassen gesloopt. Slaat dat in ogenschouw nemend de balans alsnog door naar groei?

Tegen de trend in
De groei in areaal in Westland gaat ook tegen de algemene trend in. Er wordt in de glastuinbouwsector vooral rekening gehouden met minder of een stabiliserend areaal.

Uit de CBS-cijfers op basis van de landbouwtelling komt naar voren dat het vooral de glasgroenten zijn die groeien in Westland. Het areaal bloemkwekerijgewasen, boomkwekerijgewassen- en vaste planten en fruit onder glas is in 2024 gedaald.

Ondertussen slaagden telers er wel in meer kilo's kasgroenten te oogsten van een gekrompen areaal. Ook dat bleek onlangs uit CBS-cijfers.

Opvallend is dat het CBS op de ene pagina met de cijfers van de oogstraming 4830 hectare glasgroenten voor 2024 noteert en op de andere pagina met areaalcijfers 5455 hectare voor glasgroenten in 2024.

Westlandse teler groeit buiten Westland
Het CBS is naar een verklaring voor dit verschil in areaalcijfers voor glasgroenten gevraagd. Voor de landbouwtelling wordt uitgegaan van de hoofdvestiging van het bedrijf, legt een woordvoerder uit. "Als een glastuinbouw een hoofdvestiging heeft in het Westland, maar nevenvestigingen heeft in andere regio's, dan worden de oppervlaktes van deze nevenvestigingen opgeteld bij de hoofdvestiging in het Westland."

Dat staat ook in de tabeltoelichting. Het lijkt de verklaring voor de groei van het areaal glasgroenten van in Westland gevestigde bedrijven. Zo hebben diverse tomatentelers hun hoofdvestiging in Westland, maar zijn deze telers al jaren geleden vooral fors gaan groeien in andere gebieden, zoals op Agriport of in Dinteloord.

Ook betonpad telt mee
Wat het verschil in areaalcijfer tussen de pagina met landbouwareaal én de pagina met cijfers over de groenteteelt aangaat, kan het forse verschil in areaal verklaard door een manier van rekenen, legt de woordvoerder van het CBS uit. "Voor de landbouwtelling wordt het areaal glas uitgevraagd. Hiervoor moeten de telers ook het oppervlakte opgeven dat zij nodig hebben voor de teelt zoals paden in de kassen. Voor tabel groenteteelt wordt uitgegaan van de totale ingezaaide oppervlakte."

Experts stellen areaal naar boven bij
Een snel over het hoofd gezien stukje uitleg bij de cijfers betreft een verschil in het aantal groentesoorten dat het CBS bij elkaar optelt. "De tabel met de groenteoogst bevat minder groentesoorten onder glas dan die uit de landbouwtellingtabel, vandaar het verschil in hectaren. In de landbouwtelling tabel worden ook overige groenten zoals andijvie, courgette, sla, radijs, kruiden en meloen meegeteld." Tijdens het panel glasgroenten met experts uit de sector zijn de arealen voor deze vijf groenten iets naar boven bijgesteld. "Omdat de Landbouwtelling ons meest betrouwbare bron is zullen wij deze vanaf volgend jaar niet meer bijstellen in het panel."'

Een belangrijk stukje uitleg, want de criticus die naar de CBS-cijfers kijkt en denkt: 'hé, Westland is vol en doe mij maar een huis in plaats van een kas' moet wel bedenken dat de groei 'in Westland' vooral rekenkundig is. Het debat over de toekomst van de glastuinbouw in heel Nederland kan ondertussen nog altijd gevoerd worden. Hier de 'geruststelling' voor criticasters zoals Frans Timmermans of Klaas Knot: het areaal krimpt.