Vertegenwoordigers van de Spaanse brancheorganisatie Fepex hebben in Brussel overleg gehad met de DG AGRI van de Europese Commissie. Ze hebben de situatie van de Spaanse tomatensector toegelicht en gepleit voor een strikte toepassing van recente uitspraken van het Europees Hof van Justitie over de Westelijke Sahara. Deze uitspraken zouden moeten leiden tot uitsluiting van tomaten uit de Westelijke Sahara van de tariefvoordelen die Marokko geniet in het kader van het associatieakkoord met de EU en tot het vaststellen van regels voor de herkomstaanduiding.
Tijdens de bijeenkomst wees Fepex op de oorzaken van het verlies aan concurrentiekracht van Spaanse tomaten ten opzichte van import uit derde landen: hogere arbeidskosten in Spanje, lagere eisen aan fytosanitaire en milieunormen in derde landen en een gebrekkig toezicht op importregels en douanerechten.
Op 4 oktober 2024 heeft het Europees Hof van Justitie twee beslissingen genomen die positief zijn ontvangen door de Spaanse tomatensector. Deze maatregelen kunnen de ongelijkheid op de markt corrigeren en de duurzaamheid van de Europese tomatenteelt ondersteunen:
- Producten uit de Westelijke Sahara vallen vanaf 4 oktober 2025 niet meer onder de tariefvoordelen die Marokko geniet. Ze zullen worden belast met invoerrechten en strengere prijsvoorwaarden.
- Producten zoals tomaten uit de Westelijke Sahara moeten duidelijk het land van herkomst vermelden, zowel bij import als bij verkoop aan consumenten.
Problemen in de Europese tomatenmarkt
De tomatensector in de EU heeft in de afgelopen tien jaar flink terrein verloren:
- Teelt- en exportafname: sinds 2014 is de Spaanse oogst van tomaten voor de versmarkt met 30,7% gedaald, en de export zelfs met 38,7%.
- Toename van de import: in dezelfde periode steeg de import van Marokkaanse tomaten in de EU met 42,5%, wat duidelijk wijst op een verdringing van Europese producten.
Ineffectieve uitvoering van het akkoord
Het landbouwprotocol van het associatieakkoord tussen de EU en Marokko bevat mechanismen om de Europese sector te beschermen, zoals invoerprijzen en samenwerkingsmaatregelen. De toepassing hiervan is echter gebrekkig. Ook de wijziging in 2014 van de berekening van de importwaarde – waarbij duurdere tomatensoorten zoals cherrytomaten werden meegenomen – heeft geleid tot marktverstoringen. Dit geeft een oneerlijk voordeel aan Marokkaanse telers, want de gewone ronde tomaten, die de meeste druk ondervinden, zijn niet correct vertegenwoordigd.
Eisen van de sector
De vertegenwoordigers hebben tijdens de vergadering drie hoofdpunten naar voren gebracht:
1. Strikte uitvoering van de uitspraken van het Europees Hof
- Uitsluiting van producten uit de Westelijke Sahara van tariefvoordelen.
- Duidelijke identificatie en controle van de herkomst.
2. Hervorming van het EU-Marokko-akkoord
- Aanpassing van de invoerprijzen aan de marktrealiteit.
- Tijdelijke beperking van Marokkaanse import totdat eerlijke concurrentie is gewaarborgd.
3. Meer transparantie en samenwerking
- Verbetering van gegevensverzameling over invoerprijzen.
- Ontwikkeling van maatregelen om de duurzaamheid en levensvatbaarheid van de Europese tomatensector te garanderen.
De bijeenkomst eindigde met een toezegging om het overleg voort te zetten en de ontwikkelingen in de Europese tomatenmarkt te blijven monitoren.
Voor meer informatie: www.fepex.es