Op 18 december 2024 deed de Raad van State uitspraak in twee zaken over stikstof. Volgens minister Femke Wiersma van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) brengt de uitspraak vooral onzekerheid met zich mee. Maar dat is slechts één onderdeel van de effecten van de uitspraak. Wat zijn de effecten voor de glastuinbouw? Dominique van der Hoeven legt het hieronder uit.
Van voortoets naar 'passende beoordeling'
Bij het uitbreiden of wijzigen van een bedrijfsvoering moet worden onderzocht of de stikstofneerslag daarvan gevolgen heeft voor Natura 2000-gebieden. Als dat zo is − een bedrijfsvoering heeft stikstofdepositie tot gevolg − kunnen die effecten op twee manieren worden verzacht:
- via intern salderen: de nieuwe bedrijfsvoering heeft niet meer neerslag van stikstof dan de oude situatie op die locatie).
- via extern salderen: de toegenomen neerslag van stikstof wordt gecompenseerd met het verdwijnen van stikstofneerslag op een andere locatie.
Bij intern salderen mocht je tot nog toe in de voortoets berekenen of er significante effecten op de Natura 2000-gebieden zouden plaatsvinden ná intern salderen. Veel initiatieven konden op die manier doorgaan. Na de uitspraak van 18 december is dat echter niet langer toegestaan. De nieuwe of gewijzigde bedrijfsvoering moet op zichzelf beoordeeld worden. Na deze 'passende beoordeling' kunnen de effecten eventueel verzacht worden door intern te salderen.
Ook spelregels intern salderen veranderen
Met de komst van de 'passende beoordeling' wijzigt niet alleen het sterk kostenverhogende en onzekere proces in de vergunningssystematiek. Ook de spelregels rond intern salderen veranderen op twee punten. Die veranderingen bieden volgens Glastuinbouw Nederland een kans, maar leiden ook tot een beperking:
- Kans: Je mag alleen intern salderen op basis van de referentiesituatie, dus wat er op grond van een natuurvergunning aanwezig is of had mogen zijn. De referentiesituatie bestaat niet alleen uit een bestaande natuurvergunning, maar ook uit een eventuele (oude) milieutoestemming (soms is er geen natuurvergunning, maar wel een toestemming op grond van milieuregels). Dat biedt wellicht mogelijkheden voor PAS-melders, interimmers en andere onvergunde bedrijven die wel beschikken over een Hinderwetvergunning, een milieumelding of melding Activiteitenbesluit.
- Beperking: Structureel onbenutte milieuruimte (latente ruimte) mag je niet gebruiken voor intern salderen. Dit mocht voorheen bij intern salderen in de voortoets nog wel. De regelgeving wordt op dit onderdeel dus strenger. Niet bekend is wat dat betekent voor de capaciteitsvergunningen voor de WKK (waarbij bijvoorbeeld ook capaciteit wordt ingezet voor netbalancering).
Terugwerkende kracht
Tot slot heeft de Raad van State bepaald dat deze uitspraak met terugwerkende kracht geldt voor verleende toestemmingen via intern salderen over de afgelopen vijf jaar. Wanneer een activiteit is gestart na 1 januari 2020 en is toegestaan middels intern salderen, is daarvoor dus alsnog een nieuwe vergunning nodig en moet er getoetst worden op basis van een 'passende beoordeling'.
Dit is volgens Glastuinbouw Nederland een zeer grote en onacceptabele inbreuk op de rechtszekerheid. Bovendien is het niet de eerste keer dat de hoogste rechter van Nederland een uitspraak doet waardoor burgers en bedrijven niet langer kunnen vertrouwen op de rechtsgeldigheid van onherroepelijke toestemmingen of vergunningen. Ook met het vervallen van de PAS gebeurde dit.
Bron: Glastuinbouw Nederland