Voor telers zijn er veel opties en maatregelen om het planten- en dierenleven in de bermen, slootkanten en het slootwater rond hun kassen te verrijken. Zo kan een diversiteit aan landschapselementen en een kruidenrijke vegetatie tot een rijke insectenpopulatie leiden. Maar hoe bepaal je of die maatregelen daadwerkelijk bijdragen aan verbetering van de biodiversiteit zonder een risico te vormen voor de glastuinbouw? Hoe telers daar antwoord op kunnen krijgen, is verkend door Luc Recourt, student Toegepaste Biologie en Ecologie aan Aeres MBO Ede. Hij presenteerde de resultaten op 7 januari in het Living Lab van SIGN in Bleiswijk. Glastuinbouw Nederland deelt een verslag.
In opdracht van Stichting Innovatie Glastuinbouw Nederland (SIGN) onderzocht Recourt afgelopen zomer op twaalf locaties in het Oostland hoe het is gesteld met de biodiversiteit in de bermen en sloten rond kassen. Hij monitorde onder andere de plantensoorten, de insectenpopulatie en het waterleven en deed metingen naar zuurgraad, zoutgehalte, temperatuur en zuurstof-, fosfaat- en ammoniakgehalte.
Eentonige bermen
Uit het kwalitatieve onderzoek kwam naar voren dat er in bermen rond kassen sprake kan zijn van 'vervilting' en 'verruiging' doordat maai- en baggerresten blijven liggen. "Dat is funest voor gevoelige planten en leidt tot een eentonige bermen", zo stelt Recourt. Verder viel op dat bermen langs kassen veelal gedomineerd worden door Engels raaigras, wat volgens Recourt eveneens tot een eentonige berm leidt, waarin andere planten zich moeilijk kunnen vestigen en slechts enkele 'generalistische' insecten (alleseters) domineren. In sloten rond kassen is 's zomers vaak sprake van algenbloei. Deze eutrofiëring van het slootwater leidt volgens Recourt tot sterfte van het waterleven en daarmee afname van de biodiversiteit. Ten slotte merkt Recourt op dat sloten rond kassen vaak steile oevers hebben. "Daardoor is er minder ruimte voor plantontwikkeling en is het mogelijk dat exoten zoals de Amerikaanse rivierkreeft zich kunnen vestigen."
Maaibeheer en onderhoud
Om de biodiversiteit rond kassen te verbeteren is het volgens Recourt van groot belang om het maaibeheer en onderhoud van bermen en slootkanten extensiever uit te voeren. "Dat ligt heel genuanceerd. Per situatie zul je moeten kijken wat passend beheer kan zijn, waarbij je ook met de juiste stakeholder – gemeente, provincie, waterschap of aannemer − in gesprek zult moeten." Soms is het volgens hem juist beter om meer te maaien en de bodem te laten verschralen zodat voedingsrijkdom afneemt en niet alleen dominante soorten zich ontwikkelen. "Uiteindelijk wil je dat er meer kruidenplanten en bloemen blijven, waardoor de grasdominantie verdwijnt. Dat is gunstiger voor 'specialistische' insecten en voor de biodiversiteit in het water. Het afvoeren van maairesten is ook een belangrijk punt, dat remt de ontwikkeling van plantensoorten namelijk. Ook de personen die het beheer en onderhoud uitvoeren, moeten voldoende kennis van biodiversiteitsverbetering hebben."
SIGN is enthousiast over de uitkomsten van Recourts verkenning."Naast een mooi overzicht van alle monitoringsprotocollen heeft het onderzoek aangetoond dat in extensief beheerde bermen en oevers rondom kassen veel meer 'specialistische rovers' (predatoren) voorkomen, waardoor de risico's voor de glastuinbouw verminderen", stelt Dewi Hartkamp van SIGN. Dit kan volgens haar een startpunt vormen voor dialoog tussen belanghebbenden.
Praktische maatregelen
Daarnaast kunnen telers volgens Recourt zelf praktische maatregelen nemen. Hij noemt onder meer: het creëren van nestgelegenheden, plaatsing van houtwallen en groen, aanplant van hagen en bomen, ecologische vlotten in sloten, aanleg van natuurvriendelijke oevers, inzaaien van kruidenmengsels en toepassen van andere bodembedekkers dan gras.
Brochure
Recourt wil binnenkort via SIGN een brochure uitbrengen voor telers en de opgedane kennis toegankelijk maken. "Daarin wil ik de eenvoudige maatregelen verwerken in een stappenplan, zodat telers kunnen kijken wat zij in hun bedrijfsspecifieke situatie kunnen doen." Bij de presentatie van zijn onderzoek waren vertegenwoordigers aanwezig van de gemeente Lansingerland, het Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard, Greenport West-Holland en Glastuinbouw Nederland. Ook SIGN en enkele telers waren erbij.
Bron: Glastuinbouw Nederland