Tholen - De uitvalproblemen in paprika de afgelopen jaren hebben voor aanpassingen in de teelt gezorgd. Er zijn daarbij twee gekozen routes te onderscheiden: op organisch substraat telen én telen op een onderstam, met geënte planten. Eén van de telers die voor die laatste optie koos, is Rainbow Growers Group. In de nieuwste kas van 5 hectare in Middenmeer is op 12 december geplant met het ras Alzamora op onderstam Skyborn, op steenwolsubstraat.
"Toen Alzamora op de markt kwam dacht ik: hè, hè, eindelijk een ras zonder te veel hormonen", zegt Daaf Steentjes. Hij is Teelttechnisch Directeur bij de grote paprikateler met meerdere locaties in Nederland. "Het ras kent een regelmatige zetting en vraagt in elk stadium van de teelt evenveel energie. Alleen tijdens het kleurproces vraagt het ras wat extra."
Deze eigenschappen van het ras van Rijk Zwaan maken het volgens de teler een geschikt ras om op een onderstam te zetten. Al jaren geleden is er vanuit de paprikateelt naar telen op onderstammen gekeken. Daaf was al langer geïnteresseerd in de optie voor telen op een onderstam. De recente wortelproblemen bleken een trigger om, naast de massale keuze voor telen op organisch substraat, ook weer naar geënte planten te kijken.
"Ik heb altijd gezegd dat een ent goed kan passen onder een regelmatig zettende plant", geeft Daaf aan. De paprikarassen waarmee telers tot nu toe teelden, groeien sterk in zetsels. "Daarbij geeft de onderstam kracht als de paprika's aan de plant hangen, maar ook als de paprika's er net af zijn. Daarmee is een plant lastig in balans te krijgen."
Geënte paprikaplanten van het ras Alzamora op onderstam Skyborn in de nieuwe kas van Rainbow Growers Group, medio december
Nieuwe trend
In andere teelten worden onderstammen al veel vaker gebruikt. De wortelproblemen in paprika hebben er, ook volgens Erwin Weerheim, Crop coördinator Pepper bij Rijk Zwaan, nu voor gezorgd dat telers opnieuw naar enten zijn gaan kijken. "Enten is nooit echt grootschalig opgepakt in het verleden. De keuze voor geënte planten bij paprikatelers is dit jaar echt een nieuwe trend."
Dit jaar staat er circa 50 hectare op een onderstam, op een totaal areaal van 1600 hectare paprikateelt in Nederland, schat hij in. Daarbij kiezen telers o.a. voor het ras Alzamora, en voor twee soorten onderstammen. "Van de 50 hectare staat er zo'n 35 hectare op Skyborn en de overige hectares staan op onze eigen onderstam, Bedrock."
Bedrock RZ F1, een onderstam van Rijk Zwaan
Beveiliging
Rainbow Growers Group koos voor Skyborn, een onderstam van zaadbedrijf De Bolster. Daaf: "Afgelopen jaar hebben we meerdere onderstammen getest en vervolgens de twee meest opvallende naast Skyborn getest. Dat is een onderstam uit de bioteelt die zich daar al heeft bewezen. Er zijn door meerdere telers proeven mee gedaan en daaruit bleek dat er een kleine plus in productie mogelijk is."
Met de keuze voor Alzamora geënt op Skyborn kiest de paprikateler uit Noord-Holland naar eigen zeggen voor een stukje beveiliging van de nieuwe teelt. "Uit de afgelopen tijd valt op dat de wat nieuwere bedrijven gevoeliger bleken voor te zijn voor wortelproblemen. Zij werken met nieuwe installaties en zijn erg hygiënisch. Wij willen met de stappen enten en de keuze voor organische substraat investeren in de toekomst en daar ervaring mee opdoen."
In Middenmeer is de nieuwste kas van 5 hectare tegen de bestaande tuin aangebouwd. In de bestaande kas teelt Rainbow Growers Group op organisch substraat, op een Lenslimat. "Voor het biologisch evenwicht is dat een echte plus." De nieuwste kas en de kas die drie jaar geleden gebouwd is, worden met dezelfde watersystemen gevoed, maar niet vanuit dezelfde unit, benadrukt Daaf. "Wel gebruiken we dezelfde ontsmettingstechniek."
Productiesprongetje
Met de keuze om in de nieuwste kas met een plant op een onderstam te telen gaat Rainbow Growers Group met 5 hectare ervaring opdoen, op steenwol. Ondertussen doen ook heel wat andere, volgens Erwin vooral Nederlandse telers, dit jaar ervaring op grotere schaal op met het telen met geënte planten. Daarbij weet hij dat er diverse combinaties onderstam-bovenstam-substraat worden gemaakt. "Er zijn telers die met de combinatie Alzamora plus onderstam telen en dat op steenwol blijven doen, maar ook telers, vaak telers die met veel uitval te maken hebben gehad, die nu met een onderstam en op organisch substraat gaan telen. Bovendien zijn er telers die nog geen uitvalproblemen hadden, maar die toch voor telen met Alzamora op een onderstam telen dit seizoen."
Naast het stukje beveiliging hoopt Daaf ook een 'productiesprongetje' te kunnen maken met de keuze voor een teelt op onderstam. "Ik geloof in deze stap en heb hier de handen op elkaar gekregen om nu grootschalig ervaring met de teelt op een onderstam op te gaan doen. Het momentum voor deze stap lijkt er nu te zijn. Daarbij speelt ook mee dat je ziet dat het areaal in Nederland eerder krimpt dan groeit, terwijl de vraag stijgt. Meer kunnen produceren op dezelfde vierkante meter is dan waar je naar streeft."
De keuze voor een onderstam gaat logischerwijs wel gepaard met extra kosten. Samen met een iets hogere productie, en ook weer een kostenreductie op andere vlakken uit voorbehoud op de uitvalproblematiek, verwacht Daaf met de keuze voor een teelt met geënte planten in ieder geval quitte te kunnen spelen.
Erwin schat in dat één à twee kilo extra productie met Alzamora op een onderstam mogelijk is. "Alzamora is generatief, heel vruchtbaar en zet makkelijk. De onderstam voegt veel groeikracht toe. Er komt kracht vanuit de wortel en samen met de sterke eigenschappen van de bovenstam levert dat een beheerste groei op."
Geënte paprikaplant op steenwolblok
Opkweek grootste uitdaging
Door veredelingsbedrijf Rijk Zwaan zijn testen met meerdere rassen op de combinatie met de onderstammen Skyborn en de eigen onderstam Bedrock. "Daarbij zien we eigenlijk vergelijkbare resultaten." In het verleden leverde het telen van paprika's op een onderstam vooral meer groei op, maar niet per se meer productie. "Nu, in combinatie met Alzamora, heb je meer zekerheid tegen de uitval en met een beloning in een stukje meerproductie."
De start van de paprikateelt is donker geweest. "Inwortelen en weggroeien is niet heel ander dan normaal", ziet Erwin. Misschien wel de grootste uitdaging van de keuze voor geënte planten, de opkweekfase, is al achter de rug. "Opkweken met een onderstam kost meer tijd. Je bent, omdat onderstam en bovenstam aan elkaar moeten groeien, langer bezig om een plantje te maken."
Enten luistert heel nauw. "Er is eigenlijk maar één dag optimaal om beide delen te verbinden via de ent. Dat moet een opkweker optimaal uitkienen. Het vraagt veel voorbereiding." In sommige gevallen levert werken met geënte planten iets meer ongelijkheid in plantmateriaal op, ziet Erwin in de praktijk. "Het is best een complexe cocktail die je maakt. Bij de een is dat wat optimaler gelukt dan bij de ander."
Geënte paprikaplant op steenwolblok
Donkere start teelt
Uiteindelijk levert de keuze voor geënte planten vooral meer uithoudingsvermogen later in de teelt op, en in het voorjaar continu een sterkere plant. Erwin vergelijkt het met een Volkswagen die je een upgrade geeft. "Door enten krijg je meer pk's en je kunt ook langer doorrijden op één tank."
Enkele weken onderweg in de nieuwe teelt ziet Daaf als voornaamste verschil dat de start van de teelt krachtig is, waarbij het gewas gelijkmatig en generatief weg groeit, en meer temperatuur kan hebben dan de planten die niet op een onderstam staan. "Zonder onderstam moeten we eerder zakken in temperatuur nu er zo weinig licht is, omdat je anders knoppen kwijtraakt. De planten met onderstam laten dat probleem nu niet zien. Dit gewas blijft het makkelijker beter doen."
Paprikaplant op organisch substraat
Voor meer informatie:
Erwin Weerheim
Rijk Zwaan
[email protected]
www.rijkzwaan.nl
Daaf Steentjes
Rainbow Growers Group
www.rainbowgrowers.nl