Grodan heeft onlangs de eerste van een reeks onderzoeksproeven afgerond bij Proefstation voor de Groenteteelt in België om de optimale elektrische geleidbaarheid (EC) te bepalen voor hydrocultuursla wanneer deze wordt gekweekt in steenwolblokken. In dit artikel reflecteren twee experts op de bevindingen, die aantonen dat steenwol groeimedia hightech sla telers kunnen helpen om schonere, efficiëntere en uniforme resultaten van hoge kwaliteit en betrouwbaarheid te bereiken in vergelijking met veen.
Ben Vanvoorden and Lise Maibom
"Nu het vooruitzicht van een veenverbod steeds dichterbij komt, moeten slatelers op zoek gaan naar een andere oplossing," zegt Lise Maibom, business development manager bij Grodan en projectleider van de slatest. "Wij geloven dat steenwol de oplossing biedt, maar het vereist een andere irrigatieaanpak – niet in de laatste plaats omdat het een niet-biologisch substraat is."
Dit betekent dat telers, in tegenstelling tot bij het gebruik van veen, hun planten vanaf het begin niet alleen water moeten geven, maar ook voedingsstoffen in de vorm van meststoffen. "Als telers niet bekend zijn met het gebruik van een niet-biologisch substraat, kan het in het begin ingewikkelder lijken. Daarom bieden we onze klanten uitgebreide ondersteuning in de vorm van gedetailleerde richtlijnen en advies op maat. Dit helpt telers een optimale plantgezondheid, kwaliteit, opbrengst, efficiëntie en dus winstgevendheid te bereiken bij het gebruik van onze steenwol groeimedia," vervolgt ze.
"Bovendien geloven we bij Grodan in voortdurende verbetering. Daarom doen we regelmatig onderzoek in samenwerking met objectieve, toonaangevende partners om onze kennis te vergroten. Deze nieuwe inzichten verwerken we in ons advies aan telers, afgestemd op hun specifieke gewassen en markten.", voegt Lise toe.
Druk om af te stappen van veen
De recente proef met sla op het Proefstation voor de Groenteteelt in Sint-Katelijne-Waver (SKW), dat veel kennis heeft van standaard substraten op basis van veen, is een goed voorbeeld van Grodan's betrokkenheid bij onderzoek. "Veen is al vele jaren het belangrijkste groeimedium voor sla en wordt gewaardeerd om zijn buffercapaciteit. Telers staan echter onder toenemende druk om af te stappen van veen - niet alleen van overheden in de vorm van wetgeving, maar ook van consumenten die een bottom-up vraag creëren met hun toegenomen aandacht voor gezondheid, voedselveiligheid en duurzaamheid," zegt Ben Vanvoorden, onderzoeker bij SKW.
"Als schoner substraat pakt steenwol veel van deze problemen aan, bijvoorbeeld door bodemvervuiling op de onderste bladeren van een 'levende sla' te elimineren en door sterk geautomatiseerde systemen te ondersteunen die menselijke tussenkomst overbodig maken", zegt hij. "Toen Grodan ons benaderde voor dit onderzoek, zagen we dit dan ook als een uitgelezen kans om te onderzoeken hoe we telers kunnen helpen om op steenwol dezelfde kwaliteit, productie en snelheid te bereiken als op veen."
De reinheid van steenwol biedt volgens Lise nog andere praktische voordelen: "In tegenstelling tot veen, dat ongewenste plagen en ziekten in de kas kan brengen, is dit door de hoge temperaturen tijdens het productieproces van steenwolblokken bijna onmogelijk. Bovendien kunnen veenresten in de goten terechtkomen en slijtage veroorzaken in het irrigatiesysteem, terwijl steenwolblokken volledig intact blijven - zelfs bij gebruik in geautomatiseerde systemen." Dit zijn allemaal extra redenen waarom sla telers zouden moeten overwegen om 'over te schakelen op schoon', zegt ze.
Experimenteren in een risicovrije omgeving
Ben erkent dat veel telers niet weten dat steenwol een alternatief is voor veen, of zich zorgen maken over de vermeende risico's die gepaard gaan met de overstap naar een nieuw systeem. "Daarom voeren we samen met Grodan experimenten uit in een risicovrije omgeving voor de telers. Het mooie van een proefstation is dat we tot het uiterste kunnen gaan om de optimale niveaus te vinden. Door vervolgens onze inzichten toe te passen, kunnen we het perfecte 'game plan' ontwikkelen voor de hydrocultuur van sla op steenwol. Deze proef is een belangrijke stap in ons streven om de slateelt op steenwol verder af te stemmen en te optimaliseren - net zoals we dat bij SKW al 60 jaar doen met veen."
Ondersteuning voor precisieteelt
Het feit dat steenwol een niet-biologisch substraat is, biedt volgens Lise mogelijkheden voor precisieteelt: "Omdat er geen voedingsstoffen in het steenwolsubstraat zelf zitten, weten telers zeker dat ze uitgaan van nul. Wat telers ook geven in de vorm van meststoffen, het wordt niet beïnvloed door iets dat misschien al in het substraat zit."
Ben is het hiermee eens en merkt op: "Terwijl de buffercapaciteit van veen sommige voedingsstoffen tegenhoudt, zijn alle voedingsstoffen die je in steenwol geeft direct beschikbaar voor de wortels. Dus in tegenstelling tot veen weten kwekers zeker dat de planten en wortels alle benodigde voedingsstoffen opnemen." Dankzij het voedingsstoffenrecept hebben telers volledige controle over de elektrische geleidbaarheid (EC) en kunnen ze deze gebruiken om de gezondheid en groei van de planten tijdens de hele teeltcyclus nauwkeurig te sturen.
De optimale EC-strategie
"In steenwolblokken is EC cruciaal in de vroege stadia van de slateelt, zowel tijdens de vermeerderingsfase als tijdens de eerste bevochtiging, om de gezondheid en groei van de plant te bevorderen. In elk onderzoeksproject dat we uitvoeren, merken we dat als de juiste plantkwaliteit niet wordt bereikt in de vermeerderingsfase, je uiteindelijk een sla van mindere kwaliteit hebt op het moment van oogsten," zegt Ben.
"In onze onderzoek proef wisten we dat we voor steenwol - in tegenstelling tot veen - wilden onderzoeken wat de juiste EC was om te gebruiken in de vermeerderingsfase om het gebrek aan natuurlijk voorkomende voedingsstoffen in het begin te compenseren. En we gingen ervan uit dat de planten op steenwol daarna ook een hogere EC nodig zouden hebben, maar wat is het optimale niveau?", vervolgt hij.
Om die vraag te beantwoorden, begon het team met een EC van 1,5 voor de eerste bevochtiging, zoals gebruikelijk is, en gebruikte dezelfde waarde bij de vermeerdering en ook in de gootfase. "We realiseerden ons echter al snel dat de EC in de propagatie en misschien zelfs in de initiële bevochtiging hoger moest zijn. Daarom probeerden we verschillende EC-niveaus tussen 3 en 5,5 om de grenzen te testen, waarbij we sensoren gebruikten om het EC-niveau en andere parameters in de wortelzone constant te controleren," legt Ben uit.
Kwaliteit combineren met efficiëntie
Met verschillende eisen voor het eindproduct in het achterhoofd evalueerde het team de twee teeltsystemen door de oogsten van drie verschillende maten sla te analyseren: 150g, 250g en 400g. "We ontdekten dat een hogere EC in de eerste fase de beste resultaten opleverde voor alle drie de oogsten op steenwol," onthult Lise. "We ontdekten ook dat steenwol eigenlijk geen hogere EC nodig had in de gootfase; we konden werken met vergelijkbare waarden als met veen."
"Alle planten hadden een goede kiemkracht en een goede uniformiteit. Daarnaast was de algehele kwaliteit beter vergeleken met veen: minder gele bladeren en aanzienlijk minder rot, wat resulteerde in een langere houdbaarheid," stelt Ben. "We hebben ook de wortelgroei en wortelgezondheid geëvalueerd, zoals bruinverkleuring, en zagen dat de wortelparameters goed waren."
Sla van hogere kwaliteit betekent dat telers een betere prijs kunnen vragen voor hun eindproducten. "Ondertussen maakt de uniformiteit van de planten, in combinatie met minder gele bladeren en minder rot, het oogsten gemakkelijker en sneller voor telers. Het vermindert ook de hoeveelheid afval, waardoor de operationele efficiëntie toeneemt," zegt Lise. "Als niet-biologisch substraat ondersteunt steenwol bovendien schone en voedselveilige producten die populair zijn bij klanten in de detailhandel en bij consumenten. Omdat er geen organische vezels in de goten terecht kunnen komen, vermindert steenwol bovendien de slijtage van het irrigatiesysteem van de teler."
Links veen, rechts steenwol
Snellere groei op steenwol
"Op basis van de resultaten van deze proef kunnen we nu al concluderen dat een hoger EC-niveau tijdens de vroege fase van de vermeerdering en teelt van sla op steenwol een betere beschikbaarheid van voedingsstoffen ondersteunt, wat leidt tot een duidelijk betere groei en gezondheid van de wortels en planten," zegt Ben. "We verwachten dat een hogere EC een nog grotere positieve invloed heeft op de kwaliteit en efficiëntie in de winter/lente teeltcycli, wanneer de teeltperiode wel twee maanden kan duren, vergeleken met minder dan twee weken in de zomer. Daarom is de volgende stap om deze bevindingen te valideren in een andere proef begin 2025."
Lise kijkt ernaar uit om de EC-niveaus in de volgende proef verder te verfijnen. "In de eerste twee zaaiingen van deze proef waren de steenwolsla's kleiner dan de veensla's toen ze werden overgebracht naar het gootsysteem. Ze vertoonden echter een sterke groei in de gootfase, waardoor ze hun achterstand konden inhalen. En tegen de oogsttijd van 400 gram hadden ze dezelfde grootte en kwaliteit als de slasoorten op veenbasis," zegt ze. "Dit betekent dat als we de optimale EC kunnen vinden tijdens de vermeerdering om ervoor te zorgen dat de planten de juiste grootte hebben wanneer ze de gootfase ingaan, steenwol telers in staat zou kunnen stellen om nog sneller slasoorten met een hoog gewicht te produceren dan op veen."
Advies op maat
"Deze bevindingen tonen al aan dat steenwol groeimedia een betere groei, kwaliteit, houdbaarheid en efficiëntie voor telers kunnen ondersteunen. Door deze bevindingen te valideren, kunnen we ons advies en onze begeleiding verder afstemmen op telers die graag willen 'overschakelen op schoon' voor hun hydrocultuur slateelt," besluit ze.
Voor meer informa
tie:
Grodan
https://www.grodan.com/nl/