BonHydroponics wil 1,2 mln kroppen sla per jaar op Antillen telen

Tholen - Per dag 4.000 kroppen sla leveren aan de retail en de horeca op het eiland. Dat is het doel van BonHydroponics, het nieuwste project van Edward van Wonderen op Curaçao, een Nederlander met een verleden in de voetbalwereld die zijn ondernemingsdrang een kleine tien jaar geleden in de richting van de AGF-wereld heeft gestuurd. "De kas van 5.500 m2 staat er al, evenals de 130 tafels voor de hydrocultuur. Het is nu wachten op de komst van mijn teler uit Bahrein. Volgende week landt hij", aldus Edward.

De weg naar de kassen

Op elke tafel is er plaats voor ongeveer 800 kroppen sla, goed voor 1,3 miljoen stuks per jaar, zo becijfert Edward. Ook de opkweek gebeurt in eigen beheer. "Het zaad, speciaal voor hydrocultuur en het tropische klimaat op Curaçao, komen van Rijk Zwaan. Ook de zakjes waarin de kroppen sla worden verpakt, komen uit Nederland. Van zaadje tot eindproduct, het hele proces vindt hier in de kas plaats."

"Batavia sla hoort knapperig te zijn"
Jaarlijks wordt circa 700 ton bladgroenten ingevlogen op Curaçao. "Er is wat slateelt op het eiland, maar die is kleinschalig en het betreft vollegrondssla, de zwaardere types. Wij telen gourmet sla, het hoge segment, kroppen van 150 tot 200 gram. Momenteel wordt die categorie, die je hier in de resorts, restaurants en in de retail vindt, in Zuid-Italië geteeld, vervolgens met de auto naar Nederland gevoerd, daar verpakt, in het ruim van een KLM-vliegtuig gestopt en uiteindelijk aan een van de twee groothandels hier op Curaçao geleverd. Die sla is een week onderweg en dat zie je eraan. Niet zelden ligt die slap en zielig in de winkel, terwijl een Batavia knapperig hoort te zijn. Wij doen dagvers, onbespoten product en, zoals ze hier noemen, "kilómetro cero". Geen transportkilometers, dus zero emissie. We hebben zelfs een negatieve footprint, want uiteindelijk nemen de plantjes tijdens hun groei CO2 op", legt Edward uit.

Kas type haaienvin. Volledig uit China

Voor de klanten op Curaçao is de aankoop van het in de kassen van BonHydroponics geteelde product eigenlijk een no-brainer, zo stelt Edward. "Kijk maar naar de prijs van importsla in de supermarkt: meer dan 5 gulden (€ 2,60) op Curaçao en 5 dollar op Bonaire. En dat heeft dus al een lange reis achter de rug. Natuurlijk zijn de teeltkosten hier niet laag – water is duur, elektriciteit is duur, grondstoffen moeten worden ingevoerd – maar we zijn zeker concurrerend met het importproduct én we kunnen mooi ons brood verdienen. Het project is eind 2022 opgezet met de hulp van een dertigtal investeerders die vanaf 2025 zeker een mooi rendement zullen zien."

Geen concurrentie voor lokale telers
De slaconsumptie op het eiland is behoorlijk groot, zo toont ook het cijfer van 700 ton import per jaar aan. "Met onze oogst willen we een deel van die import overbodig maken. We zijn in die zin geen concurrentie van lokale telers, maar wel van de Italiaanse telers, Nederlandse exporteurs en de vliegmaatschappij. En met ons voorbeeld willen we de lokale tuinbouwsector een boost geven, want die is hier nog zeer kleinschalig. Er staan niet veel kassen op het eiland. En toch is er heel wat mogelijk."

In de kas van BonHydroponics zullen er 8 tot 10 lokale medewerkers de slaplanten verzorgen en het eindproduct klaar maken voor levering aan de klanten. De ervaren hoofdteler uit Bahrein zal twee assistenten opleiden, een op Curaçao en de ander op Bonaire, waar Edward een kopie van de kas op Curaçao aan het bouwen is. "Daar hebben we een kas van 1.500 m2 overgenomen en wordt er 3.000 m2 bijgebouwd, goed voor nog eens circa 1 miljoen kroppen sla per jaar. Op Bonaire is een supermarkt geïnteresseerd in onze oogst en die heeft de intentie uitgesproken om de volledige opbrengst af te nemen. Klanten vinden is niet het lastigste gedeelte van dit project", aldus Edward.

Stuk automatisering
De uitdaging zit hem in de teelt zelf, maar daarvoor steunt de ondernemer op een ervaren teelttechnicus en een deels geautomatiseerd teeltsysteem. Het via omgekeerde osmose ontzilde zeewater, geleverd door het nutsbedrijf Aqualectra, wordt gekoeld tot 22-24 graden, gefilterd en met UV-stralen bewerkt voordat het samen met voedingsstoffen over de tafels wordt verspreid. Aan het eind van de tafels zit een overloop, waarna het water naar een buffertank wordt gepompt en weer wordt gefilterd voor hergebruik. Het systeem meet automatisch de voeding, de pH en de temperatuur van het water, waarna het ook zelf aanpassingen kan aanbrengen. "De ruim 100.000 kroppen sla verspreid over de 130 tafels zullen volgens berekeningen tussen de 8 en 10 kuub water per dag opnemen. De verdampingsgraad is door de dichte foamplaten eerder verwaarloosbaar. Dit volledig gesloten, circulaire systeem is een bestaande en beproefde oplossing uit Bahrein en goed bekend bij onze hoofdteler."

De waterbakken staan klaar voor eerste gebruik. De kroppen drijven op drijvers in gekoeld water

Comfortabel werken
Om de warmte buiten te houden – zonder warmtewerende maatregelen zou de temperatuur oplopen tot 43 graden in de kas, zo constateerde Edward – wordt gebruik gemaakt van schaduwdoeken op het plastic dek, veertig afzuigers die de warme lucht uit de nok van de kas trekken en tachtig ventilatoren. "We creëren een microklimaat met een temperatuur van 27 graden boven de tafels. Het water waar de sla op drijft, is 22-24 graden warm. Doen we enkel de schaduwdoeken dicht, dan loopt de temperatuur op tot 35 graden in de kas. Voor de gewassen zelf is dat in principe geen probleem, maar voor de medewerkers zou het natuurlijk niet comfortabel werken zijn."

Aan de zijkanten is de kas afgesloten met gaas: de lucht kan er doorheen, terwijl insecten worden buitengehouden. De constructie is gegalvaniseerd en het staal kan windstoten van 85 km per uur aan. Als de storm te hevig is, gaat het doek en de folie kapot, maar niet de constructie. "Er is veel wind op het eiland, maar hij is naast je vijand, als hij fors uit de hoek komt, ook je vriend, aangezien hij voor verkoeling zorgt."

Edward denkt eind januari de eerste oogst af te kunnen zetten

Ziektedruk minimaliseren
Ondanks het vochtige klimaat en de hoge temperaturen, vreest Edward geen ziekte- en plaagdruk. "Het systeem is gesloten en de zaden van Rijk Zwaan zijn speciaal ontwikkeld voor hydroponics en dit tropisch semi-aride klimaat. Dit is de basis. Voorts moet de waterkwaliteit op orde zijn, onder meer door het goed te verversen en steriel te maken met UV-stralen. Ook het substraat van Holland BioProducts, het bedrijf dat ik in Nederland in 2017 mede heb opgericht, draagt bij aan een zuivere teelt. Dit steriele substraat op basis van jute is bovendien volledig biologisch afbreekbaar. Toch ben ik me ervan bewust dat we tegen dingen zullen aanlopen. Dan zullen we oplossingen moeten zoeken en veerkracht moeten tonen. Maar één ding hebben we duidelijk voor ogen: geen gewasbeschermingsmiddelen", zegt Edward stellig.

in het midden van de kas is een wateropvang gemaakt

Tussen een bedrijf uit de grond stampen in Nederland en een onderneming opstarten op Curaçao, is er een hemelsbreed verschil wat het tempo betreft. "Ik ben een planmatig persoon, maar de factor tijd heb ik hier leren loslaten. Het openen van een bankrekeningnummer, het aanvragen van een btw-nummer, je inschrijving bij de Kamer van Koophandel en contracten afsluiten voor water en elektriciteit: daarvoor moet je persoonlijk twee of drie keer naar de desbetreffende instantie toe en daar kunnen maanden overheen gaan. Dat is jammer, maar het is een gegeven. Dus moet je het loslaten."

Bezoekje douane
Ook de douane is even langs geweest tijdens de bouw van de kas, zo vertelt Edward. "Dat had te maken met mijn aanvraag van de "agri-status", die het voordeel oplevert dat geïmporteerde grondstoffen niet belast worden met invoerrechten en btw, dit ter bevordering van de zelfvoorzieningsgraad op het eiland. Ik was duidelijk een kas aan het bouwen, voor voedselproductie dus, maar de ambtenaren wierpen op dat ik er uiteindelijk ook gewoon auto's in kon zetten en een showroom beginnen. Die agri-status zou ik dus maar kunnen krijgen eens het onomstotelijk vaststond dat er groenten uit de kas zouden komen. Dat was best een domper op de feestvreugde, want die vrijstelling van invoerrechten en btw had ik becijferd op ongeveer € 50.000. Mijn nachtrust was even flink verstoord. Uiteindelijk is me een tijdelijke agri-status verleend. De definitieve zal toegekend worden wanneer de eerste kropsla in de winkel ligt."

Chinese koelmachine

Inspiratiebron
De bouw van de kas is een initiatief waarmee BonHydroponics andere telers en ondernemers op de Caribische eilanden wil inspireren en enthousiasmeren. "De Nederlandse regering heeft nu € 24 miljoen beschikbaar gesteld voor projecten op de eilanden Curaçao, Aruba en Sint Maarten. Dat is een mooie ruggensteun voor initiatieven van deze aard. Bovendien heeft Curaçao de regel dat alles wat in voldoende mate geproduceerd wordt op het eiland, niet meer geïmporteerd mag worden. Zo is er bijvoorbeeld een importverbod op eieren. Het zou mooi zijn mocht er ook een ononderbroken en voldoende grote aanvoer zijn van tomaten, paprika's en bladgroenten van lokale teelt. Maar daarvoor moet de sector zich organiseren. Ik wil mij daar ook persoonlijk voor inzetten. Laten we een horizon van vijf of tien jaar vooropstellen, dat is een mooie ambitie. Maar zoals gezegd, tijd moet je hier een beetje loslaten", merkt de ondernemer filosofisch op.

Alle techniek komt uit China behalve de aansturing uit Portugal

Ook Edward zelf hoopt een beroep te kunnen doen op de subsidies van de Nederlandse overheid. "Dan investeer ik in zonnepanelen. Dat moet ons een stuk energie-onafhankelijk maken, want de stroom wil hier nog wel eens uitvallen. Op een of andere manier meestal op donderdag. Maar als de koeling wegvalt, dan warmt het water op onze tafels maar langzaam op. Dergelijke onzekerheden zijn ook een van de redenen waarom we voor bladgroenten hebben gekozen. Van zaad tot oogst hebben ze een cyclus van acht weken. Als er dan echt iets fout gaat, dan ben je maximaal twee maand verloren."

De sla van BonHydroponics ligt vanaf volgend jaar in de schappen op Curaçao onder het eigen merk Fresku di Kòrsou, en op Bonaire met het merk Fresku di Boneiru.

Voor meer informatie:
Edward van Wonderen
BonHydroponics
[email protected]
www.bonhydroponics.com

Bonaire DailyFresh
[email protected]
www.bonairedailyfresh.com