Marco van Noord, Jan Verbaarschot, Gilbert Heijens, Peter Schoenmakers, Wilbert van Oers en Ton van Kessel van Horti-Consult International zijn afgelopen maand op bezoek geweest in Zuid-Afrika. Het team met teeltadviseurs gaat jaarlijks op reis. De bestemming Zuid-Afrika stond al lang op het verlanglijstje om te bezoeken.
Enza Zaden
Het eerste bedrijf wat werd bezocht was Enza. "Daar werden we ontvangen in hun centrum voor innovaties. Enza is in Zuid-Afrika sterk in uien, maar ook in sla en meloenen. De rassen en variëteiten zijn anders dan in Nederland. Resistentie, kilo's en houdbaarheid zijn belangrijker dan smaak. Het Tomatenbronsvlekkenvirus (TSWV) is een van de problemen in het land. Witte vlieg valt mee, Tuta is een groter probleem. Tot nu toe is er nog geen uitbraak waargenomen van TBRV-virus in Zuid-Afrika."
De prijs van tomaten was dit jaar goed. Afzet vinden voor het product is de grootste uitdaging. De meeste telers hebben verschillende teelten om zo de risico's te spreiden. Telers kweken veelal hun eigen producten op. Er zijn slechts een paar plantenkwekers. Er wordt op de site van Enza biologische bestrijding toegepast. Hommels zijn verboden om te gebruiken. Waterkwaliteit is over algemeen slecht in Afrika: veel ijzer en zouten.
Rennie Farms - Paarl
De tweede stop was op een kwekerij van tomaten, komkommers en paprika's. Het bedrijf is 50 jaar geleden gesticht. De bedoeling was om hier een komkommerbedrijf starten. Momenteel wordt in Paarl op 25 hectare geteeld. Men produceert tomaten, komkommers, kruiden en paprika's. Een andere teeltlocatie is in Namibië met een oppervlakte van 75 hectare.
Rennie Farms zijn al vele jaren de grootste toeleverancier van supermarkt Woolworths. Men teelt geen trostomaat omdat dit niet gaat zonder bestuiving van hommels. De plaats Val de Vie is vlakbij. Hier staan de duurste huizen van de regio en daarom is de grondprijs hier hoog.
Bij Rennie Farms is 43% van de aandelen aan 100 werknemers gegeven. In Zuid-Afrika is er een paar jaar terug een wet aangenomen die bepaalt dat een bepaald % van de medewerkers invloed moeten hebben op het bedrijf, in vorm van eigenaarschap. Op het bedrijf werken per dag zo'n 1200 werknemers. Het bedrijf bezit een twintigtal vrachtwagens om de producten bij het distributiecentrum te brengen.
De kas kost 4 mln. rand, € 200.000, - per ha. Men teelt 3 rondjes komkommer, met een plantafstand van 2,6 planten per vierkante meter. Dat geeft een productie van 150 stuks.
De tomaten zijn op 9 september geplant. Er worden 12 trossen aangehouden. Daarna start de nieuwe teelt. In paprika teelt men groen en rood.
De producten worden geteeld in zakjes met zaagsel, waar de jonge planten in blokken worden opgezet. Elke plant heeft een steker, een druppelaar. Het drainwater wordt door middel van een goot opgevangen, maar niet meer herbruikt. In deze teelten niet, wel in teelten buiten op het veld.
Het bedrijf verpakt al hun producten zelf. Door de nauwe samenwerking met de retail worden op maat gemaakte verpakking geproduceerd inclusief de etiketten met daarop de gevraagde specificaties van de betreffende supermarkt. Naast de standaard verpakkingen wordt er ook een groot aantal producten in 500 gr zakjes geleverd.
Op het bedrijf wordt zoveel mogelijk biologische geteeld, maar ook gewasbeschermingsmiddelen worden toegepast. Tuta absoluta is zeker een bedreiging voor de tomatenteelt, ondanks het gebruik van de feromonen. Door lage kosten is het rendement hoog te noemen. Over het resultaat behaalt men een winst van 28%.
Zetlers - Aardbeien- en groentekwekerij
Op deze kwekerij telen ze aardbeien op 85 hectare, in lowtech plastic tunnels, 2 hectare tomaten, 2 hectare paprika's, en ook cannabis. Deze laatste is toegestaan voor medicinaal gebruik.
In dit gebied is het wel iets moeilijker om een tunnels te plaatsen, omdat de omliggende bedrijven veel bezwaar maken tegen dit bedrijf en haar bedrijfsvoering. Terwijl er geen bouwvergunningen nodig zijn.
De aardbeien worden geteeld op bedden van ongeveer 30 cm hoog. Elk bed is voorzien van plastic tunnels, die tijdens het oogsten eraf worden gehaald. Over het bed wordt plastic aangebracht tegen het onkruid, waarin de planten worden gepoot. Onder het plastic ligt een t-tape om water te geven. Deze slangen worden gevoed vanuit de unitruimte. Vier grote pompen, aangestuurd door Priva-computer, zorgen voor de wateraanvoer waarbij ook meststoffen direct worden bijgevoegd.
Door het hoogteverschil op het perceel is er sprake van erosie. Het zand spoelt met de rij mee naar het dal. Meerder keren per jaar wordt het zand vanuit het dal teruggebracht naar de bovenkant van de heuvel.
Door de lage rivierstand werd de pH te hoog (te hoog bicarbonaat, HCO3). Ook was de EC te hoog. Een osmosesysteem zou hier een oplossing kunnen zijn, denken de adviseurs van Horti-Consult.
Het bedrijf wil in de toekomst overschakelen naar kassen om de aardbeienteelt te verbeteren. Inmiddels is men begonnen met het egaliseren van 10 ha grond.
Olivedale - Wijnboerderij
Vijf Belgische ondernemers besloten een aantal jaren geleden om gezamenlijk een wijnboerderij te starten. Na een lange zoektocht heeft men op ongebruikte grond een wijngaard van 50 hectare gestart. Na grondonderzoeken is er een plan gemaakt welke soort druif er op bepaalde grond komt te staan. Na de uitleg over de teelt was er tijd voor een wijnproeverij.
"We werden zeer hartelijk ontvangen door Karl. Hij wist bij elke wijn een mooi verhaal te vertellen. Een bijzondere man die al 25 jaar op blote voeten rondloopt om een beter contact met de aarde te houden."
Op de boerderij zijn 112.000 druivenplanten gepoot van verschillende rassen. Per jaar levert dan een 84.000 flessen wijn op. De wijn wordt over de hele wereld verkocht. Dit wijnhuis heeft al diverse awards gewonnen.
Oprins - Bamboe en mandarijnen
Oprins is een bedrijf dat gevestigd is in Rijkevorsel (BE) en een dochterbedrijf in Zuid-Afrika heeft. Op dit bedrijf kweekt men bamboeplanten van verschillende rassen voor de verkoop. Naast de bamboe teelt men op de rest van de beschikbare grond mandarijnen. De prijzen zijn de laatste jaren erg laag geweest. De bomen worden net als appelen en peren in boomgaarden geplant.
Ook tulpenkwekerij Bloomia werd bezocht.
Universiteit Stellenbosch
Op de universiteit hebben de mannen een Nederlandse kas bezocht. Door een samenwerking van verschillende bedrijven en het ministerie van Landbouw is hier een kas gebouwd. Een moderne plastic kas, voorzien van de nieuwste technieken. In deze kas worden komkommers geteeld. Deze waren net geplant. In de kas gebruikt men verneveling om de temperatuur te verlagen.
Op deze universiteit studeren 30.000 studenten met verschillende studierichtingen. De tuinbouwafdeling maakt van de nieuwe kas gebruik om studenten te leren om groenten te telen in kassen. Verder is het mogelijk om verschillende teeltmogelijkheden te leren. Hier worden voornamelijk proeven gedaan. Deze proeven worden ondersteund door de omliggende bedrijven. Op deze manier hoopt men jonge mensen enthousiast te maken voor tuinbouw en groenteteelt.
Fall Creek - Opkweekbedrijf van blauwe bessen
Dit bedrijf houdt zich bezig met de veredeling van blauwe bessen. Zij hebben op de diverse plekken in de wereld bedrijfslocaties en dus ook in Nederland, in Meterik.
De blauwe bessen worden over het algemeen met de hand geplukt. De planten worden beschermd door netkassen. India is een grote afnemer. Het biedt kassen en mogelijkheden voor de toekomst. In Zimbabwe worden er door Fall Creek blauwe bessen geteeld. De start van een bessenteelt is erg traag. Het eerste jaar is er nog geen oogst, in het tweede jaar oogst men 1 kilo per plant, dit loopt op per jaar naar 5 kilo per plant. Een blauwe bessenstruik gaat ongeveer een 10 jaar mee. Momenteel is men bezig met uitbreiding in Marokko.
Concluderend stellen de teeltadviseurs na hun toer door Zuid-Afrika: "Zuid-Afrika is een zeer mooi, groen land met veel mogelijkheden. Land en vastgoed zijn nog relatief goedkoop, maar prijzen stijgen snel. Om te telen is het belangrijk om te kunnen beschikken over waterrechten. Ook voor de toekomst is het belangrijk dat er ook Afrikanen participeren in het bedrijf."
Voor meer informatie:
Horti-Consult International
[email protected]
www.horti-consult.nl