Tholen - De lampen in de komkommerkassen staan deze winter weer aan. De afspraken met afnemers zijn gemaakt. Anders dan vorig jaar was het met meer stabiele energieprijzen sneller duidelijk dat de belichting aan zou gaan. Er is genoeg interesse vanuit afnemers voor een belichte komkommerteelt, en ook energiezuinigere LED-lampen helpen mee met een rendabele teelt.
De belichte winterteelt is duur, maar samen met de juiste handelspartner, gaan de lampen aan. De afgelopen jaren met energiezorgen en de import van komkommers maakten het de belichte komkommerteelt moeilijk. "Vorig jaar is er door onze telers ook belicht, maar toen was het voor onze telers en afnemers meer zoeken naar de juiste invulling," zegt commercieel directeur Ruud den Boer van Oxin Growers. "Ook dit jaar was het zoeken naar de juiste modus, maar de behoefte vanuit de handel is er en ook bij onze telers was de behoefte om te belichten er."
Eerste belichte komkommers begin november
Oxin Growers is een van de Nederlandse partijen die inzet op komkommerteelt onder belichting. The Greenery heeft eveneens telers met belichte komkommerteelt. Teler QCumber is begin november in productie gegaan. Ook bij BelOrta kiezen telers voor een belichte komkommerteelt. Deze zomer al werd 'een kleine verschuiving naar de belichte komkommerteelt' gemeld. Op 3 november zijn de eerste belichte komkommers bij de coöperatie verhandeld. Maarten Verhaegen, Divisiemanager Groenten: "Het gaat om één teler die met een areaal van 2,2 hectare vroeg in productie is gegaan." De teler heeft ten opzichte van vorig jaar, in samenspraak met een retailer die afzet garandeert, het areaal verdubbeld.
Voor de traditionele teelt was er sprake van een goed komkommerjaar, bevestigt onder meer Harm-Jan Eikelenboom namens The Greenery. "Het seizoen is voor onze telers erg goed verlopen. Het is nagenoeg geheel het seizoen een vragende markt geweest. Hierdoor hebben we een goede prijsvorming weten te realiseren."
De prijzen bij het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties, waarbij onder andere BelOrta is aangesloten, lagen zowel in het voorjaar als in de zomer geruime periodes fors hoger dan de afgelopen jaren. Van echt grote langdurige periodes met lagere prijzen was geen sprake, al viel de start van het jaar, met ook belichte teelt, prijstechnisch wel wat tegen. Het goede komkommerjaar helpt mee bij de keuze van telers om voor een winterteelt te kiezen. Maarten: "De meeste van onze telers gaan begin 2025 in productie." In totaal gaat het dan om ruim 12 hectare.
Productbeschikbaarheid
Oxin Growers werkt als telersvereniging met een individueel model. De teler zelf kiest of de lampen aangaan voor een belichte komkommerteelt, of niet, benadrukt Ruud. Voor het winterseizoen 2024/2025 resulteert het bij de telersvereniging in een honderd procentscore. "8 van de 27 komkommertelers gaan dit seizoen belichten. Dit zijn ook de telers die de optie om te belichten hebben."
In totaal gaat het bij Oxin Growers om 26 hectare. "Er wordt in december geplant, waarna in de eerste week van januari de eerste telers kunnen gaan oogsten, wat vergelijkbaar is met het vorige belichte teeltseizoen." Bij The Greenery is dankzij een stabielere energiemarkt en de inzet van energiezuinige LED-belichting het areaal belichte teelt vergroot.
Productbeschikbaarheid is voor afnemers in de AGF-sector steeds belangrijker, ziet men bij Oxin Growers. Het thema speelt zowel in de onbelichte als de belichte teelt. "De retail kiest voor productspreiding en wil lokale komkommers hebben. Onze telers spelen op die vraag in." Ondanks de trend voorziet hij voor het winterseizoen 2025/2026 niet direct een verdere groei van het areaal met belichte komkommerteelt bij Oxin Growers.
De belichte komkommers van de telers van Oxin Growers worden in samenspraak met een handelspartner verkocht. Bij BelOrta en The Greenery komen er ook komkommers voor de klok en is er sprake van een mix tussen bemiddeling en klokverkoop. Klokverkoop is volgens Maarten bij BelOrta ook goed mogelijk. "Er zijn altijd spotkopers die vers product nodig hebben. Het moet al lelijk lopen wil een teler bij ons aan de klok niet de prijs kunnen maken die nodig is voor een belichte komkommer." De belichte komkommerteelt is volgens hem 'een goedkopere teelt' dan de belichte tomatenteelt. "Komkommers telen onder belichten is economisch rendabel bij een prijs van 55 tot 60 eurocent. Of voor 75 eurocent per stuk voor de dikkere sorteringen."
Situatie Spanje
De glastuinbouw is druk bezig om met steeds meer data op de duurzaamheid van haar producten te wijzen. "Het duurzaamheidsaspect wordt steeds belangrijker," geeft Ruud aan. "De overschakeling van onze telers naar LED-belichting is hier een belangrijke plus voor in de communicatie met afnemers." Bij projecten gericht op deze duurzaamheidsdata en 'groen telen' is de telersvereniging nauw betrokken. "Onze duurzaamheidsdirecteur Ton van Dalen is druk bezig met het berekenen van de footprint."
Eind 2025 is het de ambitie van Oxin Growers om hier voor de producten van hun telers een duidelijk cijfer op te plakken. De belichte komkommerteelt van deze winter gaat hiervoor weer belangrijke cijfers opleveren. Begin november worden ondertussen de allerlaatste onbelichte komkommers verhandeld. "Ondanks dat het seizoen bijna afgelopen is, kijken we nu alweer vooruit naar de nieuwe verse oogst."
Vooruitkijken naar nieuwe, verse lokale komkommers doen ongetwijfeld ook de afnemers van de belichte komkommers. Bij BelOrta zijn voor de retailer, die afspraken maakte met de vroege teler, al begin november lokale, belichte komkommers te krijgen. Afnemers zullen in het kader van productzekerheid zeker ook met zorg naar de situatie in Spanje kijken.
In Spanje gaat het noodweer van eind oktober en begin november zonder twijfel effect op de komkommerteelt hebben. Maarten ziet het effect begin november al. "Voor de vroege belichte komkommerteelt komt hetgeen spijtig genoeg in Spanje is gebeurd de lokale productie hier wel ten goede." Voor de telers die begin 2025 in productie komen, is dat anders. "Dan verwacht ik dat de teelt in Spanje zich weer kan hebben hersteld."
Verdere toekomst
De daadwerkelijke gevolgen zijn een week na het noodweer nog niet altijd duidelijk. Het schadebeeld verschilt van honderd tot een paar duizend hectare, en ook is niet altijd duidelijk welke kasteelten nu precies het meest zijn geraakt. Het noodweer benadrukt wel weer het belang van productzekerheid. Daar draait het om, en de belichte komkommertelers dragen hier op hun manier hun steentje aan bij. Maarten: "Dat de belichte komkommerteelt toekomst heeft, daar ben ik wel van overtuigd."
Wel moeten teelt en afzet in balans blijven, en moeten de energieprijzen niet weer fors gaan stijgen. De Rabobank rekende in de energiecrisis eind 2021 diverse scenario's door. Met de hoge energieprijzen van toen, zag de bank weinig toekomst. Nu die prijzen weer terug zijn gezakt, is die toekomst er wel. "De interesse vanuit de supermarkten voor de Nederlandse winterkomkommer lijkt onverminderd bij een acceptabel prijsverschil," constateerde de bank al in 2021. Dat is nog altijd zo. Maarten: "Onze lokale belichte komkommers zijn niet zoveel duurder dan import. Om Spaanse komkommers hier te krijgen ben je al snel ook 45 eurocent per stuk kwijt. Dan is het verschil met lokale belichte teelt niet zo groot."
Dit artikel verscheen eerder in editie 11, 38e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Oxin Growers 
[email protected]
https://www.oxin-growers.nl
The Greenery
www.thegreenery.com
Belorta
[email protected]
www.belorta.be