Tholen - De afkorting GSPP is in de sector alom bekend, zeker bij zaadbedrijven en plantenkwekers. Als het aan een groep plantenkwekers ligt, wordt ook de afkorting HSPO straks alom bekend. Het is de afkorting voor Hygiëne Systeem Planten Opkweek.
In samenwerking met plantenkwekers hebben Naktuinbouw en Plantum een hygiëne- en kwaliteitszorgsysteem opgezet voor de opkweeksector. Als eerste gaat een groep opkwekers van 'warme groenteplanten' ermee aan de slag, na succesvol verlopen pilots. Andere opkweekbedrijven kunnen later volgen, en internationaal is er ook al interesse in het systeem getoond, deelt Rob Neijenhof van Plantum, al is dat niet waar nu de focus op ligt.
De focus ligt namelijk op het verder professionaliseren van de Nederlandse plantenkwekerswereld. "Tegen veel ziekten en plagen is nu geen kruid gewassen, behalve het nemen van hygiënemaatregelen", constateert de adjunct-directeur van Plantum en tevens de man die binnen Plantum zich met de plantenkwekerswereld bezighoudt.
Het idee om een hygiëne- en kwaliteitszorgsysteem op te stellen, specifiek voor plantenkwekers, ontstond in de tijd dat de tomatensector te maken kreeg met achtereenvolgens het tomatenchlorosevirus (ToCV) en daarna het rugosevirus (ToBRFV). Het pakket met gewasbeschermingsmiddelen dat is toegelaten, neemt alleen maar af. Het aantal ziektes en gevaren neemt juist toe. Hygiënemaatregelen, gericht op het voorkomen van ziektes en plagen, worden daardoor steeds belangrijker.
Handelsbeperkingen
Van plantenkwekers hoort Rob dat er van steeds meer kanten vragen worden gesteld over het hygiënepakket waarmee zij werken. Het zijn uiteraard telers die dat willen weten, maar onder meer ook banken vragen ernaar, evenals de NVWA.
Om het te illustreren haalt Rob als voorbeeld de toch nog plotselinge beperkingen aan die er eind vorig jaar vanuit het Verenigd Koninkrijk i.v.m. Brexit werden opgelegd voor de import van tomaten- en paprikaplanten. Extra testen waren vereist. "Het was wel aangekondigd, maar de daadwerkelijke uitvoering kwam toch opeens plotseling, juist bij de start van het seizoen. We vreesden even dat de hele Maasdijk vol zou staan met vrachtwagens, op weg naar de ferry."
Snelle onderhandelingen tussen de NVWA en de Britse collega's voorkwamen dat. Wel bewees de situatie nog maar eens het belang van een protocol, waarop plantenkwekers kunnen wijzen. "Zo'n protocol hebben individuele plantenkwekers al, maar het is niet uniform." Naar een centraal, uniform protocol kunnen verwijzen, met daaraan verbonden ook een certificaat, vergemakkelijkt de situatie.
Gelijkenis en verschil met GSPP
Maar wat staat er dan in het Hygiëne Systeem Planten Opkweek? Rob legt uit dat er grote gelijkenissen zijn met Good Seed and Plant Practices, oftewel GSPP. GSPP ontstond in 2011, in reactie op problemen met Clavibacter. Plantenkwekers hebben echter met meer dan alleen Clavibacter te maken. Uitbreiding naar andere pathogenen en gewassen ging hen niet snel genoeg. Rob wijst erop dat er vanuit de plantenkwekerswereld ook wat bezwaren tegen GSPP zijn. "GSPP werkt beter voor zaadbedrijven dan voor plantenkwekers."
Het palet aan micro-organismen en virussen om rekening mee te houden, breidt sterk uit. Het HSPO kijkt breder dan één pathogeen. In het systeem staan algemene vereisten, en wordt niet alles tot in detail voorgeschreven. Het is volgens Rob daarom ook eerder een kwaliteitssysteem dan een hygiëneprotocol. "Bedrijven krijgen vrijheid in de manier hoe ze er mee omgaan."
Starten
Het HSPO vraagt om een inventarisatie van alle hygiënerisico's op een opkweekbedrijf. Tijdens de pilots, bij enkele bedrijven die 'hygiëne heel hoog in het vaandel hebben staan', ontdekten zij toch nog enkele omissies, weet de man die samen met Adrie Molenaar aan het systeem werkte. Precies daarvoor dient ook het HSPO: het nog verder opkrikken van de hygiëne- en kwaliteitsstandaarden. Onderdeel van het HSPO zal ook een technische werkgroep zijn. Deze werkgroep zal regelmatig het systeem evalueren en kijken of er verbeteringen zijn aan te brengen.
De adjunct-directeur van Plantum schat in dat in eerste instantie wellicht de helft van de circa 15 opkwekers van 'warme groenteplanten' mee gaat doen. Begin 2025 wil men echt starten. De sectorraad van Naktuinbouw heeft het systeem al goedgekeurd. Het bestuur van Naktuinbouw moet het systeem formeel nog goedkeuren. Naktuinbouw is ook de partij die de controles gaat uitvoeren.
Het is de bedoeling dat HSPO een volwaardig onderdeel van de keuringssystematiek zal gaan uitmaken. Eén van de voordelen van HSPO zou daarbij kunnen zijn dat Naktuinbouw bij de gecertificeerde bedrijven met minder inspecties toe zou kunnen, maar dan moet wel kunnen worden vastgesteld dat medewerkers over de juiste kennis beschikken. Omdat HSPO gebruikt wordt voor wettelijke doeleinden kan niet volstaan worden met het accepteren van bijvoorbeeld alleen een spuitlicentie. In eerste instantie wordt echter gestart met een 'iets verlicht regime'. Rob: "Het onderwerp "verplichte opleiding als onderdeel van de HSPO-autorisatie" zal zeker in een later stadium aan de orde gaan komen."
Geen reclame
Dat juist in Nederland dit initiatief genomen is, is logisch. "Nederlandse plantenkwekers hebben het meest te verliezen. Bij ons gaat het product voor een groot deel de grens over." Niet alle planten blijven in eigen land, in tegenstelling tot wat bij plantenkwekers in onder meer Duitsland en Frankrijk wel het geval is. Die produceren meer voor eigen land. "Er zou eigenlijk Europese regelgeving voor moeten zijn", vindt Rob. Maar, merkt hij op, met onder meer het VK als nieuw 'derde land' blijft er dan alsnog nood aan een goed uniform protocol.
Internationaal uitrollen van het HSPO, zoals wel met GSPP is gebeurd, is niet het primaire doel. Rob benadrukt dat het systeem geen 'reclame of marketingtool' is. Hij trekt de vergelijking tussen een grote reis boeken bij een reisbureau dat wel of niet bij de Algemene Nederlandse Vereniging van Reisondernemingen is aangesloten. "Als je een grote reis boekt, dan kies je toch eerder voor een partij die bij de ANVR is aangesloten omdat je daar een aantal garanties bij krijgt."
Werken met het HSPO is voor plantenkwekers bereikbaarder en breder, maar niet makkelijker. Ook is het geen in beton gegoten systeem. Het is een goed begin, maar met de technische werkgroep zal het systeem zoals gezegd steeds geëvalueerd worden. "Op die manier kunnen we kijken waar nog eventuele knelpunten zitten of we nog wat moeten aanscherpen om op een zo goed mogelijke manier commercieel schone planten op te kweken. We beginnen met 'warme groenteplanten', maar ook plantenkwekers van 'koude groenteplanten' voelen de behoefte en zien de noodzaak van de borging van hun hygiënemaatregelen."
Voor meer informatie:
Plantum
Tel: +31 (0)182 68 86 68
[email protected]
www.plantum.nl