In Frövi, een klein stadje in Midden-Zweden, staat een papier- en kartonfabriek. Vlak ernaast staat een tomatenkas, zo groot als 40 voetbalvelden. Daartussenin light een pijpleiding: warm water uit de papierfabriek verwarmt de kas, en het afgekoelde water keert daarna weer terug naar de fabriek. De Nederlandse exploitant FoodVentures, die de kas beheert, gelooft dat lokale, duurzame teelt - circulair, efficiënt en plantaardig - wereldsteden kan voeden.
Agroberichten Buitenland sprak met Lennart, de tijdelijke locatiemanager van Frövi Greenery, over dit project en de lessen die zijn geleerd.
Waarom Zweden?
"Kassen zijn een slimme oplossing voor de uitdagingen op het gebied van voedsel. Tomaten zijn bijvoorbeeld gezond en betaalbaar, maar de traditionele land- en tuinbouw heeft te maken met steeds meer beperkende factoren. Klimaatverandering maakt landen als Zweden meer geschikt voor land- en tuinbouw. Een rapport van het Europees Milieuagentschap bewees zelfs dat de grondwaarde in Zweden zal stijgen als gevolg van de opwarming, terwijl landen in Zuid-Europa juist te maken krijgen met watertekorten. Om de teelt duurzaam te houden, moeten we naar het noorden verhuizen."
Waarom Frövi?
"Frövi heeft de ideale omstandigheden," vervolgt hij. "We kunnen industriële warmte van de papierfabriek gebruiken, wat energiezuinig is. We zoeken altijd naar de laagste ecologische voetafdruk, of dat nu geothermie, afgefakkeld gas, biomassa of restwarmte is. Toen de fabriek gesloten was voor onderhoud zijn we overgeschakeld op biobrandstoffen om de kas te verwarmen.
Frövi biedt ook veel land en water. We maximaliseren de efficiëntie met water en kunstmest door gebruik te maken van geavanceerde technieken zoals precisie irrigatie, regenwateropvang, natuurlijke bestuiving en biologische ongediertebestrijding. Kassen hebben echter veel ruimte nodig en we hebben ervoor gekozen om ver van dierhouderijen te bouwen om planten gezond en ziektevrij te houden.
Bovendien biedt de regio een sterke marktkans, vooral in de winter wanneer de meeste lokale telers stoppen vanwege de hoge stookkosten. Wij kunnen dit gat opvullen door jaarrond verse, lokaal geteelde tomaten te leveren."
Hoe gaat het met de teelt?
"Heel goed! De eerste paar maanden waren de planten zich aan het voorbereiden en nu produceert elke plant een tros tomaten, en groeit elke week ongeveer 25 cm. Onze tomaten zijn duurder dan geïmporteerde tomaten, maar consumenten zijn bereid te betalen voor in Zweden geteelde producten. Deze winter ziet er ook veelbelovend uit, met beperkte concurrentie. We verwachten 8.000 ton tomaten per jaar te produceren, waarmee we aan 10% van de totale vraag in Zweden kunnen voldoen."
Hoe hebben de Zweden gereageerd?
"De mensen zijn erg positief. Consumenten vinden het fijn dat de tomaten lokaal geteeld zijn - ze zien ze als verse en veilige producten. Veel mensen uit de omgeving hebben zelfs gevraagd of ze de kas mogen bezoeken! Vanwege hygiënevoorschriften kunnen we dit nu niet toestaan, maar we overwegen een open dag te houden aan het einde van het seizoen."
Frövi Greenery heeft meer dan 100 banen gecreëerd en in samenwerking met de gemeente, de regio en een wervingsbureau helpen we mensen met een arbeidsbelemmering aan een baan. Er werken hier ook werknemers uit Oekraïne.
We werken nauw samen met lokale partners. Zowel de investeerder als de ontwikkelaar zijn Zweeds en ICA, onze grootste klant, koopt 80% van onze tomaten. We hebben ook veel steun gekregen van Odlarlaget, een Zweedse coöperatie van telers."
Welk advies zou je geven aan Nederlandse bedrijven die naar Zweden komen?
"Zweden is een groot land met een kleine bevolking en iedereen lijkt elkaar te kennen. Het opbouwen van een goede relatie met de lokale overheid en de gemeenschap is cruciaal. Bij dit project zijn we een beetje laat betrokken geraakt. FoodVentures heeft veel expertise en het zou handig zijn geweest als we die eerder hadden kunnen delen. We hadden bijvoorbeeld een buffervat kunnen aanbevelen voor warm water uit de fabriek. In toekomstige projecten zullen we ons richten op het eerder tot stand brengen van deze connecties, misschien door gebruik te maken van netwerken zoals de ambassade."
Zweden maakt deel uit van de EU, dus veel van de wetgeving is vergelijkbaar, maar er zijn lokale verschillen waar je rekening mee moet houden. De ambassade heeft ons geholpen toen een van onze collega's een werkvergunning nodig had.
"Nog één ding: onderschat de culturele verschillen niet. Het is belangrijk om verwachtingen te managen. Zweedse partners zijn in het begin over het algemeen terughoudender, maar als je eenmaal vertrouwen hebt opgebouwd, is de relatie solide. Terwijl wij in Nederland misschien meer haast maken. Daardoor kan het soms lijken alsof de Zweden niet dezelfde drive hebben om een project te laten slagen. Maar dat is niet zo, ze zijn gewoon meer gericht op de lange termijn. En ze hechten veel waarde aan een goede werk-privébalans!"
Wat is de volgende stap voor FoodVentures?
"De investeerder is al bezig met het bouwen van extra faciliteiten. FoodVentures zal zich terugtrekken uit de dagelijkse gang van zaken en een adviserende rol op zich nemen om zo lokale telers en de opbouw van lokaal expertise te ondersteunen.
Dit project is nog maar het begin - de eerste van vele. We bespreken al verdere kansen met dezelfde investeerders en staan open voor nieuwe mogelijkheden. Er is veel belangstelling voor voedselproductie in Zweden, dus het blijft een van onze aandachtsgebieden."
Bron: Agroberichten Buitenland