Tholen - "Ik hoop dat het een kans is of dat de uitdaging te overzien is", zet Henny van Gurp namens Glastuinbouw Nederland en Kas als Energiebron dinsdagmiddag de toon. Voor hem zitten bijna dertig zachtfruittelers. Zij laten zich op bezoek bij Van der Avoird Trayplant informeren over de energievoorziening van de toekomst. Is dat een kans of een uitdaging?
Al snel regent het cijfers. Keiharde cijfers. Bob Fennis van BlueTerra rekent plenair de energiesituatie van verschillende aardbeibedrijven voor. Is de investering in een lucht-water-warmtepomp voor dit soort bedrijven een optie?
In de zaal zitten telers met diverse soorten bedrijven. Waar de een 'slechts' 6000 vierkante meter glas heeft, telt het grootste bedrijf 24 hectare kas verdeeld over 5 locaties. De ene teler heeft een ketel, de andere (ook) wkk's.
Energiekosten stijgen fors
Onlangs nog wees Glastuinbouw Nederland telers nog maar eens op de naderende dreiging van hogere belastingen op energie. Niet iedereen lijkt al van de ernst van de situatie doordrongen te zijn. De kosten gaan flink oplopen. In een door Glastuinbouw Nederland en AgroEnergy opgestelde rekentool kunnen telers dat voor hun eigen situatie doorrekenen.*
Goed rekenen geeft telers inzichten. Maar het kan ook pijnlijk duidelijk maken dat er écht wat moet gebeuren. Niet iedereen heeft toekomst, is gaandeweg de middag een van de keiharde constateringen. Zeker voor kleinere, solitair gelegen bedrijven is de impact van de nieuwe belastingmaatregelen groot.
Vooral in het zuiden van Nederland zijn er in de zachtfruitteelt veel 'kleinere' bedrijven te vinden. Hier geen grootschalige warmtenetten om op mee te liften, of ruimte voor broodnodige schaalvergroting, omdat bijvoorbeeld stikstofregels dat verhinderen.
Praktijkgericht rekenen
Henny merkt in zijn gesprekken met telers dat telers soms simpelweg niet weten waar ze moeten beginnen. Met een bijeenkomst zoals dinsdag willen Glastuinbouw Nederland en Kas als Energiebron telers helpen meer de diepte in te gaan, met praktijkgerichte berekeningen.
Voor de ene teler kan dat betekenen dat hij kijkt wat er aan investeringen nodig is om het bedrijf 'verkoopbaar' te houden, omdat er geen opvolger is. Voor andere telers, die weten dat ze zelf door willen, al dan niet met opvolgers in huis, kan de doorrekening hen helpen bij het maken van investeringsbeslissingen.
Onzekerheid door overheidsbeleid
Dinsdagmiddag blijkt dat de rekensom voor lucht-water-warmtepompen in veel gevallen niet de gehoopte terugverdientijd oplevert. Meer dan tien jaar, zover willen lang niet alle telers meer vooruitkijken. Maar ook als de terugverdientijd lager uitvalt, al dan niet met behulp van SDE++-subsidie, blijven er twijfels. Het vertrouwen in de overheid is laag. Het blijkt ook uit de uitspraken van telers tussen het rekenen door. "We worden gewoon genaaid." Wat het vervolg van de sessie is? "Een bord in de tuin."
Ondanks de soms wat cynische houding maken de telers er dinsdagmiddag het beste van. Er worden serieuze, kritische vragen gesteld. Ook laten de telers de bedragen in het rekenmodel waar nodig bijstellen. Als er 13 eurocent per kilowattuur op het scherm komt te staan, roept een teler lachend. "Dan mag jij gaan leveren." Het bedrag wordt voor een praktijkgerichte berekening opgeschroefd naar 20 eurocent. Ook 23 eurocent voor een kuub gas roept reactie op. Een teler merkt fijntjes op dat een kuub momenteel eerder 40 eurocent per kuub kost.
CO2-kosten
De consultant van BlueTerra waarschuwt meermaals dat hij met een rekenmodel werkt, waarin niet alle factoren opgenomen zijn. Anders wordt de al ingewikkelde rekensom nog een stuk ingewikkelder, en onoverzichtelijker. De kosten voor CO₂ missen bijvoorbeeld. "Reken maar gerust op 25.000 euro per jaar erbij", merkt een teler op. In de modelberekening op het scherm schiet de terugverdientijd voor een flexibele situatie met ketel en lucht-water-warmtepomp in dat geval jaren omhoog.
Al rekenend wordt de impact van de extra gasbelasting die per 1 januari 2025 ingaat nog maar eens extra duidelijk. "Zijn überhaupt veel telers niet al afgehaakt bij een prijs van meer dan 70 eurocent per kuub gas?", vraagt een teler terecht. Warmtepomp of niet, een deel gasverbruik blijft nog wel even nodig, al is het maar als backup-voorziening.
SDE++-subsidie
Zelfs de teler bij wie de rekensom voor de warmtepomp flink tegenvalt, steekt van de sessie waarin vooral ook kennisdeling centraal staat weer nieuwe dingen op. Is het niet over COP-waardes bij een warmtepomp, dan is het wel over wat er mogelijk is met SDE++-subsidies. Niet alle aanwezige telers kennen hier, logischerwijs, alle ins-en-outs van.
Bob adviseert de telers zeker goed te kijken naar de optie om SDE++-subsidie te krijgen. De bedragen die uit die subsidiepot beschikbaar zijn, maken de rekensom voor bijvoorbeeld een lucht-water-warmtepomp een stuk positiever. Zeker voor telers met voldoende schaalgrootte ziet hij kansen voor warmtepompen.
Wel zijn er ook voorwaarden waar je aan moet voldoen. Niet alle bedrijven voor wie er plenair gerekend wordt, voldoen hieraan. Kom je onder en bepaald thermisch vermogen uit (5000 KWh), dan kun je SDE++-subsidie vergeten.
"Besparen is altijd beter"
Eén van de voorbeeldtelers valt op met een laag gasverbruik. Dubbele schermen en Het Nieuwe Telen helpen hierbij. Wel stijgt hier het elektragebruik, voor ontvochtiging. Een van de algemene conclusies na een middagje rekenen is dat bij wie al zuinig stookt, een warmtepomp lastiger terug te verdienen is. Bob: "Energie besparen blijft altijd beter."
Het laatste half uur sluit gastheer Peter van der Avoird zelf ook aan. Hij vertelt kort over de warmte-koude-opslag waar het bedrijf gebruik van maakt. Daarna gaan de telers met Peter nog even de kas in. Al dat rekenwerk is leuk, maar in de kas, daar gebeurt het ten slotte echt.
Vrijdag 15 november vindt bij Genson Group in Sint-Oedenrode eenzelfde bijeenkomst van Kas als Energiebron over de energievoorziening van solitaire zachtfruitbedrijven plaats.