Tholen - "Zie je, automatisch..." Teler Nico Ammerlaan van Tomatoworld loste een probleempje met wat haperende techniek donderdagmiddag met een kwinkslag op. De slides op het scherm gingen sneller dan hij wilde. Automatisch. Nico maakte direct maar de koppeling met automatisering van de teelt, of datagedreven telen. Daar gelooft hij wel in. "Telers zoals ik, met veertig jaar ervaring, die worden zeldzaam."
Nico Ammerlaan, Tomatoworld
In de zaal met ruim honderd gevulde stoelen zaten donderdagmiddag veel telers. Het was dan ook een telersevenement, het tweede, na de eerste succesvolle editie over energie in 2022. Deze keer was als thema van de telersbijeenkomst gekozen voor: Van Data naar Doen: Plantgezondheid en energie meetbaar maken in de dagelijkse praktijk.
Hoogendoorn Growth Management, Kas als Energiebron, LetsGrow.com, Plant Empowerment en Tomatoworld organiseerden de telersbijeenkomst.
Teler Nico werkt, samen met de projectpartners achter de datagedreven kas aan de Zwethlaan in Honselersdijk, volop met data. En met computers, al beschouwt hij zichzelf graag als 'de wandelende sensor van Tomatoworld'. De ervaren teler voelt het klimaat liefst nog zelf in de kas. Sinds 9 oktober is een nieuwe, belichte teelt, opgestart, mede mogelijk gemaakt na installatie van dimbare LED-belichting.
Nico loste de technische problemen met een haperend scherm met een kwinkslag op
Pas twee uurtjes later, na presentaties van lobbyist Jesse Schevel van Glastuinbouw Nederland, Jan Opschoor namens Van Iperen over CSRD en Robert Bergenhenegouwen van Rosopro maar ook Greenport West-Holland over de energieproblematiek met een focus op netcongestie, ging het daarna ook echt over de plant.
Robert Bergenhenegouwen wees op het belang van goede energiedata om o.a. netcongestie op de lossen. De sector moet van jaardata naar per uur of per kwartier toe om e.e.a. te optimaliseren. Met de juiste data blijkt er soms ook meer ruimte op het net te zijn, dan netbeheerders zich lijken te realiseren, vulde Robert Solleveld van Glastuinbouw Nederland aan.
Brood bakken
René Beerkens van Hoogendoorn stelde de vraag of de plant de leidende of de lijdende factor is. Daarbij doelt hij op fluctuerende energieprijzen waardoor telers soms geneigd zijn primair daarop te acteren. Even snel nog wat warmte vroeg op de dag de kas inpompen, of toch even een bak licht geven als de prijzen laag zijn, dat gebeurt. Maar wat vindt de plant daarvan?
Dat is nog lang niet altijd echt duidelijk. Data ontbreekt, ondanks dat er wel sensoren voorhanden zijn die bepaalde aspecten kunnen meten, merkte een adviseur uit de zaal op. René maakte de vergelijking met brood bakken. Met andere inputs en andere ingrediënten komt er ook een ander brood uit de oven.
In de situatie van telers, die groenten, fruit, bloemen en planten telen, is dat net zo. "We moeten de plant helpen om een zo lekker mogelijk brood te bakken." Of concreter: er is data nodig om in balans te telen. Een terrein waar volgens René sommige teelten al heel ver in zijn, maar andere nog lang niet, is gewasregistratie. Op termijn kunnen robots die data gaan verzamelen, maar nu is het nog echt een taak voor de mens.
René Beerkens, Hoogendoorn Growth Management haalde de plant erbij in het dataverhaal
"Elkaar niet dood rapporteren"
Sowieso bleek donderdagmiddag maar weer eens dat de mens, de telers en ook zeker toeleveranciers in de zaal, een grote taak hebben op datagebied. Lobbyist Jesse besprak de Europese politiek, waar hij vanuit Brussel bovenop zit, maar ook van huis uit, vanuit het melkveebedrijf van zijn ouders, veel mee te maken heeft. "Nederland zet de punten en komma's, maar 90 tot 95% van het beleid is Europees."
De terugkerende begrippen Green Deal, de minder bekende Green Industrial Deal, de SUR die van tafel is, maar ook niet helemaal, en de EU Data Act kwamen in zijn heldere verhaal voorbij. Die laatste, die Data Act, is vrij nieuw. De land- en tuinbouw staat er niet in.
Jesse legde uit waarom data in Europa lastig ligt. Lang niet alle lidstaten zijn even ver. Op het Roemeense of Spaanse platteland, daar heeft de boer lang niet altijd internet. En wil iedereen wel overal data over verstrekken? De lobbyist riep namens Glastuinbouw Nederland de zaal op data in te zetten om als Nederland het goede voorbeeld te geven, in het belang van een sterke concurrentiepositie. Maar het is ook zaak elkaar 'niet dood te rapporteren', merkte hij op. "Zodat telers kunnen blijven telen."
Jesse Schevel zit bovenop de politiek namens Glastuinbouw Nederland
Positieve draai aan dataverplichting
Na het verhaal van Jan Opschoor over CSRD, de Corporate Sustainability Reporting Directive waarmee grote bedrijven, ook in de tuinbouw, verplicht vanaf 2025 aan de slag moeten, zat bij sommigen de schrik over 'elkaar dood rapporteren' er wel in. Het verplicht over duurzaamheid en CO2-emissies rapporteren, van jezelf, maar ook verder in je keten, is ingrijpend.
Wie de term CSRD nu voor het eerst hoort en 50 miljoen omzet heeft, 25 miljoen euro op de balans heeft staan of 250 medewerkers heeft, kan zijn borst nat maken. Een inhaalslag is nodig, en Jan adviseert daarvoor experts in te schakelen. "Als je nu begint en dan eerst 250 pagina's ingewikkelde Engelse tekst door moet lezen..."
Jan Opschoor sprak namens Van Iperen
Net als Jesse gaf Jan er ook een positieve draai aan. Zet CSRD in om jezelf als bedrijf te professionaliseren. En, waarschuwde hij, vertil je in eerste instantie niet door teveel tegelijk te willen doen. Achter de 90 ESG-criteria (Environmental, Social & Governance) zitten potentieel 1100 datapunten. Van Iperen is bijvoorbeeld aan de slag gegaan met het in kaart brengen van de footprint van al haar meststoffen.
Vroeg of laat komt overigens iedereen wel aan de beurt. In scope 3 is binnen CSRD namelijk ook de verplichting toegevoegd om in de hele keten te kijken, van klant tot leverancier. Wat dat betreft is het goed dat de glastuinbouw proactief al met diverse footprinttools aan de slag is gegaan, complimenteerde Jan de sector. Hij noemt de Horti Footprint Calculator en FloriPEFCR. Die tools gaan telers helpen om de footprint te kunnen berekenen, en te benchmarken.
Merijn Zeeman was voor velen in de zaal wel bekend. Sommige deelnemers kwamen speciaal voor zijn verhaal naar Honselersdijk.
Boerenslimheid
Robert Solleveld tot slot namens Glastuinbouw Nederland na alle sectorpresentaties gastspreker Merijn Zeeman aankondigen. Hij was tot 1 oktober sportief directeur van wielerploeg Visma Lease a Bike, en haar voorgangers, en is per 1 december algemeen directeur bij voetbalclub AZ. Merijn vertelde over hoe de wielerploeg vanuit de kelder naar de top opklom, en hoe hij daar met het team stappen voor heeft gezet.
De zaal deed goed interactief mee met Merijn's presentatie. Er waren genoeg vragen, ook in een poging de parallel met de glastuinbouw te trekken. Op het thema data is er een parallel met de Jumbo Foodcoach app, waarmee de wielerploeg is gaan werken. "Dat heeft echt voor een enorme versnelling in onze prestaties gezorgd."
Deze zomer haalde de ploeg het nieuws met de Control Room, een meereizend datacentrum tijdens de koers. "Het is geen hogere wiskunde", aldus Merijn, maar 'boerenslimheid'. Er is veel data, maar het bleek lastig die middenin koers, in de bergen, bij de coach en de renner te krijgen. Met de Control Room heeft de ploeg hier een stap in gezet.
Ook de glastuinbouw zet stappen, al halen die misschien net iets minder makkelijk het nieuws. Toch is er het besef dat met hulp van data stappen gezet moeten blijven worden. Of zoals een teler voorafgaand aan de presentaties bij de koffie al zei: "Als ze straks gaan vertellen: 'We moeten data verzamelen', dan ben ik snel weg. Dat doen we al. We moeten er alleen nog meer mee doen."
René Beerkens, Merijn Zeeman, Jesse Schevel, Robert Solleveld, Jan Opschoor, Robert Bergenhenegouwen en Nico Ammerlaan
Foto's: Valerie Kraak/GroentenNieuws