Tholen - Idealiter ziet John van der Sluis dat we een radicale systeemwijziging inzetten, en de wereld voor een belangrijk deel gaan voeden met voedselbossen en permacultuur. Nu snapt hij ook wel dat dat misschien nog wel vijftig jaar nodig heeft – al is hij ervan overtuigd dat het uiteindelijk kan – en dat er nog veel stappen gezet moeten worden voordat de praktijk daar is.
Tot die tijd is het belangrijk om stappen te ontdekken en te zetten die al wel kunnen, en dus steekt hij nu samen met compagnons Willem Kemmers en Jeffrey van Noord graag geld en tijd in de ontwikkeling van 'out of the box' indoor farming. Op locatie in Bergen op Zoom willen de initiatiefnemers van Sustainable Indoor Farming laten zien wat er allemaal mogelijk is met indoor farming.
Willem Kemmers en John van der Sluis. Bekijk hier alle foto's van het bezoek, samen met zustersite Vertical Farm Daily, aan Sustainable Indoor Farming.
En dat is veel, zo laten Willem en John even later zien als we in de loods met een opstelling voor meerlagenteelt staan. Kattenkruid op een substraat zonder veen, chrysanten die groeien met hulp van meststoffen uit hun eigen reststroom, jack beans die van groot belang zijn voor thuisdialyse van nierpatiënten en ook tal van zilte groenten komen we tegen.
En dan staat de hele loods nog niet eens vol. "We hebben eigenlijk al geen ruimte meer, maar bedrijven kunnen zich zeker nog melden", lachen de mannen. Het aanbod om elders ook een locatie te realiseren is namelijk al voorbijgekomen. En wie weet dat het ook nog weleens zover komt. John: "Ik zie alleen maar meer mogelijkheden ontstaan."
Wel is hij realistisch. "We zijn ook afhankelijk van de koers van overheden. Blijven ze gewasbeschermingsmiddelen schrappen en wat doen de energieprijzen?" Dergelijke ontwikkelingen kunnen de ontwikkelingen waarop Sustainable Indoor Farming zich richt in de kaart spelen, of in de weg zitten. "Ook voor ons zijn energieprijzen, die niet stabiel zijn, een uitdaging in het uitrekenen van business cases."
Wat kan er?
Waar het in onderzoek vaak al snel gaat over of iets financieel mogelijk is en rendabel, kijken ze in Bergen op Zoom in eerste instantie echter vooral ook naar óf het teelttechnisch mogelijk is. De voorkeur gaat uit naar voedingsteelten, of teelten gericht op inhoudsstoffen.
Proeven met sierteelten doen ze ook, want in Bergen op Zoom willen ze het bedrijfsleven faciliteren, maar zeker in de eigen proeven kiezen de ondernemers voor voedingsteelten of inhoudstofffen om onderzoek naar te doen. En waar het om sierteelt gaat, dan het liefst niet met als primaire focus productie verhogen. Liever gaan de mannen op zoek naar manieren om gewassen met minder kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen te kunnen telen.
Zeebananen
Speeltuin
In Bergen op Zoom hebben de initiatiefnemers achter Sustainable Indoor Farming gekozen om niet direct grootschalig en mega hightech te telen. Moderne systemen van tal van leveranciers worden gebruikt, maar het hoeft niet direct hightech. John: "We willen juist ook een beetje low profile kunnen testen. We zijn ook wel een beetje wereldverbeteraars."
Hij noemt de teeltlocatie bij het complex Delta Agrifood Business meermaals 'een speeltuin', maar corrigeert zichzelf ook snel weer. "Ik noem het graag zo, maar hoor van veel mensen dat we onszelf daar ook niet mee tekort moeten doen."
Zeekraal
"Onze grootste installatie is een kleine installatie"
Juist de keuze voor grootschalig en hightech heeft heel wat vertical farminginitiatieven de kop gekost de afgelopen tijd, merkt Willem op. "Als je heel groot bent, dan is bij dure energie het direct óók echt duur. Onze grootste installatie is alsnog een kleine installatie."
22 tafels van 6 vierkante meter is waarmee de ondernemers nu in Bergen op Zoom werken. "Ideaal voor een decentrale teelt, of voor bijvoorbeeld een hybride teelt met bijvoorbeeld indoor opkweek en een vervolg van de teelt buiten." Of andersom, vult John aan. "Dat geldt voor de zeebanaan. Daar is de eerste fase buiten, en oogsten we vervolgens binnen."
Wild idee
Eenmaal in gesprek blijkt dat er al tal van proeven zijn gedaan. Gemene deler: juist niet alleen maar standaard onderzoeken in standaard, grotere teelten doen. John: "We moeten volgens mij juist weg van grote monoteelten." Een 'wild idee' waaraan wordt gewerkt is het verlengen van het oogstseizoen van een lokaal moestuininitiatief.
Willem: "Begin volgend jaar willen we hier een project met een lokaal CSA-bedrijf voor starten. Juist in zo'n gemeenschap, met Community Supported Agriculture, ligt de indoorteelt soms wat gevoelig. Je zou dus kunnen zeggen dat we hier tovenaar en profeet proberen samen te brengen, zoals ook in het debat de toekomst van de Nederlandse land- en tuinbouw momenteel ook gebeurt." (1)
Opkweek van zeewier
Weg van traditionele denkwijzen
In Bergen op Zoom willen ze graag met verschillende systemen werken. Of een speeltuin met verschillende glijbanen, in de woorden van John. "We zijn geen hardcore systeemontwikkelaar", benadrukt Willem. Het systeem waarmee ze nu werken, stond eerder als vertical farm op de Floriade in Almere. De LED-belichting, in het grootste gedeelte van de installatie, is in principe ontwikkeld voor de aardbeienteelt. "Maar wij kunnen er prima met een lagere lichtintensiteit dan in de praktijk mee telen. En als het nodig is, hebben we ook andere belichtingsmogelijkheden."
Bij Sustainable Indoor Farming associëren ze zich misschien ook wel liever met de witlofschuur of de champignoncel als 'simpele' vormen van indoor, meerlagenteelt. "Ook dat is vertical farming", vindt Willem. "Ook met relatief eenvoudige technieken kun je al grote stappen zetten." Daarvoor is het alleen wel nodig mensen soms uit traditionele denkwijzen te halen.
Fieldlab as a service
De installatie in Bergen op Zoom wordt zonder hoofdteler gerund. Opvallend? Niet per se, als je bedenkt dat de inzet van Sustainable Indoor Farming juist is dat een teelt in het systeem 'hufterproof' moet zijn. Dagelijks loopt een betrokken teler de proeven na, en ook vanuit de laboratoria naast de loods is er expertise in huis om de proeven in de gaten te houden.
Bovendien zijn de initiatiefnemers zelf uiteraard vaak tussen de teelten te vinden, als ze niet druk zijn met nieuwe ideeën ontwikkelen. Willem: "We zijn een soort fieldlab as a service. Aan een scale-up fieldlab hebben we ook al gedacht. Dat biedt de mogelijkheid om een tussenstap te zetten voor wie wil opschalen, of om bij de zilte groenten bijvoorbeeld meer productie te draaien om de markt te ontwikkelen." John: "In de huidige markt ligt de focus vaak nog te veel op de teler, en hierdoor op kostprijs. Als de focus meer op de afnemer ligt, dan gaat het ook veel meer over leveringszekerheid, over 'dat het product er is'."
En dat het product er is, dat blijkt, als we even later zeebanaan proeven en jack bean zien. En de vernieuwde installatie, waarin het sinds kort mogelijk is in acht segmenten afzonderlijk te belichten, water te geven en bemesting aan te sturen. "Ja", erkent Willem, "daarvoor hebben we soms ook de gieter nog gebruikt." Het sluit goed aan bij het verhaal. In de valkuil van een overkill aan hightech technieken zullen de ondernemers, die met hun eigen geld in het project zitten, niet snel stappen.
(1) Als het over de toekomst van de landbouw gaat, zijn er twee grote verhalen. "Het moet kleinschaliger, lokaler, en meer natuurinclusief", zegt de ecologische 'profeet'. "Nee, het moet juist intensiever, productiever en technologischer", zegt de technologische 'tovenaar'. Het is verleidelijk om in een van de hokjes te stappen, maar voor een beter voedselsysteem moeten we deze frames achter ons laten. Zolang tovenaar en profeet elkaar bestoken, wint de status quo. Het is tijd voor een nieuw verhaal, vinden ze bij Stop the Food Fight.
Voor meer informatie:
Sustainable Indoor Farming
[email protected]
www.sustainableindoorfarming.nl