"We hebben niet alleen te maken met geïmporteerd zachtfruit, maar ook met hun prijzen, waar we op de binnenlandse markt moeilijk mee kunnen concurreren. In reactie hierop hebben wij, Noorse telers, een samenwerkend, legaal kartel van zachtfruittelers opgericht. Deze alliantie stelt ons in staat om wekelijks bijeen te komen, het aanbod te beoordelen en eerlijke prijzen vast te stellen die lokale telers beschermen tegen extreme prijsdalingen. We moeten het eens worden over deze prijzen en voorkomen dat we elkaar onderbieden. Ons doel is niet om de concurrentie aan te jagen, maar om ervoor te zorgen dat onze marges duurzaam blijven," zegt Simen Myhrene, CEO van Ekeberg Myhrene, een Noorse teler van verschillende zachtfruitvariëteiten.
Voor veel Noorse zachtfruittelers is het een voortdurende uitdaging om concurrerend te blijven in een markt die gedomineerd wordt door goedkope import en toenemende regelgeving. Ekeberg x Myhrene, een joint venture tussen Ekersberg en Myhrene, heeft zich lang gericht op de teelt van lokaal zachtfruit van topkwaliteit. Maar, zoals ze het zelf zeggen, concurreren met goedkoop geïmporteerd zachtfruit is niet gemakkelijk.
Simen Myhrene
De kosten van de teelt in tunnels beheersen
Ekeberg Myhrene teelt momenteel 11 ha aardbeien en nog eens 4 ha via een samenwerking met Fosser bær AS. Hoewel Simen in de tunnels te maken heeft met de seizoenen, blijft de overgang naar geavanceerdere kassen duur. "Het Noorse klimaat stelt ons voor uitdagingen, zoals late vorst, die we kunnen overwinnen met periodieke verwarming. Kassen zouden ons echter helpen om het seizoen te verlengen, maar dat zou een aanzienlijke investering vooraf betekenen," legt Simen uit. Myhrene houdt dit in overweging voor toekomstige teelt.
Simens bedrijf, dat doordragers kweekt, streeft naar een constante kwaliteit tijdens het korte Noorse groeiseizoen, van eind juni tot september. Ondanks de 'semi-gecontroleerde omgeving van tunnels' heeft het Noorse zachtfruit te maken met concurrentie van goedkopere rassen uit het buitenland. Dit heeft de teler echter niet ontmoedigd, want hij blijft erop vertrouwen dat de markt zijn producten gunstig gezind is: "Noren verkiezen de smaak van lokale aardbeien boven import. Het traditionele Noorse zachtfruit is uniek en veel smaakvoller, ook al is de houdbaarheid korter."
Energiekosten en politieke spanningen
Naast de teelt vormen de stijgende energiekosten een constante hindernis. "De energiesituatie is hier complex en de elektriciteitsprijs is sinds het begin van de jaren 2000 aanzienlijk gestegen," zegt Simen. Terwijl Noorse waterkracht ooit betaalbaar was, hebben recente prijsstijgingen gekoppeld aan het EU-net de energiekosten enorm beïnvloed. Gelukkig krijgt de hele land- en tuinbouw subsidies om de energieprijzen beheersbaar te houden, hoewel Simen opmerkt: "Er is nog steeds een kans dat de prijzen na 2025 weer zullen stijgen. Op dit moment helpen deze subsidies telers om de kosten in balans te houden, zodat we de prijsverschuivingen kunnen bijhouden zonder de teelt drastisch te beïnvloeden."
Naast energie speelt ook politieke dynamiek een grote rol. Het Noorse waterkrachtsysteem levert nu niet alleen lokale energie, maar exporteert ook elektriciteit naar de EU, waardoor de binnenlandse kosten soms stijgen. "Het is in wezen een politieke evenwichtsoefening. Hoewel de energieprijzen voor ons als telers beperkt zijn, zijn toekomstige schommelingen een punt van zorg, vooral omdat we overwegen om uit te breiden naar teelt in kassen."
De UV-C robot wordt gebruikt om meeldauw te behandelen
Efficiëntie stimuleren
Om de uitdagingen op het gebied van arbeid aan te gaan, heeft Myhrene geïnvesteerd in robots met UV-C-licht om planten te behandelen tegen ziektes zoals meeldauw, waardoor er minder gewasbeschermingsmiddelen nodig zijn, op basis van software-as-a-service, aangezien het anders te duur is om dergelijke technologie aan te schaffen. "Deze robots werken 's nachts en behandelen planten met UV-licht om meeldauw te voorkomen. Het is een efficiënte methode voor ziektebestrijding die niet afhankelijk is van chemicaliën."
Myhrene's teeltbedrijf van bovenaf
Toch kan niet alles gemakkelijk worden geautomatiseerd. Arbeid blijft bijvoorbeeld een ingewikkelde kwestie in de hoge kostenmarkt van Noorwegen. "We zijn sterk afhankelijk van seizoenarbeiders, velen uit Polen en andere Europese landen, van wie de lonen vergelijkbaar zijn met die van lokale Noorse arbeidskrachten." Simen wijst erop dat het bedrijf ook is overgestapt op stellingen om de hoge arbeidskosten te beperken, die de efficiëntie van het plukken verbeteren. "Met de stellingen hebben we de plukkosten gehalveerd en de pluksnelheid aanzienlijk verhoogd. Onze arbeiders kunnen nu gemakkelijk 20-25 kilo per uur oogsten in plaats van de gebruikelijke 12-14", zegt hij.
Noorse markt onder druk
Net als andere binnenlandse telers werkt Ekeberg Myhrene in een fragiel evenwicht met Noorse supermarktgiganten, met name Bama, dat het grootste deel van de markt voor AGF in handen heeft. "Bama heeft 70% van het marktaandeel en hoewel ze voor stabiliteit zorgen, hebben ze ook een aanzienlijke invloed," legt Simen uit. "We moeten elk jaar zorgvuldig onderhandelen over de prijzen om te voorkomen dat ze te afhankelijk worden van geïmporteerde zachtfruit, waardoor onze marktwaarde zou kunnen dalen."
Naast arbeids- en prijsproblemen blijft ook de onvoorspelbaarheid van het weer van invloed op de opbrengst, vooral omdat de klimaatverandering nattere zomers met zich meebrengt. Dit heeft de telers ertoe aangezet om meer veerkrachtige variëteiten te onderzoeken en te ontwikkelen, zoals de Flevoberry die goed presteert onder deze omstandigheden. Elk jaar test het bedrijf nieuwe variëteiten, en zoals Simen zegt: "We hebben zachtfruit nodig dat bestand is tegen de natte omstandigheden die we nu zien, wat essentieel is voor een kort maar winstgevend oogstseizoen."
Het perceel van Myhrene
De weg vooruit
Hoewel aardbeien winstgevend blijven, wijst Simen erop dat "schommelende kosten en strenge regelgeving een uitdaging blijven vormen voor binnenlandse telers." Daarom onderzoekt Myhrene mogelijke samenwerkingen om duurzamere teeltmethoden te integreren. In samenwerking met Columbi Farms, een aquaponic-initiatief, willen ze visafval gebruiken als meststof, waardoor een gesloten kringloopsysteem ontstaat dat op lange termijn voordelen voor het milieu kan opleveren. "We kijken naar een systeem om voedingsstoffen uit viskwekerijen te recyclen en ze naar onze teelt van aardbeien te leiden. Het is nog in de experimentele fase, maar het potentieel is enorm voor het verbeteren van de duurzaamheid."
Ondanks de verschillende uitdagingen die Simen momenteel net als elke andere teler het hoofd moet bieden, blijft hij optimistisch. "We doen alles wat we kunnen om de kwaliteit van ons zachtfruit en de levensvatbaarheid van de lokale teelt te behouden. Het is moeilijk, maar Noorse telers zijn vastbesloten om te innoveren, zich aan te passen en ervoor te zorgen dat onze lokale aardbeien in de winkelschappen blijven liggen. De reis is niet gemakkelijk, maar wel essentieel."
Voor meer informatie:
Simen Myhrene, eigenaar
Myhrene
[email protected]
www.myhrene.no