Tholen - Midden in agrarisch gebied in het Duitse Eberdingen staat 6 hectare kas. Het is de enige kas in de wijde omtrek. "Ik kan daarom niet zo makkelijk aan de buurman vragen wat hij met zijn teelt gaat doen volgende week", lacht teler Heiko Hagdorn van Hagdorn Tomaten. Het is de reden dat de teler met het modelgebaseerde gewasplanningsplatform ProJoules is gaan werken. Samen met zijn teeltadviseur helpt het programma hem de juiste keuzes te maken.
Even ten westen van Stuttgart teelt Heiko trostomaten, cocktailtomaten en snacktomaten. De teelt doet hij deels belicht, in een in 2016 nieuwgebouwde kas van 2 hectare. De overige 4 hectare staat er sinds 2008. Het was de start van het bedrijf, waar voorheen door de ouders van Heiko koeien gehouden werden en later groenten zijn geteeld. "Dat was nog buiten in de vollegrond. Mijn ouders teelden bonen en komkommers."
Het was in de tijd van de groenteteelt, nog zonder kas, dat het contact met afnemer Edeka, een grote Duitse supermarktketen, ontstond. Besloten werd tomaten te telen. "Ik heb de tomatenteelt leren kennen tijdens een stage bij de Nederlandse teler John Hendrikx. Daar was ik in zijn kas van drie hectare een paar weken in opleiding."
Bijzonder is dat John tegenwoordig de teeltadviseur van Heiko is. "Toen hij zijn bedrijf verkocht, belde hij mij met de vraag of ik advies kon gebruiken." Dat was het geval. "John komt elke twee weken langs."
Gewasmetingen zijn de basis van een goede teelt
Vanaf de start begonnen Heiko en John gewasmetingen vast te leggen. Dat deden ze in Excel. "Met die data kun je zien wat we de afgelopen vijftien jaar in de teelt hebben gedaan." Enkele jaren terug besloot Hagdorn Tomaten te investeren in software van ProJoules. "In ProJoules zie ik de data uit onze metingen nu overzichtelijk in grafieken. Hierdoor hebben we sneller inzicht. Als je in Excel een foutje maakte, dan kon het gebeuren dat je daar pas enkele weken later achterkwam, als je iets in het gewas terug begon te zien. Nu kunnen we in ProJoules direct zien wat de keuzes die we maken met het gewas in de kas gaan doen."
Het was in eerste instantie John die ProJoules leerde kennen. "Het grote voordeel van werken met John is dat hij ook echt nog als een teler denkt. Hij kijkt ook naar de kosten van investeren en wat je ermee kunt verdienen." In het geval van ProJoules was Heiko snel overtuigd. "Als je dankzij ProJoules één keer per jaar een fout voorkomt en in plaats daarvan een goed besluit neemt, dan heb je de kosten van het programma er zo uit."
Minder licht, dus ook een andere teeltstrategie
Eind september bereidt de Duitse tomatenteler zich voor op het laatste stuk van het onbelichte seizoen. Ondertussen zit de eerst oogst van de belichte tomatenteelt eraan te komen. Hiervoor is in week 32 geplant. De oogst is eind week 39 gestart. "We hebben dit seizoen tien procent minder licht." Terwijl hij het zegt, zoekt hij even iets op in zijn computer. "12 procent zelfs", corrigeert Heiko zichzelf na een blik op de data van zijn zonnepanelensysteem. "We hebben 12 procent minder licht in vergelijking met de laatste vijf jaar."
Het donkere voorjaar deed Hagdorn Tomaten besluiten dit jaar geen coating op de kas aan te brengen. Normaal doet het bedrijf dat wel. "Ondanks enkele weken met hoge etmalen van 24 graden Celsius met als gevolg wat meer stress in het gewas, was dat een goede keuze."
De tomatenteler maakt samen met adviseur John elk jaar in ProJoules een teeltplan, voor het hele jaar. De basis is licht. Of beter nog, Joules, de totale som aan lichtenergie in de kas op plantniveau.
Met de grafieken in ProJoules kan Heiko zien wat het effect is van minder licht. "Omdat we per ras weten wat we aan joules nodig hebben, weten we ook wat we moeten doen als er minder licht is. Je kunt bijvoorbeeld tijdelijk een vrucht minder per tros aanhouden, of met een minder hoge plantdichtheid telen."
In het gewasplanningsplatform staan rasprofielen klaar. In tijden van ToBRF-virus wisselen telers regelmatig van rassen. Ook teler Heiko doet dat, alleen niet omdat hij last heeft van het virus. De solitair gelegen kas is tot nu toe vrij gebleven van ToBRFV. "Smaak en productie zijn voor mij het belangrijkst bij nieuwe rassen." Toch gaat hij komend seizoen twee nieuwe, resistente rassen telen. "Het zijn opvolgers van rassen die ik nu teel."
Dit seizoen besloot Heiko voor de onbelichte teelt om de kop later uit de plant te halen, op basis van inzichten uit het modelgebaseerde gewasplanningsplatform waarmee hij nu zo'n drie jaar werkt. "Normaal halen we de kop eruit in week 32-35. Dit seizoen deden we dat drie weken later. In ProJoules konden we zien of dat kon en wat dat met het gewas zou gaan doen. Het programma helpt ons de juiste keuzes te maken."
Hybride belichting en buitenlicht optimaal combineren voor beste resultaat
Toen Heiko begon met het telen van tomaten onder belichting, investeerde hij in een combinatie van HPS met LED-tussenbelichting. Inmiddels werkt de teler met 180 micromol LED-bovenbelichting én daarnaast 75 micromol tussenbelichting. "De laatste tijd zijn we van maximaal 18 uur belichten naar maximaal 16 uur gegaan. We proberen op onze energiekosten te besparen aan het begin en aan het eind van de teelt. Met de inzichten uit ProJoules is dat makkelijker. We praten nu over grafieken en niet alleen over gevoel."
De zon laat zich niet sturen. Dat is bij LED-belichting wel anders. "Ik zie in ProJoules wat de plant nodig heeft aan joules. Samen met de kennis over het zonlicht van buiten kan ik dan bepalen wat ik extra toevoeg met LED-belichting. Het maakt dat het werken met ProJoules voor mij bij de belichte teelt nog belangrijker is."
Op termijn wil de tomatenteler ernaartoe om ook PAR-licht te gaan meten. Voorlopig levert het meten van buitenlicht én het werken met ProJoules een steeds betere teelt op. "We proberen elk jaar records te halen, maar daarvoor moet je wel goede teeltbesluiten nemen."
Voor meer informatie:
ProJoules
[email protected]
www.projoules.com