Begin september publiceerde het Duitse Bondsministerie van Voeding en Landbouw (BMEL) zijn "Toekomstprogramma Gewasbescherming". Het ministerie wil in 2030 een halvering van het middelengebruik bereiken en schetst manieren waarop de landbouw dat doel kan halen zonder aan productiviteit en inkomen in te boeten. Het programma richt zich op samenwerking, promotie, advies en innovatie in plaats van op verboden en wettelijke voorschriften
Duitslands Minister van Voedsel en Landbouw, Cem Özdemir, is altijd sterk voorstander geweest van een Europese verordening voor middelenreductie. Die verordening is er niet gekomen, en ook het Duitse verbod op glyfosaat per 2024 is niet doorgegaan omdat het middel Europees is toegelaten. Met het Toekomstprogramma Gewasbescherming gooit het ministerie het over een andere boeg en benadrukt vooral dat het voortbouwt op een door velen inmiddels ingeslagen weg.
"Vanuit de drie pijlers innovatie, samenwerking en alternatieven steunen we de landbouw om de ingeslagen weg van middelenreductie voort te zetten," zegt Cem Özdemir, Bondsminister van Voeding en Landbouw, Duitsland.
Het Toekomstprogramma haakt slim aan bij bestaande adviezen en doelen, bijvoorbeeld van de Zukunftskommission Landwirtschaft (waar we eerder al een artikel over schreven), de EU Farm-to-Fork strategie en programma's in verschillende deelstaten zoals Nedersaksen, Baden-Württemberg en Beieren. Door slim bestaande overheidsprogramma's te verbinden, lijkt er ook geen extra budget vrij te komen.
Het doel om in 2030 het middelengebruik te halveren betekent nadrukkelijk niet dat overal het middelengebruik gehalveerd moet worden. Het areaal biologische landbouw zal ook meetellen, net als arealen waar vanuit ander beleid het middelengebruik lager of niet toegestaan is, zoals ecoschemes, natuurbeheer en agrarisch natuurbeheer. Als ijkpunt wordt het gemiddelde van de jaren 2011-2013 gebruikt.
De 12 maatregelen
1. Geintegreerde gewasbescherming stimuleren
Het in 2022 gestarte nationale actieplan wordt voortgezet en in de praktijk omgezet. Daar wordt onderzoek en advies nauw bij betrokken om richtlijnen voor een goede landbouwpraktijk te formuleren.
2. Gewasdiversificatie stimuleren en veredeling van resistente rassen steunen
Het ministerie heeft daarvoor reeds projecten lopen in een breed opgesteld innovatieprogramma.
3. 30% biologische landbouw in 2030
Het areaal biologische landbouw telt mee in de monitoring van de middelenreductie. Het nationale programma voor biologische landbouw bestaat sinds 2001 en sindsdien is het areaal biologische landbouw ongeveer verdrievoudigd naar 11,4% in 2023.
4. Agro-ecologische methoden in de landbouw stimuleren
In 2023 is Duitsland tot de Agroecology Coalition van de UN Food Systems Summit bijgetreden.
5. Coöperatieve natuurbescherming voor meer refugia in het agrarische landschap
De bondsregering is een belangrijke co-financier voor GLB maatregelen uit de tweede pijler. Deze maatregelen zullen mede gebruikt worden voor deze maatregel.
6. Beschikbaarheid en bruikbaarheid van biologische gewasbescherming verbeteren
De regering wil wetgeving aanpassen om het inzetten van biologische bestrijders te vergemakkelijken, en de omgeving van ondernemers stimuleren om meerkosten over te nemen.
7. Prognosemodellen en beslissingsondersteuning continu doorontwikkelen
Samen met de deelstaten worden de bestaande modellen op werking en toegankelijkheid verbeterd en in voorlichting en advies geïntegreerd.
8. De toelating van gewasbeschermingsmiddelen verbeteren
Bestaande projecten over verbetering van de toelatingsprocessen worden als uitgangspunt gebruikt, zoals het project „Pflanzenschutzmittel-Zulassung 2030". Daarbij wordt bijvoorbeeld gekeken of biologische producten voorrang kunnen krijgen.
9. Onderzoek en innovatie steunen en kennisoverdracht naar de praktijk versterken
Dit zal onderdeel zijn van het omvangrijke beleidsondersteunende onderzoek in Duitsland. Er zal bijvoorbeeld gekeken worden naar nieuwe biologische plaagbestrijders, gewasbescherming in niche-gewassen en naar middelengebruik in zonneparken.
10. Digitalisering en moderne, middelen besparende toepassingstechnieken stimuleren
Precisielandbouw met moderne technologie en digitale innovatie voor bijvoorbeeld driftreductie en mechanische onkruidbeheersing.
11. Modelregio's en modelbedrijven voortzetten en uitbouwen
Bedrijfsinnovatie worden ook in Duitsland op praktijkbedrijven (modelbedrijven) gedemonstreerd, soms ook op regionaal niveau (modelregio's). Deze netwerken zullen ook gebruikt en uitgebouwd worden om innovatie gewasbescherming te demonstreren en door te ontwikkelen.
12. Onafhankelijk advies en beroepsopleidingen continu doorontwikkelen
Zorgdragen dat de beoogde innovaties en ontwikkelingen in onafhankelijk advies en in beroepsopleidingen geïntegreerd worden.
Uitgebreide consultaties, gemengde reacties
Het Toekomstprogramma Gewasbescherming is opgesteld aan de hand van een uitvoerige publieke consultatie. In mei j.l. werd het eerste discussiestuk gepubliceerd, waar ruim 90 reacties op binnen zijn gekomen. Niet alle reacties konden verwerkt worden, en dat blijkt uit de gemengde reacties. De grootste boerenorganisatie, het Deutscher Bauernverband, zegt in een reactie dat het Toekomstprogramma nog steeds een reductieprogramma is, en wijst er op dat essentiële vragen over de toekomst, zoals het verbeteren van de voedselvoorzieningszekerheid, onbeantwoord blijven. De organisatie waarschuwt ervoor dat de wedloop met schadelijke organismen voortschrijdt en dat daarvoor eerder meer dan minder middelen nodig zijn.
Natuur- en milieuorganisaties hadden opgeroepen om met een "Toxic Load Indicator" gewasbeschermingsmiddelen te categoriseren en middelengebruik in kwetsbare gebieden streng te reguleren. Die voorstellen zijn niet overgenomen. De NGO's NABU en Deutsche Umwelthilfe hekelen het feit dat er geen strengere regelgeving komt, en vragen zich af of dat dan wel een Toekomstprogramma is. Echter, doordat het programma op een slimme manier bestaande initiatieven, strategieën en programma's met elkaar verbind en ook aansluit bij bestaande doelen in deelstaten en de EU, zal duurzame gewasbescherming en middelenreductie in Duitsland ook de komende jaren veel aandacht blijven krijgen.
Bron: Agroberichten Buitenland