De nieuwe regering blijft vasthouden aan de ingezette koers voor de glastuinbouw in Nederland. Het Convenant energietransitie glastuinbouw 2022-2030 blijft voor het kabinet leidend.
In het vrijdag gepubliceerde regeerprogramma wordt de glastuinbouwsector een belangrijke sector voor de Nederlandse economie genoemd. De hoogtechnologische sector is daarnaast ook belangrijk voor voedselzekerheid. Samen met de sector wil het kabinet blijven werken aan ambities op het gebied van energie, waterkwaliteit, circulariteit en robotisering. Ook gewasbescherming is een aandachtspunt, onder de projecttitel 'De kas als ecosysteem'.
Er komt in 2025 een innovatieprogramma 'Robots naar de boerenpraktijk', dat is gericht op het besparen van arbeidskrachten en het verbeteren van de arbeidsinzet in de land- en tuinbouw. Daarnaast start het kabinet met experimenteerlocaties om de toepassing in de praktijk te versterken, en werken we aan kennisoverdracht (Sabe-regeling).
Op het gebied van energie erkent men het belang van voldoende beschikbaar biogeen CO₂ als meststof, tijdige realisatie van energie-infrastructuur en het tegengaan van netcongestie.
Productschappen 2.0
In algemene zin is generatievernieuwing in de agrarische sector een zorg van het kabinet. "Daartoe ontwikkelen we een samenhangend maatregelpakket voor het vergroten van het aantal succesvolle bedrijfsopvolgingen binnen de familie, maar ook van overnames en bedrijfsstarts door bevlogen zij-instromers", citeren we uit het regeerprogramma.
Het kabinet kijkt hiervoor ook naar het GLB en onderzoekt of ze 'de uitvoering dichter bij de ondernemer kunnen versterken door producenten- of brancheorganisaties meer mogelijkheden te bieden voor het algemeen verbindend verklaren van collectieve afspraken of dat productschappen 2.0 wenselijk zijn.' Met een pakket aan maatregelen wil het kabinet agrarische ondernemers die de ambitie hebben hun bedrijf door te ontwikkelen, 'maximaal ondersteunen.'
De financiële consequenties van de kabinetskeuzes worden dinsdag, op Prinsjesdag, bekend. Op het regeerprogramma is door de diverse brancheorganisaties als volgt gereageerd.
Arbeidsmigratie, arbeidskosten en gewasbescherming
LTO wijst er alvast op dat deze regeerperiode vijf miljard euro wordt vrijgemaakt voor de versterking van de land- en tuinbouw. LTO-voorzitter Ger Koopmans: "Het realisme is terug in ons landbouwbeleid. De ambities van dit kabinet geven vertrouwen dat we de komende jaren stappen kunnen zetten in de opgaven waar boeren en tuinders mee te maken hebben. Vanuit LTO zie ik volop aanknopingspunten om daarin samen te werken."
LTO is positief over het voornemen van het kabinet om de ontwikkeling van arbeidsbesparende technologie te stimuleren. "Dat neemt niet weg dat in de komende jaren de inzet van arbeidsmigranten noodzakelijk is en blijft; zeker voor seizoenswerk," zegt de voorzitter.
Ook vraagt LTO aandacht voor de sterk gestegen werkgeverslasten. Koopmans: "Het kan niet zo zijn dat werkgevers continue een hogere rekening krijgen en werknemers er niet of nauwelijks netto op vooruit gaan. Dat helpt werkenden niet in hun bestaanszekerheid en koopkracht. Het kabinet moet daarom werk maken van lagere werkgeverslasten en gelijktijdig meer loon naar werken."
In tegenstelling tot het hoofdlijnenakkoord maakt het regeerprogramma ook de inzet duidelijk op gewasbescherming, stipt LTO verder aan. Hierin zet het kabinet de koers voort van het uitvoeringsprogramma richting 2030. De medicijnkast van de teler is echter steeds minder goed gevuld en voor diverse teelten nu al onvoldoende. Koopmans: "Het is verstandig dat de bestendige koers door het kabinet wordt voortgezet. Voor de beleidsvoornemens die het kabinet maakt, liggen bij de sector de plannen zelfs al klaar. LTO wil daarom voortvarend aan de slag met een gezamenlijke uitvoering."
Bedrijfsovernames
Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) kwam ook met een reactie dit weekend. In het regeerakkoord wordt de nadruk gelegd op perspectief voor de blijver en het vergroten van het aantal succesvolle bedrijfsopvolgingen. Dit alles moet plaatsvinden binnen de gestelde duurzaamheidsdoelen en dat vraagt volgens NAJK nog wel om een concrete uitwerking. "Het regeerakkoord geeft weinig tot geen concrete uitwerking, maar er ligt een basis om er wat van te maken. NAJK wil hier graag aan meewerken", stelt Roy Meijer voorzitter NAJK.
Het kabinet wil gaan voor een sterkere generatievernieuwing op agrarische bedrijven door onder andere een samenhangend pakket te ontwikkelen voor het vergroten van het aantal succesvolle bedrijfsopvolgingen binnen en buiten de familie. In het GLB wordt gewerkt aan de nieuwe interventie 'Samenwerken aan generatievernieuwing' waarin gewerkt wordt aan vernieuwde concepten die landbouwgrond toegankelijker maakt voor jonge landbouwers. Daarnaast zal samen met NAJK het kenniscentrum bedrijfsovername worden vormgegeven. "Onze sector vergrijst als een malle. Deze voornemens zijn meer dan broodnodig voor een toekomstbestendig agrofoodcluster. NAJK staat klaar om dit verder uit te werken met het kabinet", stelt Meijer.
NAJK is erg blij dat dit kabinet wil onderzoeken hoe de uitvoering dichter bij de ondernemer versterkt kan worden. Dit wil het kabinet doen door meer mogelijkheden te bieden voor brancheorganisaties, zoals de Branche Organisatie Akkerbouw, om collectieve afspraken te maken. Tevens wil het kabinet onderzoeken of een hernieuwde vorm van de in 2014 afgeschafte productschappen benodigd is. NAJK is hiervan groot voorstander en is er daarom erg blij mee. "We missen een uitvoeringsorganisatie met politiek mandaat waarin boeren, bedrijfsleven en overheden snel met elkaar kunnen schakelen om collectief beleid te ontwikkelen over bijvoorbeeld verduurzaming of mestvraagstukken. Meer ruimte voor brancheorganisaties of een hernieuwd productschap 2.0 zijn hiervoor mooie oplossingsrichtingen", stelt Meijer.
Kritiek
Andere partijen reageren ook, waaronder Natuur & Milieu dat kritisch is. Het beleid negeert de urgentie van klimaatverandering, natuurbehoud en het welzijn van de burger. Marjolein Demmers, directeur van Natuur & Milieu: "Veel plannen zijn fors afgezwakt waardoor de problemen alleen maar groter worden, terwijl de doelen wel blijven staan. En dat terwijl zoveel partijen hard hebben gewerkt aan concrete oplossingen. Dit kabinet moet daar veel meer gebruik van maken."
Ook de Unie van Waterschappen is kritisch. Rogier van der Sande: "Schoon water in rivieren, sloten en beken is belangrijk voor mens en natuur, de drinkwatervoorziening, de landbouw en de economie. De kwaliteit van het water is nog niet voldoende. In de plannen die nu gepresenteerd zijn, ontbreken concrete maatregelen om dit probleem op te lossen. Ook het mestbeleid heeft invloed op de waterkwaliteit, dus het is belangrijk dat het kabinet daarin keuzes maakt. Cruciaal daarbij is dat maatregelen rondom mest bijdragen aan schoon en gezond water."
Volgens BO Akkerbouw biedt het regeerprogramma handvatten voor de akkerbouw op het gebied van doelsturing, weerbare teeltsystemen, innovatie, bedrijfsovername, klimaatadaptatie, waterkwaliteit, zoetwaterbeschikbaarheid en agrarisch natuurbeheer. Met de inzet in het regeerprogramma op het versterken van erkende brancheorganisaties zoals BO Akkerbouw kan de sector de eigen uitvoeringskracht vergroten en beter regie voeren op de toekomst
Zelf perspectief creëren
Directeur André Hoogendijk: "Als Nederlandse akkerbouw willen we zelf ons eigen perspectief creëren. Daar werken ondernemers en werknemers in de akkerbouw elke dag aan. Dit kabinet ondersteunt de sector daarbij met de inzet op doelsturing en het erkennen van het belang van onder meer plantgezondheid en voldoende zoet water. We voelen ons gesterkt door de inzet van het kabinet op het versterken van de mogelijkheden van onze vereniging. Wij pakken die handschoen graag op. Dat Europa en Nederland het op belangrijke punten eens lijken te zijn, maakt het zaak om nu door te pakken."