Een heatmap, ontwikkeld door PWC, laat de ontwikkeling zien van het Nederlandse ondernemingsklimaat tussen 2013 en 2023. Uit deze heatmap wordt duidelijk dat het ondernemingsklimaat tussen 2013 en 2018 verbeterde, maar daarna verslechterde. Vooral in de laatste twee jaar was dat het geval. In de publicatie 'Business Climate Heatmap: Measuring Dutch Business Climate Trends' volgen ze niet alleen de ontwikkeling in de tijd binnen Nederland, maar vergelijken ze over dezelfde periode de trends in het Nederlandse ondernemingsklimaat met die in zeven andere Europese landen.
Het ondernemingsklimaat verwijst naar de omstandigheden en factoren waarmee bedrijven te maken hebben bij de ontwikkeling en groei van hun activiteiten bij vestiging of verblijf in Nederland.
Binnen elke categorie zijn gunstige ontwikkelingen en zorgpunten
De heatmap verdeelt de zestig indicatoren in zes categorieën: 1) Menselijk Kapitaal, 2) Infrastructuur en Fysieke Ruimte, 3) Macro-economie, 4) Fysieke Veiligheid en Bedreigingen, 5) Politiek, Regelgeving, Instituties en Samenleving en 6) Handel, Investeringen en Marktkansen. Binnen die categorieën kunnen de verschillen groot zijn. Een voorbeeld hiervan is Infrastructuur en Fysieke Ruimte, de enige categorie die in 2023 groen kleurt ten opzichte van 2018. Dat komt onder meer door de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen per hoofd van de bevolking. Binnen deze categorie zijn echter ook verslechteringen te zien, zoals gestegen huizenprijzen. Barbara Baarsma, hoofdeconoom van PwC Nederland, benadrukt dat de heatmap geen rekening houdt met wettelijke grenzen. 'Of de uitstoot van broeikasgassen en stikstof bijvoorbeeld voldoende is afgenomen om aan klimaat- en natuurdoelen te voldoen, lees je niet terug in de heatmap. Daar moet de lezer rekening mee houden bij de interpretatie van de heatmap.'
In de categorie Menselijk Kapitaal zien ze over het geheel genomen ook verbeteringen, alhoewel die niet groot genoeg zijn om deze categorie groen te kleuren. PWC ziet daar namelijk naast gunstige ontwikkelingen op het gebied van onderwijs en innovatie ook een aantal zorgpunten, zoals vergrijzing, arbeidstekorten en loonontwikkeling.
Breder en genuanceerd perspectief op het ondernemingsklimaat
'De waarde van de heatmap zit in het brede perspectief op het ondernemingsklimaat,' aldus Barbara Baarsma. 'We kennen allemaal de ranglijstjes waarin Nederland over het algemeen goed scoort. Maar die zijn gebaseerd op een beperkt aantal indicatoren en focussen veelal op de internationale dimensie van het vestigingsklimaat. De heatmap laat veel preciezer zien waar het goed gaat en waar het beter kan.'
Baarsma benadrukt dat de heatmap een genuanceerde discussie over het ondernemingsklimaat faciliteert. 'Het laat zien dat er niet één factor, maar een combinatie van factoren bepalend is voor het ondernemingsklimaat. De regering heeft de ambitie uitgesproken om in de top vijf van ranglijstjes te blijven staan. Deze heatmap maakt duidelijk waar de mogelijkheden tot verbetering zitten. Het geeft bedrijven, politici en beleidsmakers een handvat om de voortgang van het ondernemingsbeleid te monitoren.'
Agnes Koops, voorzitter raad van bestuur PwC Nederland: 'In de gesprekken met onze klanten ervaren wij dat het ondernemingsklimaat in Nederland de laatste jaren onder druk staat, door een veelheid aan redenen. We zien dit ook terug in het maatschappelijk debat hierover. Wij vinden het belangrijk een bijdrage te leveren aan dit debat door feiten en cijfers te delen, en zo een brug te slaan tussen overheid en bedrijfsleven. De heatmap is hiervan een mooi voorbeeld, een monitoringsinstrument dat ons allen in staat stelt om continu te toetsen hoe ons ondernemingsklimaat ervoor staat.'
De Business Climate Heatmap in internationaal perspectief
PwC heeft langs de lijnen van dezelfde zestig indicatoren een vergelijking gemaakt met zeven andere Europese landen, die cultureel en economisch op Nederland lijken en waarmee Nederland tegelijkertijd concurreert als vestigingsplaats voor internationale bedrijven. Daaruit blijkt dat Nederland consequent beter heeft gepresteerd dan België, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland. Echter, sinds 2013 is Nederland terrein aan het verliezen ten opzichte van Denemarken en Zwitserland.
Barbara Baarsma: 'Het is nog niet alarmerend, maar ook vergeleken met andere landen zie je dat sinds 2018 het ondernemingsklimaat is verslechterd. Daarbij komt dat Nederland gunstig blijft afsteken tegen landen die nog grotere problemen kennen, denk aan de VK met Brexit of de afhankelijkheid van Russisch gas in Duitsland. In die zin is de relatieve positie van het Nederlandse ondernemingsklimaat geholpen door grotere problemen elders.'
Bron: PWC