Na de stembusslag voor het Vlaams en federaal parlement in juni (waar eerdaags een kabinet uit gevormd moet zijn, volgens de meest recente verwachtingen) zijn er op zondag 13 oktober verkiezingen voor de Vlaamse gemeente- en provincieraden. Ook wordt er met het initiatief Platteland met Stem de aandacht gevraagd voor de belangrijke rol van de land- en tuinbouwsector in het lokale beleid. Lokale bedrijfsgilden gaan de komende dagen en weken met de speerpunten aan de slag.
"De belangrijkste doelstellingen van Platteland met Stem zijn het faciliteren van constructieve gesprekken tussen leden van de bedrijfsgilden en lokale politici, het verbeteren van de communicatie zodat de lokale politiek weet wie ze kunnen aanspreken voor zaken die aan land- en tuinbouw zijn gerelateerd en het vergroten van de bewustwording over de aandachtspunten van de land- en tuinbouwsector in de gemeente", zegt Els Corbeels bij Boerenbond. Zij is provinciaal secretaris van Vlaams-Brabant en coördineert de lokale acties rond Platteland met Stem.
"Door de inzet van onder meer de bedrijfsgildes moedigen we de lokale politiek aan om bij het opstellen van beleidsplannen actief rekening te houden met de belangen van de landbouwsector en om advies in te winnen bij lokale dossiers. Ook FERM voor Agravrouwen en Groene Kring leggen hun vragen en bezorgdheden mee op tafel."
Sterker en duurzamer platteland
"We nodigen onze sterke bedrijfsgildes uit om actief in dialoog te gaan door het aanbieden van bedrijfsbezoeken aan lokale kandidaten, debatten te organiseren enzovoort. Het bevorderen van nauwe samenwerking en communicatie met politieke kandidaten zal bijdragen aan een sterker en duurzamer platteland in Vlaanderen, waar de behoeften van de land- en tuinbouwsector serieus worden genomen en geïntegreerd in het lokale beleid", gaat Els Corbeels verder.
Engagementenfolder
Leden van bedrijfsgildes in heel Vlaanderen zullen lokale beleidsmakers en kandidaten meer inzicht en achtergrond geven bij de grote en belangrijke noden van de land- en tuinbouwsector. "Het doel is om land- en tuinbouw een prominente plaats te geven in het lokale beleid en ervoor te zorgen dat de sector als een waardevolle partner wordt erkend bij de besluitvorming over gemeentelijke zaken." Door middel van concrete suggesties en vragen kunnen de bedrijfsgilden hun eigen 'folder met engagementen' samenstellen, die zal worden ondersteund door een dynamisch sjabloon op onze website.
Belangrijke thema's: Ruimte voor ontmoeting en inspraak
Een sterke betrokkenheid van de landbouwsector bij gemeentelijk beleid kan worden gerealiseerd door specifieke maatregelen en overlegstructuren. "Het is bijvoorbeeld belangrijk dat de gemeente een schepen heeft die specifiek verantwoordelijk is voor landbouw, zodat in elk relevant dossier de 'landbouwreflex' kan worden gemaakt", duidt Els Corbeels.
Een landbouwraad moet worden geïnstalleerd met een evenwichtige samenstelling en een belangrijke adviesrol bij projecten, vergunningsaanvragen, en dossiers die een impact op de landbouwsector kunnen hebben. Bovendien moet indien nodig de schattingscommissie worden samengeroepen om officiële vaststellingen van schade aan teelten te doen. "Deze structuren zorgen voor een effectieve communicatie tussen de gemeente en de landbouwgemeenschap, waardoor belangen beter kunnen worden behartigd."
Wegen en Mobiliteit
In landelijke gebieden is er een specifieke nood aan goede wegeninfrastructuur en mobiliteitsplannen. Gemeenten moeten het onderhoud van wegen gestructureerd aanpakken, waarbij ook een duidelijk plan voor het behoud en de schrapping van trage wegen noodzakelijk is. "Een periodiek onderhoud van deze wegen, gecombineerd met een doordachte aanplant van openbaar groen, kan bijdragen aan een veilige en toegankelijke plattelandsomgeving. Daarbij is het belangrijk rekening te houden met de aangelanden."
Lokale land- en tuinbouwers kunnen worden ingezet voor winterdiensten of het onderhoud van openbaar groen, wat een symbiotische relatie tussen de gemeente en de landbouwsector bevordert. "Er moet ook gezorgd worden voor een veilige doorgang van landbouwverkeer, zelfs bij tonnagebeperkingen of herinrichtingen, en lokale besturen moeten aandacht besteden aan verkeersveiligheid met landbouwmachines via lokale initiatieven zoals verkeerslessen op scholen en infomomenten voor verenigingen."
Landschap, natuur en water
Bij de ruimtelijke planning en het beheer van natuur en water moeten gemeenten de bestemmingsplannen respecteren en vermijden dat bijvoorbeeld gronden in agrarisch gebied worden aangekocht voor natuurdoeleinden zonder duidelijke meerwaarde. "In hun advies over natuurbeheerplannen moeten ze erop aandringen dat natuur in de natuurbestemming ligt, niet in agrarisch gebied."
De gemeente moet land- en tuinbouwers ondersteunen die hun bedrijven in het landschap willen integreren, bijvoorbeeld door advies bij aanplantingen te geven en financiële tegemoetkomingen te bieden voor (groene) bouwmaterialen die een betere integratie mogelijk maken. Er moet hierbij gebruik worden gemaakt van streekeigen, niet-bacteriegevoelige plantensoorten. Het gemeentelijk natuurbeleid moet rekening houden met Vlaamse prioriteiten en de impact op de omgeving minimaliseren."
"Daarnaast is er een grote rol voor de gemeente weggelegd in de ontwikkeling en het onderhoud van natuurwaarden in agrarisch gebied, altijd in samenwerking met landbouwers op vrijwillige basis. De resultaten van proefprojecten wijzen uit dat maatregelen zoals stuwtjes en peilgestuurde drainage bijzonder effectief kunnen zijn voor zowel wateroverlast als droogte", zegt Els Corbeels. Gemeenten moeten ook maatregelen ondersteunen die erosie beperken, waarbij de nadruk moet liggen op handhaving van bestaande regels in plaats van het opleggen van nieuwe.
Bermbeheer en waterzuivering
Hemelwater- en overstromingsplannen die in samenspraak met de landbouwsector worden opgesteld zijn essentieel, net als duidelijke plannen rond bermbeheer en verbeterde waterzuivering. "Er kan bijvoorbeeld voorzien worden in vul- en spoelplaatsen voor spuittoestellen zodat landbouwers veilig water kunnen capteren." Waterlopen moeten goed onderhouden worden, met overleg tussen landbouwers en waterbeheerders. Het aanleggen van waterbuffers in landbouwgebied moet met zorg gebeuren, en op recreatief vlak moet de gemeente evenementen gebruiken om problemen met sluikstorten, zwerfvuil, en loslopende honden onder de aandacht te brengen. Rondslingerend afval en uitwerpselen van huisdieren kunnen immers gevaarlijk zijn voor landbouwdieren.
Ruimte voor landbouw
In het kader van vergunningen moet bij beleidsplannen en -projecten een landbouwtoets worden ingevoerd om te beoordelen wat de impact is op de land- en tuinbouw. De gemeente moet binnen de eigen regelgeving strikt de wettelijke voorwaarden voor het herbestemmen van leegstaande hoeves respecteren en hierop ook handhaven.
"Het gemeentelijk omgevingsbeleid moet gericht zijn op het maximaal vrijwaren van agrarisch gebied voor (beroeps)landbouw, waarbij de omgevingsvergunning de nodige rechtszekerheid moet bieden. Een degelijk landbouwloket moet zorgen voor goede dienstverlening aan de land- en tuinbouwers, ondersteund door een professioneel uitgebouwde helpdesk."
Bij pachtgronden moet de gemeente ervoor zorgen dat openbare eigendommen, zoals OCMW-gronden die verkocht worden, terechtkomen bij land- en tuinbouwers die ze willen verwerven voor hun bedrijfszekerheid. Bovendien mogen gronden met een agrarische bestemming niet worden bebost.
Initiatieven die bijdragen aan de verduurzaming van de land- en tuinbouw moeten worden ondersteund, waarbij met correcte cijfers wordt gecommuniceerd over de impact en bijdrage van de lokale land- en tuinbouw. "Besturen moeten waarborgen dat agrarisch gebied niet opgenomen wordt in het globale kader van een natuurbeheerplan en dat er geen bindende engagementen zijn voor landeigenaars en -gebruikers binnen landschaps- en nationale parken", duidt provinciaal secretaris Els Corbeels.
Positief imago en communicatie
Om de sector een positief imago te geven, kan de gemeente ook inzetten op vorming van de schoolgaande jeugd, door hen te laten kennismaken met de landbouwsector en voedselproductie. Dit kan zowel in de klas als op een landbouwbedrijf worden georganiseerd. "De communicatie over landbouw moet evenwichtig zijn en zowel burger-boerinitiatieven als gangbare landbouwmethoden belichten, omdat het merendeel van de bevolking zijn voedsel in supermarkten koopt en de meeste voeding op gangbare bedrijven wordt geproduceerd. Ook aandacht voor biologische landbouw is op zijn plaats."
Gemeentelijke communicatiekanalen moeten de aanwezigheid en eigenheid van de land- en tuinbouw in de regio benadrukken, met aandacht voor de rol van de sector als landschapsbeheerder, voedselproducent, natuurbeheerder en verstrekker van groene zorg. "De gemeente moet inzetten op een landbouwadviesraad, de werking ervan ondersteunen, en er actief over communiceren. Het belang van een aanspreekpunt binnen de gemeente, zoals een landbouwloket, kan niet worden onderschat voor zowel landbouwers als omwonenden."
De gemeente kan bijvoorbeeld initiatieven als Dag van de Landbouw op de derde zondag van september ondersteunen, en initiatieven nemen om kleinhandelszaken in het dorp te stimuleren producten van lokale landbouwers te vermarkten. "Een lokaal boerenverkooppunt of Food Hub kan helpen om het principe 'lokaal produceren, lokaal consumeren' in de praktijk te brengen. Daarnaast moeten lokale landbouwproducten worden geïntegreerd in het fairtrade-aanbod."
Gemeenten en provincies moeten ook kansen geven aan korteketeninitiatieven bij specifieke (feest)gelegenheden, waarbij thuisverkoop en thuisverwerking als onderdeel van het toeristisch aanbod worden opgenomen.
Energie en klimaat
Binnen een lokaal klimaatbeleid is het cruciaal dat de land- en tuinbouwsector ondersteund wordt in zijn potentieel voor koolstofopslag. "Bij de herinrichting van het openbaar domein en projecten kan verder aandacht worden besteed aan waterbuffering die beschikbaar kan worden gesteld aan land- en tuinbouw. Lokale landbouwers kunnen worden ondersteund in bijvoorbeeld de omschakeling naar peilgestuurde drainage."
De gemeente kan stimulansen bieden om een circulaire economie op te bouwen met de land- en tuinbouw als belangrijke partner. "Dit kan door informatie- en ontmoetingsmomenten te organiseren en logistieke ondersteuning te bieden, zoals het opzetten van verzamelplaatsen."
Deel eens groene energie
Er moet maximale ondersteuning zijn voor de mogelijkheden van eigen energieproductie op landbouwbedrijven, waarbij een duidelijke positieve houding ten aanzien van vergunningen voor energieproductie wordt aangenomen. Ten slotte kan de gemeente in overleg een oefening maken rond energiedelen, waarin de landbouwsector betrokken is bij zowel de productie als afname van energie, inclusief laagwaardige warmte.
Lokale aandachtspunten
Naast deze algemene thema's is er ruimte voor specifieke aandachtspunten die bedrijfsgilden kunnen invullen op basis van hun eigen lokale noden en context. "Dit maatwerk zorgt ervoor dat het lokale beleid daadwerkelijk aansluit op de behoeften van de plaatselijke landbouwgemeenschappen, en dat de stem van het platteland luid en duidelijk klinkt in het lokale beleid", besluit Els Corbeels, provinciaal secretaris van Vlaams-Brabant.
Ga met je bedrijfsgilde aan de slag
Els Corbeels, provinciaal secretaris Vlaams-Brabant: "Om jullie als bedrijfsgilden maximaal te ondersteunen, voorzien we materiaal waarmee je naar (toekomstige) beleidsmakers in de gemeente kan stappen. Op onze website vind je een link naar een Canva-sjabloon waar jullie als bestuur mee aan de slag kunnen om de grootste engagementen voor jullie gemeente op te lijsten."
"We geven op deze website ook inspiratie hoe jullie als bedrijfsgilden aan de slag kunnen met de folder, een bedrijfsbezoek, een tractorrondrit of een debat waarin de belangrijkste uitdagingen worden besproken. Er zijn heel wat mogelijkheden om land- en tuinbouw ook in jouw gemeente op de verkiezingsagenda te plaatsen!"
"Om zichtbaarheid te geven aan deze lokale initiatieven voorzien we ook een grote pancarte die gebruikt kan worden tijdens een fotomoment. Je kan deze pancarte aanvragen bij jouw consulent of op jouw provinciaal kantoor."
Bron: Boerenbond