Tholen - 'Hij is toch groeizamer dan gedacht', is een kreet die menig tomatenteler bekend zal voorkomen. Ook teeltadviseur Willem Valstar van StarGrow Consultancy hoort het regelmatig, zeker nu telers nieuwe ToBRFV-resistente rassen leren telen. Zulke rassen gedragen zich vaak toch net wat anders dan hun voorgangers. Maar wat is er dan anders? Goede generatieve en vegetatieve gewasregistratie helpt dit inzichtelijk maken. In modelgebaseerd gewasplanningsplatform ProJoules kunnen telers die metingen registreren.
"Als ik telers dingen hoor zeggen als: 'Hij doet het anders dan vorig jaar' of 'Voor mijn gevoel staat het gewas er slechter op dan toen', dan zeg ik altijd direct: 'Pak de cijfers er eens bij.' Met goede gewasmetingen blijf je niet bij gevoel of in gedachten hangen."
De opmars van nieuwe resistente tomatenrassen ging snel. De nood was hoog. Veel testen in de praktijk was er niet altijd bij voordat telers op grote schaal nieuwe rassen zijn gaan telen. "Hierdoor ben je nu soms verrast over hoe groeizaam sommige nieuwe rassen zijn", constateert Willem. "Al heb je ook erg groeizame rassen die juist na inbreng van resistentie beter in balans zijn gekomen. Zulke rassen zijn generatiever en productiever geworden."
Iedere week de lengtegroei meten en registreren blijft belangrijk.
Data opbouwen
Veredelingsbedrijven geven telers bij het leveren van nieuwe rassen informatie mee over hoe een ras groeit en zich gedraagt onder bepaalde teeltomstandigheden. Ook in ProJoules staan rasprofielen tegenwoordig automatisch voor telers klaar. Die informatie over rassen vanuit de veredelingsbedrijven is doorgaans echter niet zo gedetailleerd als je soms zou wensen, stelt Willem. "Je bent vaak al blij als je van de veredelaar te horen krijgt dat een ras groeizamer is. Exacte plantparameters zijn vaak niet altijd beschikbaar."
Door gewasregistraties te doen, kunnen telers zelf wel die gedetailleerde data opbouwen in systemen zoals ProJoules. Telers doen dat ook, ziet Willem. "Jong en oud, al zie je zeker bij jongere telers dat gevoel minder een rol speelt. Zij willen juíst ook cijfers."
Geen discussie
De teeltadviseur registreert de plantmetingen in Excel. Ook zijn er inmiddels diverse systemen waar het mogelijk is online registraties te doen, waaronder ProJoules. Die data vergelijken telers ook actief onderling, is de ervaring van de teeltadviseur. "Het excursie lopen is sinds corona echt wel weer terug. Misschien wat minder vaak dan vroeger, maar het gebeurt wel, regelmatig ook online."
Telers delen steeds vaker ook filmpjes, maar niet alles is daar goed op te zien. Willem schat in dat je zeventig procent met een filmpje kunt ondervangen en dat je voor dertig procent toch echt het gewas in de kas wilt zien. "Daar zie en meet je bijvoorbeeld dat de koppen dikker zijn en het blad langer bij sommige resistente rassen. Dat zie je ook wel met het blote oog, maar het mooie van het vastleggen in cijfers is dat er dan later ook geen discussie mogelijk is. Als de ideale kopdikte 10 millimeter is, dan is dat dus geen 9,5 en ook geen 10,5."
Ook de stengeldiameter geeft veel inzicht in de vegetatieve en generatieve ontwikkeling van de plant.
Productie per lichteenheid
Een uitdaging dit voorjaar was dat het erg donker was en ook nat. "Ik zie in de praktijk dat de producties lager liggen." De vraag is dan wel waardoor dat komt. Er wordt veel naar minder licht gewezen. "Er is een forse lichtachterstand", erkent de teeltadviseur, "maar als je dat omrekent naar productie per lichteenheid, dan blijven de producties redelijk dicht bij vorig jaar. Tenminste, als je kunt vergelijken met hetzelfde ras van vorig jaar. Nieuwe rassen zijn soms minder productief."
Als verklaring voor de toch wel verrassende conclusie na omrekening van productie naar lichteenheid, geeft Willem aan dat het dit voorjaar ook minder warm was. "Warmte is doorgaans negatief voor de productie. Een ander voordeel is dat, omdat het vaak wat koeler was, je de CO2 ook makkelijker in de kas kon houden."
De meting van bladlengte geeft informatie over de ontwikkeling van de plant.
Balans houden
Het berekenen van de productie per lichteenheid doet Willem zelf. In ProJoules kan het ook. Lang niet alle systemen bieden die optie al aan, merkt hij op in de praktijk, waar hij telers met verschillende systemen ziet werken.
ProJoules is een modelgebaseerde gewasplanningsplatform waarin telers ook gewasregistraties kunnen toevoegen. Het gewasplanningsplatform is ontwikkeld met een focus op Joules, of beter nog: de totale som aan lichtenergie in de kas op plantniveau. De generatieve- en vegetatieve gewasmetingen die telers doen, kunnen telers die metingen in ProJoules koppelen aan andere teeltdata. Daardoor is een betere vergelijking tussen de vegetatieve en generatieve plantontwikkeling mogelijk. Dit draagt bij aan een veel snellere ontwikkeling van een gewenst gewasprofiel, waarbij teler en adviseur samen boven- en ondergrenzen stellen aan onder meer groei, stengeldikte, bloeihoogte en bladlengte.
"Enerzijds moet je als teler zorgen dat de lichtbehoefte en de teeltsnelheid in balans zijn, anderzijds moet ook de plant in balans zijn", legt de teeltadviseur uit. "Dus niet te generatief en niet te vegetatief." Beide balansen zijn even belangrijk. "Je kunt als teler lichtbehoefte, teeltsnelheid en temperatuur in balans hebben, maar als de plant dan veel te generatief of te vegetatief staat, dan haal je op de lange termijn alsnog je productie niet."
De optimale zetting krijg je het beste bij een plant die in balans is.
Lessen over vocht
Wie op dit moment in het onbelichte teeltseizoen na metingen tot de conclusie komt dat de teelt niet in balans is, heeft een flinke uitdaging. "Een beetje bijsturen kan, maar de boel volledig rechttrekken, dan lukt nu niet meer."
Willem ziet dat er uit vorig jaar lessen zijn geleerd, onder meer over omgaan met vocht in een zo energiezuinig mogelijke teelt. "Vorig jaar is er veel vocht geaccepteerd. Dat zie je terug in gewas- en klimaatregistraties. Dit voorjaar was het echter heel nat en dat heeft her en der toch voor problemen gezorgd. Bij sommige bedrijven is er dit jaar Phytophora en meeldauw ingelopen en ging het toch helemaal fout."
Het ene jaar energiezuinig telen is het andere niet. Door de combinatie van een nat voorjaar en energiezuinig telen is de ondergrens bereikt. "Je moet niet te laag gaan in de energie die je in je teelt steekt. Dat is niet bedrijfszeker. Daar kun je geen teelt op weg zetten. We weten nu hoeveel vocht in de kas we kunnen accepteren." Een hard cijfer erop drukken is lastig. "Bepaalde gebieden zijn vochtiger dan andere. Waar de ene teler blij is met een vochtdeficiet van 1,5-2, is de ander blij met 1-1,5."
Met vocht blijft het stoeien, zeker in tomaat, signaleert de teeltadviseur. "In tomaat heb je sneller dan in bijvoorbeeld paprika te maken met een vol gewas. Als je te vochtig blijft telen, dan heb je hierdoor ook vroeger in het jaar al problemen." Om vocht kwijt te raken is energie nodig. Willem ziet ontvochtigingssystemen hun intrede doen om die reden. "Dat kost energie, maar heeft ook als voordeel dat door te ontvochtigen het gewas generatief gaat staan. Kijk er je gewasmetingen er maar op na."
Willem: "Het mooiste zou zijn als camerasystemen de plantmetingen over gaan nemen in de toekomst. In de praktijk heb ik gezien dat het nog niet zover is. Ook AI-systemen vertrouwen nog op handmatig ingevoerde, menselijke data."
Voor meer informatie:
ProJoules
[email protected]
www.projoules.com
StarGrow Consultancy
[email protected]
www.stargrowconsultancy.nl