Het CABY-virus, ook wel bekend als het Cucurbit Aphid-Borne Yellows Virus, kan een serieuze bedreiging vormen voor de komkommerteelt. Dat bleek in de seizoenen 2021 en 2022. Na een CABY-rustig jaar zien specialisten van Bayer De Ruiter het virus sinds dit voorjaar weer opduiken. Met de vele teeltwissels voor de deur staan ze daarom even stil taan bij dit virus. Wat is het voor virus, hoe verspreidt het zich en welke maatregelen kan men ertegen nemen?
Harmen Hummelen, Field Quality Lead, en Jonas De Win, market development komkommer en paprika, vertellen hier meer over.
De opkomst van het CABY-virus
Jonas vertelt over de eerste infecties in de Benelux: "Het CABY-virus werd voor het eerst gedetecteerd in december 2019 in Zuid-Duitsland. Een tijdlang bleef het virus lokaal, maar in juni 2021 werden de eerste symptomen waargenomen in de Benelux. Aanvankelijk trof het virus een paar bedrijven, maar het breidde zich snel uit. Tegen eind juli/begin augustus was het aanwezig bij verschillende bedrijven in de Benelux. Het virus begint meestal met een paar planten die symptomen vertonen, waarna het zich snel verspreidt door de hele kas."
"Opvallend is dat 2021 en 2022 een gelijkwaardig patroon volgden, met de eerste uitbraken in de regio Breda en Belgische Noorderkempen, waarna vooral een verspreiding volgde naar het noordoosten. Windrichting speelt hier een belangrijke rol, maar ook de buitenteelten die als een snelweg voor de verspreiding van het virus kunnen zorgen," vertelt Jonas. "2023 was een relatief rustig CABY-jaar, waarbij we een duidelijk effect van het weer zagen, maar ook door de grote investeringen in afgazing en de waakzaamheid van telers. In 2024 zien we het virus jammer genoeg opnieuw uitbreiden en ditmaal vooral met een hotspot in West-Nederland. Omdat er de komende tijd veel teeltwissels aankomen, is waakzaamheid geboden."
Verspreiding van het CABY-virus
Maar hoe werkt die verspreiding? "Het CABY-virus wordt overgedragen door bladluizen. Deze insecten kunnen vijf tot tien kilometer vliegen, afhankelijk van de windomstandigheden, en kunnen het virus oppikken van nabijgelegen of zelfs verre gewassen. Hoewel het virus theoretisch ook kan worden overgedragen door andere insecten zoals wantsen en witte vlieg, wordt het voornamelijk verspreid door luizen. Er is weinig bewijs dat het virus kan worden overgedragen via andere insecten, handen of water", zo licht Harmen toe.
Symptomen van het CABY-virus
Wil je het virus snel herkennen, dan is het goed om scherp de vergeling van de bladeren in de gaten te houden. "Deze vergeling lijkt wat op magnesiumgebrek", zo waarschuwt Harmen. "Maar in tegenstelling tot magnesiumgebrek, waarbij de bladeren vlak blijven, zorgt het CABY-virus ervoor dat de bladeren licht krullen of hobbelig worden. Bovendien verloopt magnesiumgebrek langzaam, terwijl de vergeling door het virus snel kan optreden, vooral na weersveranderingen."
Preventieve maatregelen
Gelukkig zijn er maatregelen die genomen kunnen worden. De belangrijkste zijn:
- Houd luizen buiten: Zorg ervoor dat bladluizen de kas niet binnenkomen of in staat zijn in de kas te overleven.
- Zorg voor een schone omgeving: Houd het gebied rondom de kas schoon en vrij van luizen om te voorkomen dat ze de kas invliegen.
- Zorg voor monitoring en neem tijdig actie: Gebruik gele vangplaten of gele vangbakken om bladluizen vroegtijdig te detecteren en neem direct maatregelen, zoals bespuiten, om hun populatie te beheersen.
- Neem proactieve maatregelen: Aangezien virussen aan het begin van het groeiseizoen een grotere impact hebben, is vroege interventie essentieel om de luizendruk laag te houden en de verspreiding van het virus te minimaliseren.
- Haal planten met symptomen in een vroeg teeltstadium en bij een beperkt aantal geïnfecteerde planten tijdig weg om verdere verspreiding te voorkomen. Er zijn aanwijzingen dat gezonde luizen symptoomplanten prefereren en zo het virus versneld verspreid wordt. Let er bij het weghalen van zieke planten op dat eventuele levende luis niet van de plant verder de kas in kan gaan.
- Het verwijderen van aangetaste planten is een optie, vooral als op deze planten een luizenkolonie aanwezig is die moeilijk te bestrijden is. Hoeveel planten verwijderd moeten worden is een lastig punt. Want een gevleugelde luis kan wel tien planten bezoeken op een dag.
Beheersen
Het CABY-virus vormt weliswaar een aanzienlijke bedreiging voor gewassen, maar door inzicht te krijgen in de verspreiding en symptomen ervan is het meestal goed te beheersen. Preventieve maatregelen, vooral gericht op het beheersen van bladluispopulaties, zijn essentieel om gewassen te beschermen tegen dit virus.
Voor meer informatie: 
Bayer Vegetable Seeds
www.vegetables.bayer.com