Tholen - Steeds meer telers zoeken de kas op voor een optimale aardbeienteelt. Deels bestaande telers van de bekende rode zomerkoninkjes, maar ook telers voor wie de aardbeienteelt nog nieuw is. Drie telers delen hun ervaringen.
"We moeten nog veel leren en doen momenteel eigenlijk vooral precies wat onze adviseur zegt," vertelt Andre Bosch in dit eerder in vakblad Primeur verschenen artikel. Samen met zijn vrouw Leonie is hij sinds dit jaar aardbeienteler. Een hele omslag voor de voormalig melkveehouder uit Luttenberg. De lege stal op het erf herinnert er nog aan.
MultiFresa Meijel, aanleg trayveld
Van alle telers die de afgelopen jaren met de aardbeienteelt begonnen, is het ondernemersechtpaar misschien wel de opvallendste in een rijtje met verder meerdere vruchtgroentetelers, maar bijvoorbeeld ook een overgestapte chrysantenkweker. Het melkveebedrijf kon vanwege een vergunningskwestie niet verder uitbreiden. "Doorgaan op dezelfde voet kon wel, maar uitbreiden niet. En dat wilden we juist wel."
In een hoekje op het erf begon zijn vrouw, op zoek naar een alternatief, aardbeien in de vollegrond te telen. Ook Andre helpt af en toe met het werk dat bij de teelt van 200 aardbeienplanten en de verkoop in een automaat komt kijken. "Mijn vrouw kreeg er steeds meer lol in. Ze heeft uiteindelijk haar baan buiten het melkveebedrijf opgezegd toen we besloten om samen voor de aardbeienteelt te gaan."
Op dat moment is het bedrijf uit Overijssel, in een regio waar meerdere collega-boeren stoppen, al ingeschreven voor de Landelijke Beëindigingsregeling veehouderijlocaties. Het besluit om te stoppen volgt in november 2023. Een maand later zijn de 120 stuks melk- en jongvee verkocht en ook een deel van de fosfaatrechten.
In de kas bij Kwekerij 't Woudt, mei 2024
Met het geld uit de verkoop van vee en fosfaatrechten besluiten de ondernemers stellingen voor de aardbeienteelt te laten bouwen, voor Kwekerij Bosch. "We hadden met de teelt in de vollegrond al veel plagen meegemaakt en kregen het advies om uit de grond te gaan telen als we het serieus wilden gaan aanpakken. Dat willen we, en dus besloten we te investeren."
In totaal worden er 107 overdekte rijen met stellingen van 70 meter lang gebouwd, zogenaamde wandelkappen. In de week na Pinksteren zijn de eerste aardbeien geplukt. De afzet verzorgen de kersverse aardbeientelers zelf, vanuit een automaat voor huisverkoop en ook de eerste lokale restaurants worden beleverd. "We hebben de volledige afzet nog niet geregeld, maar verwachten dat dat wel goed komt, omdat we nog steeds telefoontjes van restaurants krijgen. Eén restaurant neemt al een fors volume af. Het merendeel van de afzet gaat via de automaat weg. Afzet bij een veiling hebben we niet. Bewust niet. We willen het regionaal houden."
Rick, Paul en Wessel van Koppen en Ed van der Knaap van Kwekerij 't Woudt
Speciaal ras
In Luttenberg moest naast een nu leegstaande stal een stellingenteelt opgebouwd worden. Bij een andere pas ingestapte teler stond er al wel een kas, alleen dan vol tomaten. Kwekerij 't Woudt besloot in 2021 één van de twee kassen om te bouwen voor de aardbeienteelt. "We deden er vijf weken over. Dat was na een goede voorbereiding goed te doen," blikt Paul van Koppen terug. "Eind 2022 hebben we voor het eerst geplant. Toen hebben we alleen een voorjaarsteelt gedaan. Die ging er half juli uit. Begin augustus is vervolgens de teelt geplant waarvan we momenteel nog altijd oogsten," zegt de teler begin juni. "De oogst loopt nog door tot half juli."
Kwekerij 't Woudt kiest voor een teelt van 11 maanden. Daarmee lijkt de teelt qua teeltduur wel op een onbelichte tomatenteelt, maar daarnaast zijn er vooral ook veel verschillen. "We planten ons ras, Inspire, op een ander moment dan in de tomaten, namelijk in de zomer. We hebben twee plukmomenten: in het voorjaar en in het najaar. Afgelopen najaar waren we tot aan de dag voor Kerst in productie. Dat was echt mooi. Dit voorjaar gingen we in de tweede week van maart in productie."
Met de keuze voor het ras Inspire realiseren de telers in hun kas in 's-Gravenzande een wat vlakker productiepatroon dan met andere rassen mogelijk is. Het ras is door The Greenery in samenwerking met het Amerikaanse veredelingsbedrijf Plant Sciences Inc. ontwikkeld. De afzetorganisatie probeert met het ras ook telers vanuit andere teelten warm te maken voor de aardbeienteelt.
Bij Kwekerij 't Woudt is dat gelukt. De neef en zoon van Paul, Rick en Wessel, zagen de teelt ook wel zitten. "Samen met de ontwikkeling van het ras Inspire heeft dat het balletje versneld laten rollen." Ondertussen runnen zij, samen met compagnon Ed van der Knaap, ook nog een tomatenteelt in Schipluiden. "Voor ons is het vlakkere productiepatroon gunstig. We spreiden de kilo's beter over het hele seizoen en pikken hiermee zowel de mindere als de betere weken qua prijsvorming mee. Daarmee hopen we qua prijs gemiddeld wat beter uit te komen, omdat we niet tegelijk met alle andere telers ook de oogstpiek hebben."
Kwekerij Bosch zet veel lokaal af
Minder stuurbaar
In Grashoek bij MultiFresa zit de voorjaarsteelt er begin juni net op. Dion, Thom en Job van Mullekom telen sinds 2022 aardbeien, naast een komkommerteelt, en zetten beide af via Kompany. De stap naar aardbeien volgde nadat ze de kas van de buurman over konden nemen. Thom: "We hebben nu een combinatie van een warme en een relatief koudere teelt, zoals aardbei, waarbij onze wkk's optimaal kunnen draaien."
Inmiddels hebben de telers dusdanig de smaak te pakken dat er medio vorig jaar in Meijel nog een kas is aangekocht, ook een aardbeienkas. "We lopen mee in een studieclub en hadden interesse in dit bedrijf dat te koop stond, omdat er de mogelijkheid is om ook zelf onze aardbeienplanten te gaan produceren."
Dat kan op het trayveld naast de kas in Meijel, dat op het moment dat we Thom spreken net wordt uitgebreid naar 1,3 hectare. "Met eigen opkweek van plantmateriaal willen we nog meer zelfvoorzienend zijn. De plant is bij een aardbeienteelt erg belangrijk. De plant die je koopt maakt voor een groot deel je teelt. Met eigen planten hopen we dit meer onder controle te hebben."
Waar de Westlandse tomatentelers van Kwekerij 't Woudt een nieuwer ras telen, teelt MultiFresa het ras Elsanta, een al langer bekend ras. "Ten opzichte van onze komkommerteelt is de aardbeienteelt wel even wennen," lacht de jonge teler die het bedrijf samen met zijn vader Dion en broer Job runt. "De teelt is wat meer piekerig en minder stuurbaar dan we gewend zijn. Dat maakt ook de planning lastiger. Zeker met LED-belichting in komkommer kunnen we onze teelt inmiddels heel strak regelen. Met aardbei is dat lastiger. Zowel in het voorjaar als in het najaar hebben we met de teelt van Elsanta één piek." Dat de telers over eigen huisvesting beschikking, is hier een voordeel, benadrukt Thom. "Dit maakt dat we met onze medewerkers net wat makkelijker kunnen schakelen." Volgend jaar teelt MultiFresa naast het vertrouwde ras Elsanta ook het ras Opera.
Rosalia, Job, Thom en Dion van Mullekom van Multigrow Grashoek en tegenwoordig ook MultiFresa
Arbeid is uitdaging
Qua arbeid vinden zowel de komkommerteler als de tomatenteler de aardbeienteelt, waarmee ze ook aan risicospreiding doen, intensiever. "En dat is niet altijd makkelijk, zeker niet op dit moment met alles wat er rondom arbeid speelt in de maatschappij en politiek," vindt Paul. "Je moet de pieken in de teelt wel op kunnen vangen met voldoende mensen en altijd dagvers plukken. Een dagje wachten om de oogst af te maken zoals in de tomaten soms nog wel kan, dat kan in aardbei niet."
Een voordeel van de combinatie van twee teelten is dat bij een goede planning de pieken en dalen elkaar mooi afwisselen. Thom: "Dankzij een langere teelt in het najaar kunnen we met aardbeien de mensen langer aan ons binden als de komkommerteelt eind oktober al klaar is. Samen met het inpakken van de trayplanten, dat er dit jaar bij komt, hebben we steeds meer jaarrond werk voor onze mensen. Tegen de tijd dat we met de trayplanten klaar zijn, start alweer bijna de komkommerteelt."
Voor Kwekerij Bosch is de aardbeienteelt helemaal nieuw. Een vergelijking maken met een andere teelt is er niet bij voor Andre en Leonie. Omdat ze zich bewust zijn van de grote hoeveelheid werk die er bij de teelt komt kijken, en daar ook op gewezen zijn door specialisten, is besloten de teelt op het bedrijf van één hectare op te delen in vier blokken met een getrapte planting. Op die manier komen niet alle planten tegelijk in productie.
"Elke dag bellen er wel scholieren met interesse om ons te komen helpen. Hier in de regio zijn er niet zoveel andere opties. Bovendien is het niet zulk zwaar werk nu we niet meer in de vollegrond telen. Als we dat nog steeds zouden doen, dan was de animo denk ik wel minder geweest," schat Andre in. Bij het opbouwen van de stellingen kregen de telers hulp van een uitzendbureau en ook bij het oogsten en het doorhalen van trossen helpen er mensen van het uitzendbureau.
Boven de kas in Grashoek is een lichtroze gloed van LED te zien
Afzet lokaal en verder weg
Ondanks dat begin juni het buiten weer regent en nog altijd niet echt zomers warm is, spreekt Paul van 'een goed aardbeienjaar'. Daarmee doelt hij op het relatief milde voorjaar, waardoor de pieken in productie meevallen, zodat telers het arbeidstechnisch allemaal goed kunnen behappen. Zelf veel sturen om het gewas net even iets sneller te laten rijpen, zoals in tomaat wel lukt, valt in aardbei niet helemaal mee. "Met veel CO2-doseren en een gezond gewas in tomaat krijg je altijd een goed producerend gewas. In aardbei zijn de meningen over CO2-doseren en het positieve effect op de productie verdeeld," weet de teler. "Ook met minimale CO2-dosering halen telers goede producties."
Anders dan Limburg, waar de kassen van MultiFresa staan, liggen de kassen van zowel Kwekerij 't Woudt als Kwekerij Bosch niet in uitgesproken aardbeienteeltgebieden. Andre en Leonie Bosch zetten uitsluitend regionaal af. De aardbeien van Kwekerij 't Woudt gaan via The Greenery zowel naar klanten in de regio als naar (verre) exportbestemmingen. "We hebben samen afgesproken echt in het Westland te willen blijven telen. Het klimaat is hier niet per se in ons voordeel met de warmere nachten in het najaar, maar qua handel en afzet zitten we hier goed."
Via The Greenery leveren de telers soms ook aardbeien voor export naar verre bestemmingen. "Ons ras is hier qua houdbaarheid geschikt voor." Ook vinden ze het leuk om lokaal aardbeien af te zetten. "Huisverkoop is nog geen speerpunt, maar dit voorjaar organiseerden we wel voor het eerst een Drive Thru met Pasen." Ook in Luttenberg weten consumenten de verse aardbeien van de nieuwe regionale teler te vinden. Andre: "Als melkveehouder was ik vaak hele dagen alleen aan het werk. Nu we aardbeien telen en ze ook zelf verkopen via onze automaat, spreek ik de hele dag door veel mensen. Ik had niet gedacht dat ik dat ook zo leuk zou vinden."
Dit artikel verscheen eerder in editie 6, 38e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Kwekerij Bosch 
Tel: 0651766519
[email protected]
www.kwekerijbosch.nl
Kwekerij 't Woudt 
Tel: 015 – 3808464
[email protected]
www.kwekerijtwoudt.nl
Multigrow Grashoek 
[email protected]