De Portugese zachtfruitexport is de afgelopen vijf jaar met 26% gegroeid van €233 miljoen in 2019 tot €294 miljoen in 2023, zo blijkt uit gegevens gepubliceerd door branchevereniging Portugal Fresh. Maar liefst 70% daarvan werd ingenomen door de frambozenexport, zo vertelde Carla Monteiro van Madre Fruta, de organisatie van zachtfruittelers van de Algarve, tijdens het 9e Internationale Congres voor Zachtfruit van vorige week in Huelva.
"Madre Fruta is in 1996 opgericht, maar pas in 2007 zijn we begonnen met het telen van aardbeien, een jaar later gevolgd door frambozen", vertelde Carla, die de visie en strategische doelstellingen van de telersvereniging toelichtte. "Vorig jaar hadden onze leden samen 166 hectare, waarvan 111 ha gewijd was aan de frambozenteelt, 54 aan de bramenteelt en slechts één hectare aan de aardbeienteelt. De aardbeienteelt in de Algarve is niet meer winstgevend."
Ook de exportgegevens bevestigen die trend. Vorig jaar nam de export van frambozen uit de Algarve met 13% toe, die van blauwe bessen met 5% en die van bramen met 27%, maar de aardbeienexport nam verder af.
"In onze streek kan het zachtfruit alleen op substraat worden geteeld, maar de teelt van aardbeien op substraat is niet zo winstgevend als in vollegrond", legt Carla uit. "De teelt is daarom gedoemd om te verdwijnen."
"Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder"
Portugal heeft zeer gunstige weersomstandigheden voor het telen van zachtfruit. "We kunnen jaarrond fruit van hoge kwaliteit op de markt brengen en door de nabijheid van de Europese markt kunnen we een product met de perfecte rijpheid aanbieden", merkte Carla op. Toch zijn er ook enkele uitdagingen die de afgelopen jaren alleen maar zijn toegenomen.
"Zo is er de plaagdruk. Trips typisch voor de citrusteelt bezorgen ons grote problemen in de frambozenteelt in de lente en zomer. En er is een nieuwe mijt die de bramen aanvalt. Daarnaast blijft Drosophila suzukii ons nog steeds veel hoofdpijn bezorgen."
"Bovendien zijn er steeds minder gewasbeschermingsmiddelen toegestaan. De alternatieven zijn milieuvriendelijker, maar minder efficiënt. De frequentie van de behandelingen moet dus omhoog om de plagen te bestrijden. Met biologische producten moeten we bijna wekelijks behandelingen uitvoeren om plagen zoals mijten te bestrijden. We zullen niet ontkennen dat ze minder schadelijk zijn voor de gezondheid, maar ze zijn ook veel duurder voor de teler. En dan stelt zich de vraag: is de klant bereid om meer te betalen voor gezonder fruit? Het antwoord is helaas nee."
"De eisen op de markt worden steeds hoger. Zonder allerlei certificeringen kun je als teler je product niet meer kwijt, maar dat betekent meer kosten en meer werk. De klant is evenwel niet bereid daarvoor te betalen."
Gezien de klimatologische uitdagingen die in frequentie en intensiteit toenemen, de droogtesituatie en de irrigatiebeperkingen gaf Carla de noodzaak aan van meer eenheid en samenwerking in de zachtfruitsector – en de tuinbouwsector in het algemeen – om krachtiger alle uitdagingen het hoofd te kunnen bieden.
"Daarom wil ik graag eindigen met het motto van Madre Fruta, dat het motto zou moeten zijn van alle telers in Spanje en Portugal: alleen ga je sneller, maar samen kom je verder."