Omdat de Rabobank één van de bekendste financiële instellingen in de land- en tuinbouwsector is, kloppen telers vaak bij de Rabobank aan voor de financiering van hun kassen. Lambert van Horen legt echter uit dat er een verschil is tussen investeren en financieren.
"Een investeerder, die actief is in aandelen, neemt een aantal risico's en wil een mooie winst voor dit risicogedrag. Bij financieren gaat het meer om het minimaliseren van risico's en het waarborgen van kleine marges voor de bank," legde hij uit tijdens zijn keynote op de Leafy Hydroponics Summit.
Rabobank is een coöperatieve instelling die zich richt op voedsel en tuinbouw. Lambert legde de ruim 200 aanwezigen uit dat de Rabobank niet alleen met telers werkt, maar ook met leveranciers, vermeerderaars, grossiers en anderen in de keten. Als het gaat om de financiering van een project, begint alles bij de klant, vertelt hij. "Eerst beoordelen we de behoeften van de klant. Vervolgens onderzoekt Rabobank de mogelijke oplossingen (lease, activafinanciering, opties met de laagste kosten) en onder welke voorwaarden een klant kan worden geholpen. Soms kunnen of willen we geen financiering bieden."
Geen standaardrecept voor succes
Wat betreft de tuinbouwsector is het duidelijk dat er geen standaardrecept is voor succes. Alleen al wat betreft de definities en systemen in de sector is er veel diversiteit en veel verwarring. In Noord-Amerika worden verschillende oplossingen voor indoorteelt - of het nu gaat om een kas op het dak, een 'plantenfabriek' of een aquaponickas - vaak gegroepeerd onder CEA (Controlled Environment Agriculture), ondanks de aanzienlijke verschillen.
Ook is het belangrijk om het doel van een kas te specificeren. "Vijf jaar geleden was er veel verwarring over projecten met sociale doelstellingen. Een maatschappelijk doel is prima, maar is anders dan een commercieel bedrijf. Definities zijn belangrijk; bespreek je plannen met je financierder. Het is belangrijk om een bankier te helpen je businessplan en het doel van de investering te begrijpen."
En zelfs als je doel duidelijk is, is er niet één ideale oplossing, omdat de lokale situatie overal anders is. "Klimaat, marktomstandigheden, beschikbaarheid van water en regelgeving", zegt Lambert. Wereldwijd worden systemen echter steeds kapitaalintensiever. "We zien de evolutie van eenvoudige open veld oplossingen naar hagelnetten of plastic afdekkingen om risico's te beperken. Ook zien we evolutie naar midtech oplossingen zoals multispan kassen en kassen met hogere kapitaaluitgaven en vaak hogere operationele kosten en uiteindelijk naar daglichtvrije teeltsystemen." Het combineren van verschillende systemen kan afhankelijk van de marktvraag ook een optie zijn.
Bancair principe
Wat is de rol van de Rabobank? Lambert legt uit dat banken over het algemeen een gematigde risicobereidheid hebben. "Wij werken met spaargeld uit het andere deel van de balans en richten ons op relatief lage rendementstermijnen, laag risico en flexibele kassen. Dit kan in contrast staan met investeerders die op zoek zijn naar hoge risico's en hogere rendementen."
De Rabobank is echter een commercieel bedrijf, dus het is van vitaal belang dat commerciële relevantie en risicobeoordeling met elkaar in evenwicht zijn. Dit is ook de reden waarom relatiemanagers, dat wil zeggen de contactpersoon van een teler, binnen de bank deze balans bespreken met risicomanagers. "Het is belangrijk om je bankrelatie goed inzicht te geven in je kas omdat zij je belangenbehartiger zullen zijn in deze discussies."
Risicobereidheid
Hoe past teelt op water in het vermijden van risico's? Bieden ze flexibiliteit of volatiliteit? "Soms bouwen telers kassen voor specifieke gewassen. Een kas voor komkommers kan er anders uitzien dan een kas voor paprika. Of bouw je een multifunctionele kas voor verschillende gewassen?" Toen Lambert werd gevraagd naar de balans tussen efficiëntie en flexibiliteit, legde hij uit dat de bank deze grens niet trekt. "Dat doet de markt. Wanneer je op een geïsoleerde plek zit en je richt op bladgroenten en je produceert alleen basilicum, zonder de mogelijkheid om over te schakelen, moet je misschien aan je flexibiliteit denken. De voorkeuren van de consument kunnen namelijk veranderen. Marktonderzoek is belangrijk."
Lambert legt uit dat een gedegen risicobeoordeling belangrijk is voor het verkrijgen van steun van de bank. Risicoanalyses omvatten zakelijke, financiële, structurele en duurzaamheidsanalyses. Die weerspiegelen de toenemende aandacht van de bank voor duurzaamheid vanuit de samenleving en Europese partners.
Bedrijfsanalyse
Een bedrijfsanalyse omvat arbeidsplannen (werknemers en management) en marktontwikkelingen. Hierbij kijkt de Rabobank naar de waardeketen, niet alleen naar het bedrijf zelf. "Hoe stabiel is je toeleveringsketen? Aan wie verkoop je? Aan supermarkten? Rechtstreeks of via tussenpersonen? Wat is de waarde van je contract met een grossier als die geen contract heeft met een supermarkt? Relaties met leveranciers zijn net zo belangrijk en zorgen voor een stabiele keten en consistente teelt. Het beoordelen van deze relaties helpt om inzicht te krijgen in de risico's van de toeleveringsketen, waarbij gestreefd wordt naar stabiliteit."
De financiële analyse omvat liquiditeit, cashflow en winstgevendheid. Op de vraag of Rabobank vertical farms financiert, merkt Lambert op dat ze dat nog steeds niet doen, omdat de bedrijfsmodellen vaak geen positieve cashflow hebben. "Zonder positieve cashflow is er geen geld om de lening terug te betalen. Je kunt een tijdelijke aflossingsvrije periode hebben, maar vertical farming bedrijven herinvesteren meestal al het beschikbare geld, waardoor het risico toeneemt. Zonder risicotolerantie is een positieve kasstroom noodzakelijk."
Solvabiliteit is voor de bank minder relevant dan andere financiële maatstaven. "We zitten er voor de lange termijn in; we zijn niet geïnteresseerd in partnerschappen alleen voor de afzet." Rabobank heeft wel geïnvesteerd in bedrijven die vertical farming technieken gebruiken voor vermeerdering, wat bijdraagt aan de totale groeiketen en cyclus.
Duurzaamheid opnemen in planning
Naast structurele analyse evalueert de Rabobank ook duurzaamheid, waarbij de nadruk ligt op ecologische en sociale aspecten. Dit omvat discussies over de invloed van klimaatverandering op bedrijven en hydrocultuurteelt. Dit jaar moeten Nederlandse kassen een energieplan indienen, waarin ze aangeven hoe ze in 2040 klimaatneutraal zullen zijn. "Elke teler moet dit volgens de Europese wetgeving in 2040 hebben bereikt. Of dat nu via zonnepanelen, restwarmte of andere oplossingen is, er zijn tal van opties. Wij willen met onze klanten bespreken hoe ze dit gaan bereiken." Hij verwacht dat deze eis binnenkort ook voor andere landen gaat gelden.
Duurzaamheid evalueren en verbeteren
Lambert merkt op dat de bank begint met het berekenen van voetafdrukken. "Nog niet om te vergelijken, maar om bedrijven bewust te maken van waar ze snel kunnen verbeteren. Het aanpassen van verpakkingen, belichting of biologische gewasbescherming kan je voetafdruk verbeteren en waardevolle inzichten opleveren." Hij noemt ook dat nieuwe regelgeving risico's met zich meebrengt voor het gebruik van chemische gewasbescherming. "We streven naar een voortdurende dialoog met onze klanten over deze ontwikkelingen."
Om deze dialoog breed te houden, biedt Lambert bezoekers een aantal overwegingen, te beginnen met marktevaluatie. "Als je een kas met hoge capex bouwt zorg er dan voor dat de markt stabiel is of groeit. Je wilt dat het 10-15 jaar meegaat, in lijn met de gebruikelijke afschrijvingstermijnen. Degenen uit de kassector weten dat ze voor 20 jaar bouwen wat een langetermijnontwikkeling en marktvoorspelling vereist. Kassen met hoge investeringen hebben langetermijnfinanciering nodig, anders dan buitenfaciliteiten met een afschrijvingstermijn van 3-5 jaar."
Ten tweede, erken dat dure kassen vaak flexibiliteit ontberen. "Als je een reeks investeringen en financieringen hebt, kan het zijn dat je meer investeringen nodig hebt. Dat is duidelijk vanuit ons risicoperspectief."
Overweeg tot slot innovativiteit. "Innovaties brengen grote kansen en risico's met zich mee. Hoewel we optimistisch willen zijn, brengt innovatie ook risico's met zich mee. Sommige zullen spectaculair slagen terwijl andere binnen enkele jaren kunnen verbleken. Het is belangrijk om met deze factoren rekening te houden."
Voor meer informatie:
Rabobank
[email protected]
www.rabobank.nl