Tholen - Met deze vraag werd gisteren de middag afgetrapt. Het merendeel van de aanwezige tuinders koos voor 'vriend'. De vraag is hoeveel moet de plant wanneer verdampen, om een goed kasklimaat te houden? En, als je de verdamping dan gaat aansturen, hoeveel energie mag dat dan kosten? Om het vochtpercentage in balans te houden, zijn er wat verstorende elementen in het geheel. Maar ook sturende, gelukkig.
Bekijk hier een foto-impressie van de middag.
Frank Kempkes, onderzoeker bij Wageningen UR gaf een masterclass over dit onderwerp in het World Horti Centre.
Isolerende schermen
Er is een conflict tussen de isolerende schermen en de vochthuishouding. De voordelen van schermen zijn er onder andere om de warmtevraag te verkleinen (energiebesparing) en te zorgen voor een homogene verticale temperatuur-opbouw (kasklimaat).
Nu wordt er veelal gekierd om het vocht af te voeren. Het nadeel daarvan is dat het kieren van de schermen voor een klimaatongelijkheid zorgt. Als teler wil je het liefst het scherm gesloten houden. En hiermee is er dus het conflict.
Frank is geen voorstander van kieren. Zoveel werd wel duidelijk. Er wordt wel ontvochtigd, maar de valse trek vanuit de nok verstoort het kasklimaat. "Je kunt dan maar beter barrières maken in de nokschotten om de luchtbeweging te beperken."
Twee of drie schermen in de kas lijkt de standaard te worden. Frank legt uit dat 3 schermen op 2 dradenbedden het compromis is. De Wet van afnemende meeropbrengsten gaat anders gelden.
Bovendien stipt het belang en het effect van de diverse soorten schermeigenschappen aan. De optische-, watertransport-, stralingseigenschappen en de luchtdoorlatenheid van het scherm beïnvloeden de lichttransmissie, (convectieve) fluxen, voelbare, latente en stralingswarmte.
In de simulatieberekening die Frank laat zien, zag je dat de keuze van het schermmateriaal invloed heeft op het energieverbruik en de hoeveelheid licht. "Maar onderschat hierbij ook niet de gebruikswijze van het scherm. Met gebruikswijze bedoel ik dan vooral de schermtijd en het kieren."
Michel Grootscholten (MG Grand bv) en Johan van Erven (Ridder). Bekijk hier een foto-impressie van de middag.
Belichting
Hoe is de relatie met belichting en verdamping? Verdamping kost energie. De warmte-afgifte van Son-t is vergeleken met LED anders. Dat heeft ook andere invloed op de verdamping en daarmee ook de vochthuishouding. Bij LED-straling wordt het grotere deel door blad geabsorbeerd.
Eric van Nieuwkoop, Amos Westerveld (Agro Care) en Matthijs van Dentop (Beja Fleur). Bekijk hier een foto-impressie van de middag.
Al dan niet actieve ontvochtiging
Er kan op verschillende manieren ontvochtigd worden. Frank benoemt ze een voor een: het simpelweg openen van de ramen, schermkieren, geforceerde uitwisseling door het scherm (zoals de Airmix), inblazen van buitenlucht (met warmtewisselaar) of door actieve ontvochtiging (met warmtepomp).
Kanttekening: hoe actiever de ontvochtiging is, hoe groter de investering is. Er moet een balans zijn tussen aan- en afvoer van vocht. Er zijn tools ter beschikking om het klimaat, en daarmee ook het vocht, te regelen. In goede samenspraak met die tools, is het mogelijk om stappen te maken naar het gewenste resultaat.
Paneldiscussie
Na het lezen van bovenstaande, is het lastig om een eenduidig antwoord te geven op de vragen die in de eerste alinea gesteld zijn. Jammer, maar ook logisch. Het blijft maatwerk. De ene kas, strategie en gewas is de andere niet.
Duidelijk is wel dat kieren niet de beste oplossing lijkt te zijn om te ontvochtigen, vanwege de verstorende invloeden. Onderschat ook het effect niet van de warmte die van de lampen afkomt.
Het kasdek is vaak nat aan de binnenkant. De condens slaat neer op de binnenkant van het kasdek. Die condensatie beïnvloedt de lichttransmissie. Paul van Gils (Lumiforte) geeft aan dat er mogelijkheden zijn om te ontvochtigen via de ruiten. "De druppels die daar nu vaak aan hangen, zijn niet nodig. Er zijn eenvoudige oplossingen: anticondenscoating. Deze wordt op droog glas aangebracht." Ook de Antireflectcoating die nu vooral aan de buitenkant wordt aangebracht, kan ook aan de binnenkant. Het ontspiegelt, laat dus meer licht door én voert overtollig vocht af."
Peter Geelen en Jan Voogt van Plant Empowerment zaten ook in de zaal. Zij stelden de vraag wie er daadwerkelijk vochtpercentagemetingen doet. Weinig vingers gingen omhoog. Joost Veenman, Ridder, beaamt inderdaad het belang van metingen. Hoe kun je nauwkeurig sturen als je niet nauwkeurig weet het uitgangspunt is en wat je optimum is?
It isn't one size, fits all
Het is geen "One size, fits all," benadrukt Johan van Erven, Ridder. Er zijn opties. Het blijft altijd maatwerk. "Er is niet een sluitend advies voor iedereen hier te geven. Daar is het te complex voor."
Dat energiebesparing en de vochthuishouding dringende vraagstukken zijn in de glastuinbouw, bleek wel deze middag. Je kon een speld horen vallen.
Bekijk hier een foto-impressie van de middag.
Voor meer informatie:
Paul van Gils
Lumiforte
[email protected]
tel 06 460 57 223
Rob van Hulzen
Van der Ende Group
[email protected]
+31643353604
Johan van Erven
Ridder
[email protected]
+31 6 53352477
Erik Stappers
Philips Horticulture
[email protected]
+31 6 1583 3825