"We bouwen aan een energiesysteem met een enorme overcapaciteit en het lijkt erop dat we grote delen van de Noordzee vol zetten met windmolens." Kan dat niet slimmer of anders? Die vraag stelt energienetwerkbedrijf Juva, vanuit het hart van de Westlandse tuinbouw.
De glastuinbouw kan veel meer waarde toevoegen dan alleen het verduurzamen van het energieverbruik. De sector speelt een cruciale rol in de wereldwijde voedselvoorziening en kan bijdragen aan het oplossen van problemen zoals zoetwatertekort en ontbossing. Dit verhaal moet meer aandacht krijgen, vindt Juva, dat drie routes naar een ander energiesysteem ziet, waarbij de nadruk ligt op samenwerking.
1. Warmtenetwerk Westland
2. dynamisch netbeheer
3. uitbreiding van netcapaciteit.
De manier waarop nu omgegaan wordt met energie is nog gebaseerd op het oude denken, ziet men. "De liberalisering van de energiemarkt speelt daarbij een belangrijke rol. Optimaal energiegebruik (zowel aan productie- als aan transportkant) wordt niet gestimuleerd. We stemmen de lokale productie van energie en de lokale infrastructuur niet af op de energiebehoefte die in een bepaalde regio is. Een integrale benadering ontbreekt en het accent ligt op de vraag hoe we de productiecapaciteit kunnen vergroten en het netwerk kunnen uitbreiden."
CEO Frank Binnekamp van Juva sprak zich al vaker kritisch, waarschuwend uit richting de glastuinbouwsector
Perverse prikkels
In een position paper is men kritisch op de perverse prikkels die komen kijken bij een energietransitie volgens 'oude marktregels.' "We bouwen bijvoorbeeld heel veel - zwaar gesubsidieerde - zonneparken, maar zien tegelijkertijd dat de netwerken dat niet aan kunnen. De initiatiefnemers zijn vrij in de keuze waar ze het zonnepark realiseren. Dit zijn vaak locaties met de laagste kosten voor de grond en waar doorgaans niet de behoefte aan energie zit. Vervolgens is de netbeheerder verantwoordelijk voor de benodigde infrastructuur om de energie op de juiste plek te krijgen. De rekening van goedkope zonneparken komt daardoor ergens anders te liggen en uiteindelijk betalen alle consumenten mee."
Batterijen zijn een mooie techniek, die kan helpen bij de energietransitie, maar volgens Juva momenteel niet, omdat ook hier met de huidige marktregels ze juist voor 'extra problemen' zorgen. "Op het moment dat de netwerken te veel teruglevering hebben, omdat de marktprijzen het hoogst zijn, zijn de meeste batterijen ingesteld om ook terug te leveren."
Kritisch is men, niet voor het eerst, ook op WKK's. Ze gaan heel efficiënt met aardgas om, maar Juva vindt dat er ook gekeken moet worden naar hoe de sector er afhankelijk van is en hierdoor pas 'heel laat' van fossiele brandstoffen af komt.
"Door het grote aantal WKK's dat hier zo'n vijftien jaar geleden gerealiseerd is, zijn we in onze regio gezegend met een enorme infrastructuur. Als we daar slim gebruik van maken, heeft dat een zeer positief effect op het vestigingsklimaat. Doordat er nog voldoende mogelijkheden op ons elektriciteitsnet zijn, kunnen wij ons onderscheiden van andere regio's. Maar daarbij is het belangrijk dat de regio daar als geheel van profiteert en dat de voordelen niet belanden bij de 'happy few'. We zien nu dat jaarlijks enkelen goed verdienen aan balansdiensten op het landelijke hoogspanningsnet. Op zich begrijpelijk, maar die enkele momenten per jaar veroorzaken nu congestie, waardoor meerdere klanten niet verder kunnen met hun duurzame productie. Voor een duurzaam energie-systeem is het belangrijk om samen te werken, hier wat te geven en daar wat te laten. Met als doel gezamenlijk de regio verder te brengen."
Bij Juva pleit in het position paper voor een nieuw energiesysteem waarin voorspelbare afname en invoeding beloond wordt. Warmtesysteem Westland haalt men bij het energienetwerkbedrijf aan als een mooi voorbeeld.