Op dit moment bevindt het tweede tomatenteeltseizoen van de kas van het Horti Demo Centre van de Universiteit van Stellenbosch zich halverwege. Directeur Dr. Estelle Kempen: "Naar mijn mening zijn de regenwatertanks de beste uitvinding van de kas. Er zijn niet genoeg Zuid-Afrikaanse kassen met regenwatertanks. Ik vind dat het verplicht zou moeten worden om regenwater op te vangen bij het bouwen van een kas."
Rechts: regenwatertanks en waterrecycling zouden verplicht moeten worden bij Zuid-Afrikaanse kassen
Capaciteit
Elk van de twee tanks heeft een capaciteit van 250 m³. "We hadden er wel twee extra kunnen installeren. Vorig jaar juli waren beide al vol", zegt ze. "We starten met regenwater en daarom is de kwaliteit van onze voedingsoplossing vrij goed. We hebben nog geen zouten hoeven wegspoelen."
Gebruikt water recyclen
De tweede manier waarop de kas water bespaart is door overtollig en voedingsrijk water terug te leiden voor recycling. Daardoor wordt het niet in het milieu geloosd. Dat doen weinig Zuid-Afrikaanse kassen. "We geven de voorkeur om 70% regenwater en 30% gerecycled water te gebruiken. Daarmee besparen we ook veel op meststoffen," vertelt Adaduma Msana, die vanaf het begin bij het project betrokken is.
300 seconden
Gerecycled water wordt door twee afzonderlijke filters naar een tank geleid waar ultraviolet licht het desinfecteert. Wanneer het niet aan de norm voldoet, wordt het automatisch teruggestuurd om het proces te herhalen. Irrigatie is gekoppeld aan lichtintensiteit of straling (gemeten in Joules) en daarmee aan fotosynthese en waterbehoeften. Het systeem past zich automatisch aan op basis van veranderingen in de temperatuur en zonnestraling. Het voegt water toe in pulsen van 300 seconden.
Adaduma Msana, hoofd technisch assistent bij het Horti Demo Centre.
Impact van de buitenatmosfeer
Adaduma merkt op dat de structurele schade door recente stormwinden veel erger had kunnen zijn en de geautomatiseerde ventilatieopeningen niet snel konden sluiten. Hun Ridder-besturingssysteem pikte het risico op toen de wind 5 meter per seconde bereikte. Toen sloten de ventilatieopeningen en ze waren op tijd gesloten toen de storm op volle kracht overtrok. "De kas is gevoelig voor hoge windsnelheden", zegt hij.
Warm
Op de dag van het bezoek door deelnemers aan de GlobalGAP-tour in Zuid-Afrika was de temperatuur buiten 25,3°C en binnen 26,9°C. Zowel de luwe als de windzijde ventilatieopeningen waren 100% open. De windzijde ventilatieopeningen waren iets minder geopend. "We houden de temperatuur in de kas lager dan 30°C en net boven 20°C. Wanneer de temperaturen stijgen openen de ventilatieopeningen automatisch," legt Msana uit.
Scherm
Het scherm onder het dek sluit wanneer de temperatuur onder de 15°C daalt om warmte binnen te houden. Hij merkt op dat het scherm effectief het licht in de kas verspreidt. Wanneer de luchtvochtigheid de 60% nadert, schakelen mistvernevelaars in om rond dat niveau te blijven. Wanneer het niveau de 85% bereikt, wordt de ventilator ingeschakeld en worden de ventilatieopeningen iets geopend voor ontvochtiging.
Mild
Er zijn geen verwarmingselementen geïnstalleerd vanwege twijfels over de terugverdientijd. De winters in Kaapstad zijn relatief mild. "Na twee seizoenen zou het voordelig zijn geweest om een verwarmingssysteem te hebben. Niet per se voor warmte maar voor verdamping", merkt Dr. Kempen op. "Zodra de winter begint en het begint te regenen neemt de luchtvochtigheid toe en nemen schimmelziekten het over. Dat was vorig jaar ook het geval."
Eén van de grote lessen
"Je ziet de wittevlieg rondvliegen die de meeste tuinders kriebels bezorgt. Je hoeft geen grote middelen in te zetten totdat het echt nodig is," merkt ze op. "In onze kas is er Tuta, wittevlieg en wat rode spintmijt. Wanneer je geïntegreerde plaagbestrijding toepast blijven er altijd wat insecten. Zuid-Afrikaanse tuinders zijn niet gewend om op die manier te telen en dat moest ik ook leren. Het is één van de grote lessen die we hebben moeten leren."
Rechts: feromoon om de voortplanting van Tuta absoluta te verstoren.
Wittevlieg
Kholosa Nakani, die verantwoordelijk is voor operationeel management en marketing, vertelt dat wekelijks onderzoek met een vergrootglas wordt vergemakkelijkt door de Koppert-app die advies geeft over de te nemen stappen. Naast wittevlieg en trips, de plaaginsecten voor tomatentelers, is Tuta absoluta aanwezig in de kas. Het aantal wordt echter beperkt door paringsverstoring.
"We proberen biologisch te telen in de kas, tenzij de besmetting buiten onze controle is," vertelt Nakani. Dr. Kempen voegt toe dat in zo'n intensief systeem met mensen die vier of vijf dagen per week werken chemische gewasbeschermingsmiddelen niet vrij gebruikt kunnen worden.
Uitgebreide vermeerdering om het seizoen te verlengen
De Rijk Zwaan rassen in de kas zijn veredeld vanwege hun smaak. "Om ze een extra boost te geven zijn we begonnen met enten. Dat is iets wat Nederlanders ons hebben geleerd. We kweken stekken in een andere kas verder op terwijl de huidige gewassen doorgroeien. Wanneer de planten in het blokje ongeveer 30 cm hoog zijn worden ze hierheen gebracht. Vervolgens worden ze in een met kokosveen gebufferde slab geplaatst."
De tomaten worden verpakt voor retailprogramma's. Het hoofddoel van het Horti Demo Centre is onderwijs. "Voor bachelorstudenten maakt dit onderdeel uit van hun curriculum met een verplicht aantal gewerkte uren in de kas. We bieden ook korte cursussen aan." Het Horti Demo Centre is een samenwerking tussen de Universiteit van Stellenbosch, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en een consortium van Nederlandse leveranciers van kastechnologie.
Deelnemers aan de GlobalGAP-tour bij het Horti Demo Centre (foto: Christi Venter)
Voor meer informatie:
Dr Estelle Kempen
Horti Demo Centre
[email protected]
https://hortidemocentre.co.za/