BelOrta vierde in 2023 haar 10-jarig jubileum, maar ook de integratie van de Belgische Fruitveiling (BFV) en de opstart van een nieuw centraal sorteercentrum. "Hiermee onderstrepen we onze ambitie en geloof in het coöperatief model. Ook in de teelt en verkoop van groenten blikken we samen met onze telers terug op heel wat uitdagingen. De naweeën van de energiecrisis en de daaruit volgende sterke inflatie had impact op de wereldwijde beschikbaarheid van verse groenten. Dit gebeurde daarenboven allemaal in een canvas van extremer wordende klimatologische omstandigheden en toegenomen ziektedruk in bepaalde gewassen. Strategisch samenwerken en investeren blijken meer dan ooit cruciaal voor de verdere ontwikkeling van onze lokale tuinbouw", zo meldt de coöperatie.
"Wat de weersomstandigheden betreft, onthouden we voor vooral de hittegolven in juni en september en de kletsnatte juli- en novembermaand. Maar ook in de rest van Europa werden records opgetekend op vlak weersextremen. Overstromingen in de Povlakte, bosbranden in Griekenland, extreme hitte in Zuid-Europa, nooit geziene droogte in grote delen van Spanje … ze hadden allemaal impact op de beschikbaarheid van verse groenten en fruit op de Europese markt. De combinatie met lagere winterproducties in Noordwest-Europa (o.a. omwille van de energiecrisis zorgden ervoor dat er in februari en maart zelfs her en der zelfs tekorten ontstonden. Product- en afzetzekerheid en leveringsbetrouwbaarheid worden belangrijke thema’s voor de komende jaren. BelOrta is gewapend om hierin een betrouwbare en centrale rol te blijven spelen zowel voor de meer dan 1200 aangesloten groente- en fruittelers als voor haar 500 nationale en internationale klanten."
Klimaat beïnvloedt de prijsvorming van vruchtgroenten
Globaal blikt BelOrta terug op normale tot behoorlijke prijzen voor de meeste tomatensoorten. "Enkele specialiteiten deden het goed. Deze prijsvorming was ook nodig om de enorm gestegen kosten op de productiebedrijven te compenseren. Bepaalde periodes van het jaar was er een goede buitenlandse vraag naar onze tomaten. De grote productiegebieden in Zuid-Europa werden, naast toegenomen ziektedruk, meer dan eens getroffen door hittegolven, met een sterke impact op hun eigen productie."
Als gevolg van de uitbreiding van het areaal komkommers met daaraan gekoppeld een aanzienlijk groter volume, zorgde ervoor dat afgelopen jaar niet herinnerd zal worden een top komkommerjaar wat prijsvorming betreft. "Idem zo bij courgettes waar toegenomen vollegrondsproducties leidden tot één van de minste seizoenen van de laatste jaren. Aubergines kenden dan weer een moeizame eerste seizoenhelft maar mochten rekenen op een behoorlijk eindspurt in de maanden augustus en september, terwijl paprika het bij momenten zeer goed deed. De reden daarvoor is onder andere terug te brengen op kwaliteit- en aanbodproblemen in diverse productieregio’s."
Eerder matige producties bij vollegrondsgroenten
Het aspergeseizoen was weinig productief door koude nachten tijdens het voorjaar. "Voor de witte asperges uit serres en verwarmde volle grond verliep de prijsvorming tijdens de eerste weken van het seizoen daardoor goed. De combinatie van lage producties en een betere vraag gaf een positief effect op de prijsvorming in april en mei. Vanaf juni daarentegen viel die vraag wat weg waardoor het einde van het seizoen eerder matig tot zwak was.
Eind 2022 werd reeds duidelijk dat, door de moeilijke teelt van de witloofwortelen, we in 2023 geen topproductie van witloofkroppen moesten verwachten. 2023 werd regelmatig gekenmerkt door schaarste op de markt waardoor de prijsvorming in het voorjaar en in het najaar hoger was dan gemiddeld. Hogere temperaturen in de zomermaanden en begin september daarentegen hadden dan weer eerder een negatieve impact op de prijsvorming.Overvloedige regenval in november zorgde voor dramatische omstandigheden op het veld met een moeizame witloofworteloogst als gevolg.
Begin 2023 was er heel wat minder sla op de markt dan in voorgaande jaren. Ook hier speelden hoge energieprijzen onze productie parten waardoor prijzen van kropsla en alternatieve slasoorten tot en met maart beduidend hoger waren dan vorig jaar. In de daaropvolgende zachtere maanden lukten de vollegrondsteelten in het buitenland goed waardoor er voldoende volumes slasoorten op de markt kwamen, wat dan weer minder goed was voor de prijsvorming op dat moment. Als conclusie kunnen we stellen dat de markt van sla en slasoorten een zeer wisselvallige markt blijft.
De prijsvorming van bloemkool verliep in 2023 al bij al goed. Een winter met af en toe zeer strenge vorst (ook in onze buurlanden) met schade aan winterbloemkool als gevolg en een zeer nat voorjaar zorgden voor piekprijzen voor serre-, winter- en voorjaarsbloemkool. Ook in de rest van het jaar zorgden klimatologische omstandigheden voor een zeer overzichtelijk aanbod met een betere prijsvorming tot gevolg.
Prei kende twee verschillende jaarhelften. De schaarste in het voorjaar zorgde voor een toegenomen vraag en stijgende prijzen. De verwachting van ruime oogsten en eerder lage prijzen als gevolg van een zachtere zomer werd tenietgedaan door overvloedige regenval en bijgevolg moeilijk oogstbare preivelden in november waardoor eind 2023 gekenmerkt werd door een bovengemiddelde prijsvorming en onzekerheid omtrent beschikbaarheid voor het voorjaar van 2024."
Verdubbeling van het aantal hardfruittelers en -aanbod
Afgelopen jaar realiseerde BelOrta de integratie van collega-coöperatie BFV en werden heel wat nieuwe producenten en collega’s verwelkomd. Door deze stap versterkt BelOrta haar rol en slagkracht als toonaangevende aanbieder van Belgisch hard-, zacht- en steenfruit, zo melden ze. Samen telen de 600 BelOrta-fruitproducenten 200 miljoen kg peren, 85 miljoen kg appelen, 13 miljoen kg aardbeien, 6 miljoen kg zoete kersen en zo’n 3 miljoen kg aan houtig kleinfruit (framboos, braam, blauwe bes, aal- en stekelbes). Ook wordt er verder ingezet op de revival van de Belgische pruim en lokale meloenproductie.
Een correct seizoen zonder extreme pieken en dalen
Bij aardbei kan BelOrta terugblikken op een jaar met een goed evenwicht tussen vraag en aanbod. "Binnen de rassen valt een belangrijke verschuiving op van junidragers richting doordragers. Hierdoor komen enkele nieuwe rassen met relevante volumes in beeld zoals oa. Aurora Karima, Lady Emma en Favori.
Ook het bessen- en zachtfruit seizoen is correct verlopen. Moeder natuur zat ons redelijk mee, behalve dan de tweede helft van juli en begin augustus waar we toch af te rekenen hadden met een donkere en natte periode. Dat laatste is zowel voor kwaliteit als consumptie niet bepaald bevorderlijk. Datzelfde hebben we ook bij onze meloenen kunnen voelen: geen ‘meloenenweer’ tijdens hun seizoen.
Bij kersen hadden we iets minder volumes bij vroege kersen en Kordia, maar een eerder normaal aanbod bij Regina. Het seizoen werd gekenmerkt door hoge aanvangsprijzen met een terugval vanaf 2de week juli."
Grote verschillen tussen jaarhelften bij hardfruit
Bij hardfruit merken ze een groot onderscheid tussen de twee jaarhelften. "De prijzen bleven in de eerste maanden onder de verwachtingen presteren. Voor appel waren de oude oogst en een grote Europese stock importproduct spelbrekers in de periode september 2022 tot maart 2023. Pas vanaf de maand april kan men spreken van een prijscorrectie voor zowel appel als peer. Deze positieve correctie was te danken aan de goede verkoop en de acties die georganiseerd werden in heel Europa om consumptie van appels en peren te stimuleren. Vanaf mei zien we zelfs ongekend hoge perenprijzen in de markt, helaas kwam deze prijsstijging er pas toen er nog maar een zeer beperkt aanbod beschikbaar was.
Met de nieuwe oogst in augustus en september is men kunnen starten op een lege markt. Dit heeft ervoor gezorgd dat de prijsvorming een stuk beter was als vorig jaar. Ook de kleinere oogst aan peren en appels in andere Europese productiegebieden hebben hiertoe bijgedragen."
Bio leeft opnieuw op
In 2022 kende de bio-consumptie in België een stevige knauw en tekenden heel wat indicatoren voor het eerst met rode cijfers. "In 2023 zien we echter tekenen van een kentering en neemt de interesse voor bio terug toe. Als gevolg van de integratie van de BFV-bio-fruitproductie stijgt het BelOrta-aanbod gevoelig. Grootste producten binnen het bio-aanbod zijn nu peer en appel, gevolgd door komkommer en trostomaten. Ook het totale assortiment neemt toe tot een 100-tal soorten, met zelfs een aanbod van kersen en aardbeien, waardoor BelOrta meer dan ooit een echte one-stop-shop is voor lokaal geteelde biogroenten, -fruit en -kruiden."
Internationale erkenning voor duurzame inspanningen
BelOrta behaalde in 2023 ook als één van de eersten in de bedrijfswereld het SDG-Champion certificaat (Sustainable Development Goals). "Deze erkenning van de Verenigde Naties toont dat we trendsetter zijn in het verder verduurzamen van onze coöperatie. We besteedden bijvoorbeeld veel aandacht aan de circulariteit van onze verpakkingen door maximaal in te zetten op herbruikbare kratten. Bij de ontwikkeling van nieuwe verpakkingen is een maximale recycleerbaarheid en het gebruik van erecycleerde grondstoffen een belangrijk uitgangspunt. Net als de vorige jaren zijn we er ook dit jaar in geslaagd om, in het kader van ons SBTi-engagement (Science Based Target initiatief), onze CO2-uitstoot verder af te bouwen. BelOrta is goed op weg om zijn doelstellingen voor 2030 ruim op tijd te behalen door een duidelijke verbetering van de energie-efficiëntie en meer in te zetten op hernieuwbare energie."
Meer lokale groenten en fruit op tafel is verbazend plezant
De afgelopen jaren stellen ze verder een dalende consumptie van verse groenten en fruit vast. "Dit is een zorgwekkende ontwikkeling en staat eigenlijk haaks op het groeiende bewustzijn van het belang van een gezond en evenwichtig voedingspatroon. Als één van de grotere aanbieders van verse groente en fruit neemt BelOrta ook daarin haar verantwoordelijkheid om met acties een gezondere levensstijl voor consumenten te promoten, maar dan op een verbazend plezante manier. Zo lanceerden we het afgelopen jaar onze ‘Brainboosters’, een alternatieve verpakking om de studenten tijdens de (her)examens aan te moedigen om gezond te blijven eten. Om de consument een inkijk te geven in het vakmanschap van de telers organiseerde BelOrta de fototentoonstelling ‘RIJP, de kunst van het telen’. Met deze en talrijke andere projecten streeft belOrta er naar de consument te inspireren en aan te zetten om bewust gezond te kiezen voor verse en lokaal geteelde groente en fruit."
Vooruitblik 2024
"Als 2023 ons iets heeft geleerd, dan is het dat productzekerheid niet meer zo vanzelfsprekend is. Klimaat, toenemende ziektedruk, een gebrek aan adequate gewasbeschermingsmiddelen, volatiliteit op energiemarkten, een steeds strengere regelgeving, krapte op de arbeidsmarkt en geopolitieke onrust zijn enkele van de factoren die ervoor zorgen dat een goed gevuld groente- en fruitschap, zelfs in het welvarende Europa, niet vanzelfsprekend is. Deze complexiteit waar onze BelOrta telers mee te maken hebben, wordt daarenboven nog eens extra bemoeilijkt door bovenwettelijke verwachtingen van bepaalde marktdeelnemers, die wel toegevoegde kosten met zich meebrengen zonder dat deze voldoende vergoed worden uit de markt. Er wordt vaak te weinig beseft dat bij heel wat telers het vat meer dan vol is. Net als elk ander economisch gerund bedrijf hebben ook zij rendementsverwachtingen. Ongenuanceerd politiek opbod en prijzen- en andere oorlogen kunnen niet op de kap van producenten. Deze gepassioneerde en trotse familiebedrijven staan aan het begin van onze voedingsketen. Ons lokaal, duurzaam geteeld en kwalitatief aanbod dient gewaardeerd te worden. Het zou onverstandig zijn om dit voor een paar centen verschil te vervangen door importproduct als we ook in de toekomst onze winkelrekken gevuld willen zien.
BelOrta zal, als afzetcoöperatie van, door en voor telers, haar verantwoordelijkheid blijven nemen als betrouwbare partner in de afzetketen van groenten en fruit met het oog op het behoud van een toekomstgerichte, leefbare en lokale voedingstuinbouw. In 2024 zullen we ons dus, samen met onze telers en medewerkers en met iedereen betrokken in de keten van veld tot bord, opnieuw positief en enthousiast inzetten om elke dag voor de lekkerste, meest kwaliteitsvolle groenten en het sappigste fruit te zorgen. Lokaal geteeld, kraakvers, vol smaak en verbazend plezant voor iedereen aan tafel."
Voor meer informatie:
BelOrta
Mechelsesteenweg 120
2860 Sint-Katelijne-Waver, België
+32(0)12 670 260
[email protected]
www.belorta.be