Tholen - Is de glastuinbouw zo snel mogelijk van het gas af krijgen per se het beste voor Nederland? Die prikkelende vraag stelde tomatenteler Paul van Schie donderdagmiddag tijdens de Meet & Greet Energie van Greenport West-Holland.
Zijn vurige bijdrage viel samen die van Atoesa Farokhi, die de schone taak had 'de maatschappij' te vertegenwoordigen, het meest op tijdens de bijeenkomst waar verder bekende kreten als 'versnellen energietransitie', 'klimaatneutraal in 2040' en 'belangrijke economische sector' vielen.
Als Coördinator Externe Samenwerking bij Amsterdam Green Campus durfde Atoesa kritische noten te plaatsen bij wat er op donderdagmiddag allemaal besproken werd. Zo viel het haar op dat het lijkt alsof glastuinbouwbedrijven meer energieleveranciers zijn tegenwoordig dan primaire producenten van gezond voedsel. Is dat niet raar?
Energieleverancier spelen geen doel op zich
Teler Paul wilde wel uitleggen hoe dat zo gekomen is, en ook Jacco Besuijen die in de zaal zat namens tomatenteler Schenkeveld deed een duit in het zakje. Volgens die laatste is het nooit het doel van telers geweest om tot energieleveranciers uit te groeien. Nog altijd staat alles ten doel aan het telen van zo gezond mogelijke producten. "Daarvoor hebben we alleen een beetje warm water nodig."
Steeds meer telers krijgen een deel van dat warme water, net als Paul, vanuit aardwarmtebronnen. Dat is duurzaam, maar soms ook duur. En dat is dan weer lastig in een sterk concurrerende markt waar altijd druk op de kostprijs ligt. Waar telers dus de mogelijkheid zagen om met de aanschaf van een warmtekrachtkoppelingsinstallatie hun kostprijs te drukken, hebben ze dat gedaan.
Er zal een moment komen dat de spark spread (1) slechter wordt. Dat weet Paul en daarop wees Rien Bot van AgroEnergy, de gastheer van de middag. In dat geval zal de glastuinbouw vanzelf weer met de markt meebewegen, voorspelt Paul. Rien: "De kracht van de glastuinbouw is altijd het goed reageren op de ontwikkelingen op korte termijn geweest."
Paneldiscussie met v.l.n.r. Paul van Schie, Sander Mertens, Frank Binnekamp, Atoesa Farokhi en Rien Bot
Niet te snel van het gas af
Voordat de discussie tussen de verschillende sprekers en de zaal losbarstte, hadden zeven sprekers en dagvoorzitter Martin van der Hout van organisator Greenport West-Holland allemaal kort hun verhaal gedaan. Kort, want zeven sprekers in een uurtje tijd is veel. Het lukte wonderwel, omdat de sprekers niet teveel de diepte in gingen, maar vooral kort onderwerpen aanstipten om over de discussiëren en na te denken.
Meindert Stolk, Voorzitter van Greenport West-Holland en Gedeputeerde van de Provincie Zuid-Holland, mocht aftrappen ten overstaan van de zaal met daarin zo'n vijftig man. Overwegend beleidsmakers en ambtenaren, maar ook een handjevol telers en andere energie-geïnteresseerden.
Na Meindert kreeg Frank van Kuppeveld, Ambassadeur van het EnergieAkkoord van Greenport West-Holland en wethouder in de gemeente Pijnacker-Nootdorp, het woord. Hij benadrukte, net als Meindert in andere bewoordingen had gedaan, dat het van het gas af gaan wel op zo'n manier moet gebeuren dat de glastuinbouw het zelf ook nog meemaakt.
Pieken zijn probleem
Iets meer de diepte in ging het vervolgens in de presentatie van Frank Binnekamp, CEO van elektriciteitsbedrijf Juva. Staand voor een filekaart die steeds meer rood kleurt ging het over netcongestie en hoe dat opgelost moet worden.
Het net verzwaren is een oplossing, maar niet de enige. Zo kent Westland nauwelijks congestie, maar levert de grote beschikbaarheid van noodvermogen bij tuinders met wkk's toch pieken op het net op waardoor het net alsnog soms 'vol' dreigt te raken.
De uitdaging is om de capaciteit die er is, zo goed mogelijk te benutten. Integraal netbeheer is waarop Juva inzet, en samenwerken. Bijvoorbeeld bij het aanleggen van laadpaalinfrastructuur. Niet ieder voor zich, maar gezamenlijk, waardoor pieken en dalen makkelijker tegen elkaar weggestreept kunnen worden in het gehele systeem.
Sander Mertens, Professor Energy in Transition aan de Haagse Hogeschool en directeur van het Centre of Expertise Mission Zero, pleitte voor risicomitigatie in een verhaal over het energiesysteem van de toekomst. Juist het oplossen van de pieken, circa 100 dagen per jaar het geval, is duur. Alleen door naar aanpassingen in opslag en aanvoer te kijken samen met tijdsmanagement én het verzwaren van het net kan het probleem volgens Sander echt opgelost worden.
Pieken zijn duur
In het verhaal van Rien Bot draaide het om decarbonisatie van de energiemix. Een stukje uitleg over de merit order, waarin energiebronnen gerangschikt worden naar prijs of mate van vervuiling, ontbrak niet.
In die merit order gaan door de energietransitie dingen verschuiven. Zo komt er meer wind- en zonne-energie, maar heeft dat wel als gevolg dat een lager volume aan gasopgewekte elektriciteit tot gevolg heeft dat áls het écht nodig is, die elektriciteit opgewekt uit gas nog een stuk duurder is dan nu.
Paul van Schie van tomatenteeltbedrijf Fa. L.A. van Schie introduceerde daarna over zijn tomatenteeltbedrijf en vooral ook aardwarmteproject Nature's Heat. In zijn verhaal wees hij op hoe hij uitdagingen ziet in het verduurzamen van de laatste circa twintig procent van zijn warmtevraag.
Telers verdedigen Nederlandse tomaat
Atoesa Farokhi van Amsterdam Green Campus trok de zaal weer even terug uit het energie- en glastuinbouwjargon. Zij daagde de aanwezigen uit nu eens goed uit te leggen hoe dat zit met de glastuinbouw en de energietransitie. Daarmee gaf zij de voorzet voor de hierboven al kort genoemde paneldiscussie.
In die paneldiscussie verdedigde vooral Paul de sector met de argumenten zoals we die in de sector inmiddels goed kennen. Buiten de sector zijn veel van die feiten niet bekend. "Welke waarde zit er nu écht achter die rol van glastuinbouwbedrijven als energieleverancier", wilde Atoesa daarom weten.
Daarop haakten Paul en Jacco in door te wijzen op hoe vooruitstrevend de Nederlandse glastuinbouw is. Daarbij werd ook nog kort de discussie gevoerd wat nu écht beter is: tomaten uit Nederland of importtomaten uit het buitenland als telen hier onmogelijk is gemaakt? Wat de telers hiervan vinden, dat moge duidelijk zijn.
De prijs voor warmte
Maar dan moet het wel mogelijk blijven. "Als de warmte uit aardwarmte omgerekend bij sommige projecten al vijftig eurocent per kuub kost, dan maak ik mij wel zorgen", liet Paul zich nog ontvallen. Wat hem betreft is 30 eurocent wel de grens. Restwarmte uit de Rotterdamse haven, waarover gesproken wordt, zo als het aan de teler ligt om die reden niet duurder dan 20 eurocent mogen uitvallen.
Of die prijzen in de toekomst realistisch zijn, dat moet blijken. Vanuit de zaal liet een man van het Havenbedrijf Rotterdam alvast weten dat er plannen zijn voor een pilot waarin warmte uit geothermie en de haven in warmtenetten samengevoegd worden. Wie weet is hier volgend jaar tijdens een nieuwe Meet & Greet Energie meer over bekend.
(1) Spark spread is het verschil tussen de opbrengst van elektriciteit op de groothandelsmarkt en de kosten van de grondstoffen die worden gebruikt om die elektriciteit te produceren.