Tholen – Volgens het RIVM sterven jaarlijks 13.000 mensen in ons land door voedselgerelateerde oorzaken. Op het Groentecongres timmerde de Stichting Food for a better lifestyle hier voor de 7e keer mee aan de weg. Binnen de ongeveer 100 deelnemers waren onderwijs, zorg en verwerkers vertegenwoordigd, participanten uit AGF-handel en de tuinbouw lieten het afweten. Oorzaken daarvoor waren volgens de organisatie de Fruit Attraction beurs in Madrid en het Nationaal Tuinbouwcongres de dag ervoor. Rob Baan van Koppert Kress vond dat geen excuus, maar hij was blij dat andere sectoren wel interesse hadden getoond.
Het roer moet om, maar wie staan aan het stuur en gaan ze in de juiste richting? Corporate antropoloog Jitste Kramer wees de deelnemers op tricksters, dat zijn verleiders, charlatans en/of schoften ons de transitie de goede, maar ook de foute richting kunnen opsturen.
Jitkse Kramer
Messy
Jitske trapte af met een lezing over veranderen. Je gaat van A naar B en kwam met de term liminaliteit, dat letterlijk overgangsfase betekent. Het is de "messy middle," een fase die zowel verschrikkelijk als fantastisch kan zijn en waarin het de uitdaging is om met onzekerheid om te gaan zolang je nog niet weet waar het allemaal naartoe gaat. In die fase heb je tricksters nodig die als katalysator werken. Ze spelen een cruciale rol in creativiteit en verandering, maar hoe het uitpakt hangt af van hun intenties. Tricksters kunnen zowel onschuldige verleiders zijn, brutale charlatans of criminele schoften die bewust misbruik maken van de situatie en handelen in eigen belang. Ze kwam ook met handvatten om de betovering van tricksters door te prikken. Oprechtheid, authenticiteit en het vinden van je eigen verhaal zijn essentiële elementen in het veranderingsproces. "Veranderen betekent je eigen weg vinden en daarop koersen," concludeerde ze.
Martine van Haperen
Plantaardig
ProVeg streeft ernaar om de voordelen van plantaardige voeding op alle politieke agenda’s te zetten. Martine van Haperen van ProVeg benadrukte het belang van het versnellen naar een plantaardig voedselsysteem. Alleen zo kunnen we meerdere belangrijke wereldproblemen tegelijk, van dierenwelzijn en milieu tot klimaatverandering en grondstofschaarste, bij de kern aanpakken. Ze wees op de weerstand in de samenleving tegen deze transitie. Ze moedigde aan om te helpen vlees te vervangen door groenten en daarbij ook in alternatieve eiwitbronnen te voorzien zodat je en volwaardige, vullende en lekker maaltijd hebt. Van Haperen benadrukte ook het belang van smaak en context bij het bevorderen van plantaardige voeding. Ze moedigde koks aan om zich aan te passen aan de wensen van hun klanten en wees op het belang van tevredenheid, kleurrijke, gezonde en smakelijke gerechten. Om mensen te helpen de overstap te maken, deelde ze "trickstertrucjes" met als sleutelprincipes de 3 V's: variatie, vervanging en verandering van de norm. Ze sloot af met de het "30 dagen plantaardig" programma, een op spel gebaseerde aanpak met wedstrijdelementen waar je als groep elkaar kunt uitdagen om de transitie naar plantaardig te maken.
Coosje Dijkstra
Omgeving
Assistent Professor leefstijl aan de VU Coosje Dijkstra was niet heel optimistisch over de tricksters in de voedselomgeving. Een totale transitie naar het stimuleren van de gezonde keus ging ze voor haar pensioen niet meemaken. Na tien jaar onderzoek zag ze dat goed werkende voorbeelden en initiatieven niet blijvend zijn. De nadruk van haar betoog lag op de noodzaak om van individuele verantwoordelijkheid af te stappen en de nadruk te leggen op lokale en nationale acties om de voedselomgeving radicaal gezonder te maken. Dijkstra riep op tot meer aandacht voor systeemdenken en structurele veranderingen. Ze benadrukte ook dat nationaal beleid meer prijsmaatregelen en ondersteuning voor gezonde voeding moet omvatten.
Leonie Horne
Wie al wel het roer hebben omgegooid zijn ziekenhuizen, meldde Leonie Horne van Goede zorg proef je. Al 59 van de totaal 70 ziekenhuizen zijn bezig met gezonde voeding. Ook steeds meer zorginstellingen zorgen voor een gezonder voedingsaanbod voor zowel zorgvragers, bezoekers als medewerkers.
Kinderarts en jurylid Koen Joosten (l) en dagvoorzitter Dolf Janssen feliciteren 'groentegekkies' Peter Nass, Nadia Hanssen (Vitam) met hun prijzen
De ‘groentegekkies’ Nadja Hanssen en Peter Nass van De plantaardige bedrijfscateraar Vitam oogsten veel succes. Al 20 jaar streven ze lunchmaaltijden te serveren waarbij je meteen de dagelijkse hoeveelheid groenten opeet. Ze zagen daar serieuze handel in en hebben vijf concepten waarin veel groenten zijn verwerkt: supersoup, de groentebar, go green, smeer eens ander en bowls & beans. Met dat laatste concept wonnen ze zowel de Best Practise Award van zowel het publieksprijs als de professionele jury.
Onno van Schayk
Het initiatief van Stichting De gezonde basisschool spreidt zich vanuit Limburg langzaam uit over Nederland. Professor Onno van Schayk van Maastricht University benadrukte dat overgewicht een epidemisch karakter heeft en al vroeg begint doordat de leefstijl van kinderen ongezond is. Op De gezonde basisschool is met leerkrachten, ouders en de stichting een plan opgesteld en geïmplementeerd, wat zich heeft uitbetaald. Dit omvatte een extra uur lichaamsbeweging, dagelijkse gezonde lunches en ouderbetrokkenheid. Uit onderzoek bleek dat kinderen op de gezonde basisschool hun gezond gewicht behielden terwijl bij controle scholen al de aanleg van obesitas ontstond. Er was ook een leuke bijvangst, er was minder pestgedrag en een hogere schooltevredenheid.
Naomi Janssen
Naomi Jansen besprak in haar lezing "De Voedselapotheek" haar missie om gezond eten toegankelijk te maken voor iedereen door gezonde voedselomgevingen te ontwerpen. Ze betrekt actief de doelgroep en stakeholders bij dit proces en werkt samen met gemeenten en lokale ambassadeurs. Haar aanpak omvat het creëren van gezonde schappen in supermarkten, bewustwording stimuleren en samenwerken met studenten om oplossingen voor de toekomst te ontwerpen.
Emma Coles
Groenten spelen een centrale rol in het bestrijden van het groeiende probleem van Diabetes type 2. In Nederland zijn meer dan 1 miljoen patiënten en 1 miljoen mensen met prediabetes. Emma Coles van Voeding Leeft wees op de bestaande overmatige afhankelijkheid van farmaceutische ‘oplossingen’ die alleen maar leiden tot een toenemend gebruik van medicijnen. Ze pakken de onderliggende oorzaken van diabetes niet aan. Coles presenteerde een alternatieve benadering, gebaseerd op voeding en leefstijl met groenten in de hoofdrol. Mensen leren deze nieuwe levensstijl in groepen, wat resulteert in meer energie, beweging en een verbeterd gevoel. Het initiatief is vanaf 2024 volledig opgenomen in het basispakket, en het heeft potentieel voor de aanpak van andere chronische ziekten.
Chantal Goenee
Chantal Goenee, coördinator duurzaamheid en gezondheid bij Lidl, benadrukte het belang van groenten en fruit in hun bedrijfsstrategie. “We staan bekend als supermarkt met de beste groenten en fruit en dat komt omdat we al 25 jaar samenwerken met telers”, vertelde ze. Lidl streeft naar een hoger aandeel van producten uit de Schijf van Vijf te verkopen, verbetert producten zodat ze minder suiker en zout bevatten en promoot gezonde producten via spaarcampagnes.
Paneldiscussie met Leonie Horne, Leo Meijer, Rob Baan en Janine Luten
Het congres werd afgesloten met een discussie tussen Janine Luten van het GroentenFruit Huis, Rob Baan (Koppert Kress), Leonie Horne (Goede zorg proef je) en Leon Meijer (wethouder gemeente Ede) aan de hand van stellingen. Dat de AGF-sector er niet volop de schouders onder zet, is een groot vraagteken. De geldkraan om AGF te promoten is door de overheid dichtgedraaid, vanuit de sector ligt niet in de lijn der verwachtingen, zei Jantine. Rob Baan is daar behoorlijk kwaad over: “Iedereen zit in Madrid maar de CEO’s van de bedrijven hoort hier te zitten. Het is de why van ons vak.”
Deze best practices dongen mee naar de award die op het Groentecongres werd uitgereikt.
Jeen Budding gaat Tommy Tomato, warme groentelunches voor kinderen op de basisschool uitrollen in Den Haag, ze wonnen de 2e prijs
Amike Theune en Joery Goense met geschilde apeleen en peren voor de horeca en consument
Jan van Wassenaar met pastas op basis van verse groentepurees
Roza Stroet van Grunten, ontbijtproducten op basis van havermout en groenten
Kenny van Dijk van Bidfood met een tool om de gezondere en/of duurzamere keus te bestellen in hun assortiment van 60000 artikelen
Jenny Borkent met gedroogde witlofwortel als verzelrijke toevoeging aan maaltijden