Tholen - In de categorie wie heeft de oudste ketel – we zagen er laatst een uit 1967 voorbijkomen – hebben we een nieuwe gegadigde: een Stoomketel SKS uit 1960 van fabrikant Siller & Jamart uit Purmerend. Deze heeft zijn leven lang gedraaid op de tuin van voormalig tuinder Jan Willem Veen uit Nieuwenkerk aan den IJssel, totdat de jongste gebruiker, een potplantenkweker die zijn kas huurde, er recentelijk ook de brui aan heeft gegeven.
Tot 1969 is er zware stookolie mee gestookt, vertelt Jan, en vervolgens gas dat in prijs varieerde van 4 guldencent toen tot tweeëneenhalve euro een jaar of wat geleden. Vooral aan de begintijd, Jan was een jaar of 10 toen de ketel op de tuin kwam, heeft hij herinneringen. ‘Het ding moest geregeld gekeurd worden door het Stoomwezen, een soort keurmerk dat je toen had, maar dat deed men alleen als je hem eerst zelf van binnen schoon gemaakt had. Dat was een bijzonder smerige klus en ook niet best voor de gezondheid zou je nu zeggen, maar daar deed toen niemand moeilijk over. Ook niet over het feit dat met het stomen buiten de was geel werd van het zwavel, dat was gewoon zo. En dan was er nog de wekelijkse schoonmaakbeurt: de rookgassen gaan door een stelsel van pijpen die een keer in de week ‘geragd’, d.w.z. met een ronde stalen borstel op een lange steel schoongemaakt, moesten worden. Dat was het laatste klusje van de week, je deed dat zaterdag aan het eind van de middag en daarna ging je gelijk in bad.’
Het apparaat heeft de tand des tijds aardig doorstaan, de machine heeft tot het eind in min of meer originele staat gedraaid. Wel is de brander een keer of vier vervangen, omdat er overgestapt werd op gas en vervolgens omdat er telkens nieuwe eisen aan de uitstoot werden gesteld of omdat deze simpelweg aan vervanging toe was. As we speak wordt de ketel ontmanteld, maar met zijn 63 jaren op de teller en ruim anderhalve megawatt vermogen is hij Jan zijn hele tuindersbestaan door van dienst geweest.
Jan zelf teelde aanvankelijk sla en tomaten en vervolgens 25 jaar lang rozen. De laatste twee decennia verhuurde hij zijn kas en werkte hij voor het Improvement Center in Bleiswijk (‘je kon vroeger een prima boterham verdienen met 15 kilo tomaten op een meter, daar haalden we ineens de 100!’). Nu doet Jan, die inmiddels de 70 heeft aangetikt en ‘blij is dat ik nog leef na al dat DDT en al die andere dingen die we toen deden en gebruikten’, o.a. vrijwilligerswerk in het Erasmusziekenhuis in Rotterdam.
Reageren? Stuur Jan vooral een mailtje.