"Door ondersteboven te telen, doet de natuur een groot deel van het werk"

"Het eerste wat mensen laten zien als ze onze testlocatie binnenkomen, is een grote glimlach," zegt Eliezer Edelstein, de initiatiefnemer van BiomicAgritech. En geen wonder, het is nogal een opmerkelijk gezicht om tomatenplanten ondersteboven te zien groeien. Met deze ongebruikelijke opzet wil het bedrijf de arbeidsbehoefte in de glastuinbouw verminderen. "Door ondersteboven te telen, hoef je geen trellis of verlaging aan te brengen, wat enorm veel arbeid bespaart."

In een proef in het Nederlandse World Horti Center rijpen tomaten aan planten, hangend aan een wat ruim aandoende, stalen buis. Met dit systeem probeert BiomicAgritech niet alleen de arbeidsbehoefte in de kas te verlagen, maar ook te streven naar een volledig geautomatiseerde kas.

"De vloer in onze kas is schoon, dus in de toekomst kunnen we die bedekken met transportbanden. We hebben geen voertuig nodig om de oogst te vervoeren, want een robotarm die aan kabels boven het gewas loopt, kan het fruit afsnijden en op de transportband naar de verpakkingsruimte leggen. Dezelfde arm zal de bladeren verwijderen, die ook direct naar de compostruimte worden gebracht," schetst Eliezer.

Maar laten we beginnen met het huidige systeem, dat is ontwikkeld door het Israëlische team van BiomicAgritech en bestaat uit groentenplanten die van bovenaf groeien, over draaibare buizen heen. "Het snoeien wordt geëlimineerd door de zwaartekracht en de stengels van de planten worden over de buizen heen gedraaid met een druk op de knop," beschrijft Eliezer.

Een soortgelijke installatie werd getest bij een Israëlische komkommerteler. "Bij komkommers is de arbeid bij het opbinden nog groter door de delicate aard van de komkommerstengels," zegt Eliezer, die eraan toevoegt dat de komkommers die met deze methode worden geteeld niet alleen minder arbeid vergen, maar ook lekkerder zijn, zoals een Israëlische economische verslaggever opmerkte.

De huidige lopende proef in het World Horti Center is mogelijk gemaakt dankzij het Nederlandse team van InnovaConnect en de subsidie van Hagelunie Inovatiefonds. "Bij deze proef hebben we de groeiparameters gelijk gehouden aan die van de traditionele teelt. We hebben bijvoorbeeld op ongeveer 30 cm afstand geplant, als zij er twee takken tussen laten, doen wij dat ook en we houden zelfs de belichtingssystemen van bovenaf gelijk, hoewel we in de toekomst denken aan belichting van onderaf," benadrukt Eliezer.

De planten worden geteeld in buizen waarin ook het substraat en het irrigatiesysteem zijn opgenomen.De plant begint omhoog te groeien tot het punt waarop de stengel geen kracht meer heeft om het gewicht van de plant te dragen. De stengel buigt en de plant groeit vervolgens naar beneden. Als de planten de bodem naderen wordt de buis opgetild, zodat de planten kunnen blijven groeien. Als de planten na de oogst nog langer worden, worden de buizen gedraaid en de stengels er omheen gewikkeld.

Eliezer: "Ons eerste doel is het verminderen van de hoeveelheid arbeid. In al onze proeven was de arbeidsbesparing meer dan een derde." Hij citeert een van de telers in Israël: "Zelfs als de opbrengst kleiner is, levert het oplossen van het arbeidsprobleem de meeste voordelen op, omdat het proces van het vinden en inhuren van mensen veel hoofdbrekens oplevert." Bij komkommers is de arbeidsdruk nog hoger, omdat zij bijna om de dag moeten trelleren.

Naast het verlagen van de arbeidsvraag, helpt de omgekeerde teelt ook op het gebied van duurzaamheid. "Omdat we de planten niet opbinden, hebben we geen plastic draden of toebehoren nodig. Nadat de planten zijn gerooid, hebben we schoon compostmateriaal." Bovendien worden virussen zonder het opbinden minder vaak overgedragen omdat de planten minder vaak door mensen worden aangeraakt, voegt hij eraan toe: "Als je een besmette plant aanraakt, verplaats je het virus van de ene naar de andere plant."

Eliezer zegt dat hij dagelijks te maken heeft met sceptische voorspellingen. "Mensen hebben een natuurlijke weerstand tegen innovatie. Het is als een hersentatoeage: we zijn gewend aan wat we elke dag zien en om alles hetzelfde te doen als gewoonlijk. Het is moeilijk om innovatie te accepteren." Hij concludeert dat het moeilijkste bij dit nieuwe teeltsysteem niet de techniek is, noch de wetenschap, maar de weerstand tegen verandering.

"We hebben de eerste stappen gezet. Nu zijn we actief op zoek naar financiering om onze langetermijnvisie van volledig geautomatiseerde kassen te realiseren en we hebben ruimdenkende telers nodig die bereid zijn percelen van ongeveer 500 vierkante meter te bouwen om de voordelen van onze methode te ervaren, zodat we de echte voordelen van het ondersteboven telen kunnen laten zien."

Eliezer en het team zullen aanwezig zijn op GreenTech Amsterdam in het Start-Up Paviljoen.