Tholen - "Leuker kunnen we het niet maken. Wel makkelijker." Die slogan van de Belastingdienst zou ook goed van toepassing kunnen zijn op de aanstaande energiebesparingsplicht voor de Nederlandse glastuinbouw.
Glastuinbouwondernemers zijn donderdagmiddag in een webinar van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland bijgepraat over de energiebesparingsplicht die ook voor Nederlandse glastuinbouw gaat gelden. Ondernemers zijn verplicht voor 1 december 2023 te rapporteren. En dat belooft, ondanks tools die invullen makkelijk moeten maken, een flink administratief klusje te worden. Ook omdat telers vragen hebben over allerlei specifieke vragen hebben. Geen glastuinbouwbedrijf is immers hetzelfde.
Teler ontkomt niet aan plicht, en kan zelfs onder 3 plichten vallen
De plicht is nieuw. De maatregelen liggen momenteel ter consultatie tot en met 24 mei. Medio juni volgt publicatie van de Erkende maatregelenlijst, afgekort als EML. Per 1 juli 2023 treedt de plicht in werking. Vanaf dat moment krijgen ondernemers vijf maanden de tijd om flink wat administratieve handelingen te verrichtten. En daarna zullen zij waar enigszins mogelijk moeten investeren in maatregelen die energie besparen en die een terugverdientijd van minder dan vijf jaar hebben.
De glastuinbouw was tot nu toe uitgezonderd van de plicht. Nieuw is verder dat naast energiebesparing ook gekeken wordt naar het opwekken van hernieuwbare energie en de overstap nar een andere energiedrager. Ten slotte geldt dat grootverbruikers, ook uit de glastuinbouw, voortaan ook een onderzoeksplicht hebben.
Die laatste plicht geldt lang niet voor iedereen. De meeste ondernemers krijgen te maken met de Informatieplicht. Dat houdt kort in dat zij 'alleen de Erkende maatregelenlijst langs hoeven te lopen', maar in sommige gevallen zullen zij ook onder de Onderzoeksplicht en de EED-auditplicht vallen. Die laatste plicht is Europees. Wel staat die plicht verder los van deze nieuwe Nederlandse energiebesparingsplicht.
Verbruiksgrenzen
Een drietal specialisten zat in het webinar van RVO om vragen te beantwoorden en om uitleg te geven. Onder de specialisten ook iemand van het Ministerie van Economische Zaken. Om als ondernemer te bepalen onder welke plicht hij of zij valt, biedt RVO een stappenplan op de website aan.
De Informatieplicht geldt voor locaties met een elektriciteitsverbruik van meer dan 50.000 kWh of meer dan 25.000 kuub aardgasequivalenten. De onderzoeksplicht geldt voor locaties met een verbruik van meer dan 10 miljoen kWh of meer dan 170.000 kuub gas. De EED-auditplicht kijkt tenslotte naar ondernemingen met meer dan 250 fte in dienst en/of hun omzet- en balanstotaal.
Meermaals werd online benadrukt dat uiteindelijk niet de RVO, maar de Omgevingsdiensten naleving gaan controleren. RVO helpt telers alleen informatie op te geven en zendt de informatie door. Met de voor de glastuinbouw nieuwe plicht anticipeert RVO alvast op invoering van de Omgevingswet in 2024.
Maatregelenlijst
Een hele lijst met maatregelen is door RVO, in samenspraak met adviseurs en specialisten uit de sector, opgesteld. 'Een hele mooie set met maatregelen', aldus een van de RVO-sprekers in het webinar, Een lijst waaruit ondernemers mogen kiezen. Ondernemers worden aangemoedigd verder te kijken dan de erkende lijst. Dan is het wel zaak als ondernemer aan te tonen dat de maatregelen hun werking en terugverdientijd hebben. "Voor de meeste bedrijven zal werken met de EML-lijst het meest gunstig zijn."
De maatregelen zijn opgesplitst in 'gebouwmaatregelen', maatregelen voor faciliteiten en voor processen. Hier wordt het moeilijk. Niet alle categorieën zijn altijd allemaal van toepassing op de glastuinbouw. Gaandeweg het vragen stellen bleek al waar de uitzonderingen of bijzonderheden zitten. Waar duidelijk is dat een ondernemer er niet onder valt, kan de ondernemer het invullen van een specifieke categorie maatregelen overslaan. Zo kom je kassen met 'ovens' niet tegen.
Voorbeeld maatregel uit lijst. De complete conceptlijst die nog ter consultatie ligt is hier te bekijken.
'Lastige' vragen
De sprekers in het webinar zaten logischerwijs al goed in de tamelijk administratieve materie, zo bleek. Glastuinbouwondernemers zitten dat volgens RVO vaak echter ook al. Een van de sprekers liet weten dat naast licht kritische reacties van telers vanwege de 'plicht' zij ook lieten weten dat veel van de maatregelen voor hen al gesneden koek zijn. In dat geval is het 'slechts' een kwestie van eens in de vier jaar rapporteren.
De webinar was de kans om alvast 'lastige' vragen te stellen. Dat gebeurde dan ook. Hoe zit het bijvoorbeeld bij verhuur van een kas? Wie moet dan wat doen? Het antwoord: bespreek als verhuurder en huurder wie wat doet en overleg bij twijfel met de Omgevingsdienst.
Dat overleggen, dat is sowieso raadzaam. Bijvoorbeeld ook in de situatie waarin er een wkk en aardwarmtebron zijn, maar geen kas. RVO staat voor dit soort kwesties paraat, en anders is de Omgevingsdienst als de partij die gaat controleren waar men moet zijn.
Ook als het energieverbruik van een teeltlocatie in 2022 lager was dan in 2021. Welk jaar kies je dan? Het meest representatieve jaar, is het simpele antwoord. Maar ook hier kan maatwerk nodig zijn. In overleg moet gaan blijken wat er dan mogelijk is. Net als voor telers die al weten volgend jaar over te gaan stappen op een energiezuinigere teelt. Dan kan een teler opeens wel onder de grens van 170.000 kuub gasequivalenten zitten. Aan de Omgevingsdienst is het vervolgens om te bepalen wat mag en kan.
Verschil Onderzoeksplicht en EED
En hoe zit het met locaties die samen onder één groep vallen? Die zullen per locatie hun plichtenadministratie moeten invullen. Om de administratieve last wel te beperken, biedt RVO de optie bij het invullen van tabellen Excelsheets met genomen maatregelen te uploaden 'voor gebruiksgemak'. "Dat scheelt overtyppen in de digitale tabel."
Eén sjabloon voor het invullen van gegevens voor ondernemers die onder de EED-plicht en de Onderzoeksplicht vallen wordt ook aangeboden. Dit noemt RVO het 'gecombineerd vestigingsrapport'. Dat betekent minder dubbel informatie invullen, belooft RVO. Verder liet men online weten dat er opties zijn om met het meesturen van ISO-certificaten of keurmerken bepaalde onderdelen niet in te hoeven vullen.
De Onderzoeksplicht en de Europese EED verschillen overigens op belangrijke punten wel. De Onderzoeksplicht kijkt per locatie, de EED naar alle vestigingen van een bedrijf in Nederland. Ook kijkt de EED breder, bijvoorbeeld ook naar zakelijk vervoer, terwijl de Onderzoeksplicht focust op het glastuinbouwproces. Bovendien kijkt die laatste nieuwe, Nederlandse plicht ook naar meer dan alleen energiebesparing, omdat ook opwek van hernieuwbare energie en het overstappen naar andere energiedragers worden meegenomen.
Omgang met netcongestie
Ook een vraag die gesteld werd, en waarbij de RVO-spreker aangaf dat er nog niet over gesproken is door de makers/bedenkers, was hoe wordt omgegaan met de plicht in relatie tot bijvoorbeeld netcongestie. Zonnepanelen plaatsen is een optie die valt onder 'opwek van hernieuwbare energie', maar wat als de locatie van de ondernemer belemmerd is door netcongestie? Kort door de bocht: "Zonnepanelen neerleggen als het niet kan, heeft geen zin."
In de systemen van RVO krijgt de ondernemer de optie ook aan te geven waar er belemmeringen of in RVO-termen 'randvoorwaarden' zijn bij een maatregel. Dat kan economisch zijn, omdat het aantal draai- of branduren niet wordt gehaald, technisch, een kas moet wel geschikt zijn voor een maatregel, maar eventueel ook netcongestie zou een reden kunnen zijn waarom iets niet kan.
Feit blijft dat het een plicht is. Ondernemers móeten iets doen. Stimuleren of dwingen, wilde een vraagsteller nog weten. Het is een plicht, was het RVO-antwoord.
Wie alvast meer wil weten over wat eraan zit te komen, kan op de website van RVO terecht. Wie in het webinar zat, heeft de presentaties en de opname opgestuurd gekregen.
En dan is er nog de internetconsultatie van de Erkende maatregelenlijst (EML) en terugverdientijdmethodiek glastuinbouwsector. Voor dat laatste is rekening gehouden met de energieprijzen. Er wordt gerekend met 'vaste energieprijzen', waarbij de 'forwards' zijn meegenomen voor de komende vijf jaar. Hierop en op de lijst reageren kan tot en met 24 mei hier.