Tholen - Het Openbaar Ministerie liet onlangs weten dat het Hit and Run Cargo-team (HARC), een samenwerkingsverband van de Douane, de FIOD, de Zeehavenpolitie en het Openbaar Ministerie in Rotterdam, in 2022 in totaal 46.789 kilo cocaïne heeft onderschept in de Rotterdamse haven.
Belangrijk minder dan in 2021, toen ruim 70.000 kilo verdovende middelen werd ontdekt. Toch nam het aantal strafrechtelijke onderzoeken naar aanleiding van de vondsten in 2022 juist toe: 71 in 2022 tegenover 38 in 2021. Ook waren er meer aanhoudingen: 95 in 2022. In 2021 waren dit er 59.
Daarbij richt het OM zich niet uitsluitend op de pleger van het delict, maar ook op de bedrijven en personen die buiten hun weten bij het faciliteren van de drugstransporten betrokken zijn geraakt, waarschuwen advocaten Frank van Ardenne en Fleur le Roy van advocatenkantoor van Ardenne & Crince le Roy uit Rotterdam in onderstaand verhaal dat recent ook in vakblad Primeur verscheen. Zij zien een extra risico voor de AGF-branche, omdat de voor het verschepen van groenten en fruit gebruikte containers vaak ook zeer geschikt blijken voor het ontplooien van illegale bezigheden.
Fleur le Roy
“De AGF-sector blijkt vatbaar voor ondermijnende en corruptie gerelateerde activiteiten,” zegt Frank. “Dit betekent niet dat de criminaliteit vanuit de AGF-sector zelf komt: de AGF-containers hebben doorgaans een legale afkomst en bestemming. Wel lenen de AGF-containers zich goed voor het verstoppen van illegaal verkregen goederen: een speeltuin voor “fout” havenpersoneel en indringers.”
Niet rechtstreeks betrokken, toch aansprakelijk
Frank noemt de materie ingewikkeld, omdat zelfs een AGF-onderneming die niet rechtstreeks is betrokken bij de illegale praktijken, strafrechtelijk of anderszins (bijvoorbeeld in het kader van de VOG van de rechtspersoon of bestuurlijke handhaving), in de problemen kan raken.
“Als zich een strafbaar feit voordoet binnen een AGF-onderneming en deze onderneming heeft onvoldoende maatregelen getroffen om dit te voorkomen, kunnen naast de pleger van het strafbare feit ook de AGF-onderneming zelf, de bestuurders en leidinggevenden (strafrechtelijk) aansprakelijk worden gesteld,” geeft Frank aan.
Daarbij hoeft het niet eens een werknemer van een bedrijf te betreffen die een strafbaar feit heeft gepleegd, maar kan het ook om derden gaan. Zo kan een zogenaamde handeling in de sfeer van de AGF-rechtspersoon – waar bijvoorbeeld een omgekochte dienstverlener een oogje dichtknijpt en daarmee iemand van buiten de organisatie toegang geeft tot de container van de AGF-onderneming – de rechtspersoon worden aangerekend, geeft Fleur aan.
“In theorie zou het dus mogelijk zijn dat een handeling die buiten het bedrijf staat, toch wordt toegerekend aan de AGF-rechtspersoon, bestuurders en/of leidinggevenden.”
De gevolgen van strafrechtelijke acties kunnen fors zijn, observeert Fleur. Naast reputatieschade, verlies van vertrouwen, een strafblad, boetes en mogelijk zelfs hechtenis voor personen, kan een bedrijf onder de wet Bibob – die overheidsinstanties de mogelijkheid geeft om de achtergrond van bedrijven en personen met wie zij zakendoen, te screenen – problemen krijgen op het gebied van bijvoorbeeld vergunningen of aanbestedingen.
“Als je de compliance niet op orde hebt, dan kunnen de gevolgen enorm zijn. Je kunt als bedrijven in gevoelige sectoren zoals bijvoorbeeld AGF of havenbedrijven dus niet achteroverleunen; je zult maatregelen moeten treffen om illegale situaties te voorkomen en te laten zien dat je de kans dat jouw bedrijf of medewerkers bij criminele activiteiten betrokken raken, zo klein mogelijk hebt gemaakt,” geeft Frank aan.
Frank van Ardenne
Orde op zaken
Het loont dus de moeite om orde op zaken te stellen waar het deze problematiek betreft. Fleur laat weten dat het advocatenkantoor regelmatig AGF-ondernemingen bijstaat en adviseert over het corruptierisico en de in dit verband te nemen maatregelen. Eén van de maatregelen die zij adviseert is het zorgen dat de interne organisatie op orde is met het inrichten van een centrale onafhankelijke compliance functie.
Die werknemer kan zich bijvoorbeeld richten op het opstellen en monitoren van anti-corruptiebeleid binnen de onderneming. Daarnaast merkt Fleur op dat het instellen van meldkanalen in een bedrijf belangrijk is. “Als iemand bekend wordt met een mogelijk strafbaar feit of iets wat erop lijkt, moet dit kunnen worden gemeld. Het opzetten van meldkanalen en het goed opvolgen ervan is met de inwerkingtreding van de Wet bescherming klokkenluiders sinds dit jaar overigens verplicht voor een groot aantal bedrijven.”
Andere maatregelen die genomen kunnen worden hebben betrekking op werknemers. Als voorbeeld noemt Fleur het verscherpt screenen van potentiële werknemers dat verder gaat dan het bekijken van het cv, de motivatiebrief en het (laten) opvragen van de VOG. Ook het trainen en toetsen van werknemers benoemt zij als een belangrijke maatregel. “Het gaat dan over uitleg over onder meer de risico’s in deze sector, wanneer sprake is van corruptie, hoe ongewenste situaties kunnen worden voorkomen en welke acties wanneer genomen moeten worden.”
Derden screenen
Frank geeft aan dat er ook aandacht moet zijn voor werknemers met financiële problemen, die daardoor kwetsbaar zijn voor mogelijke omkoping. “Dat is een categorie werknemers die je moet monitoren en kunt helpen om potentiële risico’s te vermijden.” Een andere categorie om in het oog te houden, zijn derden.
“Geen werknemers, maar mensen die buiten het bedrijf staan zoals bijvoorbeeld zakenrelaties, adviseurs of andere stakeholders,” zegt Fleur. Zij adviseert ook hier zoveel mogelijk te screenen. “Er kan onder meer worden gekeken of bedrijven of personen voorkomen op internationale of nationale sanctielijsten of dat er negatieve berichtgeving over hen bekend is.”
Frank benadrukt dat het niet altijd zal lukken om ongewenste criminele inmenging in AGF-activiteiten te voorkomen en dat het risico op juridische problemen wel kan worden verkleind, maar niet geheel kan worden weggenomen. Maar ook dan spelen de maatregelen die een bedrijf wel of niet genomen heeft een belangrijke rol.
“Een cruciale factor voor de vraag of je als bedrijf door de rechter aansprakelijk wordt gesteld, is of er voldoende maatregelen zijn getroffen, of een bedrijf alert is op signalen die mogelijk wijzen op corruptie, en of je een proactieve houding kunt aantonen. Het is niet vrijblijvend,” besluiten Frank en Fleur.
Dit artikel verscheen eerder in editie 4, 37e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Van Ardenne & Crincele Roy
WTC Beursplein 37
3011 AA Rotterdam
T: +31 (0)10 7410650
[email protected]
[email protected]