Bij Peter en Christel Verschaeren van Hydroponic werd onlangs een nieuwe WKK-installatie geplaatst. Daarmee zijn de telers uit het Belgische Onze-Lieve-Vrouw-Waver helemaal klaar voor een belichte winterteelt, nadat zij eerder al in LED-belichting investeerden. “De stap naar LED hadden we niet op een beter moment kunnen maken”, zegt Peter. “We hoeven nu minder te belichten om toch dezelfde groeisnelheid te bereiken.”
In de kas van 1,2 hectare hingen eerder HPS-armaturen. Die armaturen zijn 1-op-1 vervangen door LED, met behoud van de bestaande bekabeling. Met de stap naar watergekoelde LED-belichting kunnen de slatelers zuiniger belichten. “Ons elektriciteitsverbruik zakt van 265 kilowattuur naar 220 kilowattuur, terwijl we ten opzichte van HPS nu 67 micromol belichting boven de sla hebben hangen. Dat was eerst 38 micromol.”
Teler Peter in zijn kas met belichting
Verrood
In de kas worden diverse soorten sla op water geteeld, in een mobiel gotensysteem. Begin november staat er nog vooral kropsla in de kas bij de telers, maar medio november is de omschakeling naar een winterteelt gemaakt. “Zomers telen we 5 banen kropsla en 1 baan lollo bionda. In de winter schakelen we om naar 1 baan kropsla, 2 banen lollo bionda, 1 baan lollo rosso, 1 baan rode eikenbladsla en 1 baan groene eikenbladsla.”
In kas is er niet voor gekozen om per slasoort het spectrum aan te passen. Wel is er gekozen op strategische punten boven het gewas het spectrum aan te passen. “Boven 2 banen hebben we over 35 meter 10% verrood aan het spectrum toegevoegd en bij 4 banen over 25 meter. Verrood voegen we toe voor in het begin van de teeltcyclus. Het helpt bij de bladstrekking. Vooral voor kropsla is dat noodzakelijk.”
Extra wit licht
Er is gekozen om verrood toe te voegen aan het spectrum van deze armaturen, geleverd door Oreon en geïnstalleerd door Indagro bvba. Via teeltadviseur Isabel Vandevelde van het Proefstation voor de Groenteteelt maakten de slatelers al kennis met LED. “Wij hebben de proeven die daar de afgelopen jaren gedaan zijn gevolgd. Ze hebben er veel ervaring opgedaan met spectra en ook met verrood.”
Behalve verrood hebben de slatelers ook een percentage wit licht toe laten voegen aan het spectrum. “Normaal zit er standaard 5% wit licht in. Wij hebben gekozen voor 8%. Dat houdt onze eigen werkomgeving prettig. Aan het eind van de teeltcyclus, waar we de sla verwerken, hangen armaturen met 20% wit licht erin.”
9 uur belichten
Begin november is Hydroponic, gelet op de hoge energieprijzen, nog voorzichtig met belichten. “We hebben nog geen gas vastgelegd, dus werken met daggasprijzen. We wachten de eerste afrekening even af om te zien hoe we er dan voorstaan.”
De slatelers kiezen ervoor 9 uur per dag te belichten, 6 uur ’s ochtends van 5 tot 11 uur en 3 uur ‘s avonds, van 4 tot 7 uur. Ook als de gasrekening meevalt, verwacht Peter niet direct veel extra te gaan belichten. “Het plan is dit belichtingsregime aan te houden.”
Energievoorziening
Het idee om in LED-belichting te investeren ontstond toen besloten was een nieuwe WKK-installatie te gaan plaatsen. Met de huidige Vlaamse regelgeving en de benodigde certificaten die de teler erbij kon krijgen voor de komende tien jaar was de keuze voor de nieuwe WKK snel gemaakt. “Vervolgens is begin 2022 ook besloten om voor LED-belichting te gaan, direct ook nieuwe gevel- en bovenschermen te plaatsen en ook een hoogspanningscabine te laten realiseren. Daarmee waren we in één klap klaar voor de toekomst.”
De pas geplaatste WKK draait sinds half oktober. Voor die tijd hadden de telers ook al een WKK. “Die draaide eerst op palmolie en afgelopen winter op diesel. Palmolie werd te duur en tegen een goede prijs konden we diesel kopen. Met de nieuwe WKK draaien we op aardgas.” Zonder WKK was belichten voor de teler in het verleden geen optie geweest. “We waren niet in de gelegenheid elektra van het net in te zetten om te belichten.”
Watergekoelde armaturen
Inmiddels is de energie-infrastructuur bij de kas verbeterd. “We kunnen nu ook stroom terug leveren. Dat doen we voorlopig nog niet. De stroom die we opwekken, gebruiken we zelf. Op termijn is het wel de bedoeling met teruglevering een deel van onze hoge energiekosten te drukken.”
De LED-armaturen die in de kas bij Hydroponic hangen zijn watergekoeld. Een techniek waarop Oreon inzet en waardoor een stuk warmteterugwinning mogelijk is. Peter geeft aan dat dat aspect zeker meespeelde in de keuze voor specifiek de 650 W Empress-armaturen. “De warmte gaat met een pomp naar beneden, waarna het onderin de kas onder de goten via slangen weer ingebracht wordt. LED geeft minder stralingswarmte, maar op deze manier brengen we toch warmte in om de planten te activeren.”
De warmte van de watergekoelde LED-lampen wordt onder de goten weer ingebracht
Kwaliteitsslag
Hoewel de lampen pas kort aan staan in de kas en ook de omschakeling naar de winterteelt nog goed en wel gemaakt moet worden, meent Peter mogelijk al wel de eerste effecten op het gewas te zien. “Ik meen minder geel blad te zien. Dat is normaal in het najaar wel een probleem.”
Met de LED-belichting wil de teler een kwaliteitsslag maken. “Wij telen sla zonder kluit en daarom is het voor ons zaak om zwaardere kroppen te telen om op gewicht mee te kunnen met de sla met kluit. Met LED verwacht ik sterkere, compactere kroppen te kunnen telen. Zeker lollo rosso wordt makkelijker wat royaler onder belichting. Met LED verwacht ik de kroppen compacter te kunnen houden.”
Ook teelttechnisch verwacht Peter effect. “Rand is een groot probleem. Normaal reageert het gewas vrij fel op de stralingwarmte van de HPS-armaturen. Met LED zal dat minder zijn. In de proeven bij het proefstation heb ik dat ook gezien. Je krijgt dikker blad en minder ziektegevoelige sla.”
De teler gebruikt ook bovenverwarming
Hogere etmalen
Het systeem met de warmteterugwinning van de LED-armaturen is een gesloten systeem in de kas van de slatelers. Peter weet dat er gewoonlijk een warmtewisselaar tussen zit bij vergelijkbare projecten waar ook een buffertank aanwezig is. “Bij ons gaat de warmte gewoon 1-op-1 van de armaturen naar onder de goten. Dat is voor ons simpeler. Onze buffertank is voor de bovenverwarming.”
Vanwege de overstap van HPS naar LED gaat de teler warmer telen. “Dat is nodig om hetzelfde effect te bereiken als bij de teelt met HPS. Onze etmaaltemperatuur gaat zo’n 1 tot 1,5 graad omhoog. Bij HPS zaten we op 8 graden Celsius ‘s nachts en overdag op 12. Nu gaan we naar 9 ’s nachts en 13 tot 13,5 graad overdag.”
Voor meer informatie:
Oreon
[email protected]
www.oreon-led.com