In de kas van de toekomst worden eenvoudige, herhalende werkzaamheden uitgevoerd door robots. Maar zo ver is het nog niet: dat gaat stap voor stap. Dat betekent dat werknemers de komende decennia werken in een omgeving die steeds meer wordt gerobotiseerd, gemechaniseerd en gedigitaliseerd. Hoe zorgt de glastuinbouw – die toch al moeite heeft medewerkers te vinden – ervoor dat voldoende mensen in en om de kas willen werken?
Daarvoor start de Business Unit Glastuinbouw en Bloembollen van Wageningen University & Research (WUR) het project Joyride Horticulture, waarbinnen wordt gezocht naar goede werkomstandigheden voor arbeiders die werkzaam zijn in het primaire proces. Dit zijn met name arbeidsmigranten.
Arbeidsmigranten in het primaire proces
Veel van de werkzaamheden in het primaire proces van een glastuinbouwbedrijf worden uitgevoerd door arbeidsmigranten, die bovendien steeds ouder worden en van steeds verder komen. Ze werken in een relatief warme en vochtige omgeving. Contact met collega’s is er steeds minder, doordat machines een deel van de logistieke handelingen hebben overgenomen: de werknemers worden daardoor bovendien minder mobiel in hun werkzaamheden. Die werkzaamheden worden daardoor bovendien steeds kort cyclischer. En door het toepassen van data worden de werknemers steeds meer beoordeeld op efficiency: ook daardoor is er minder ruimte voor onderlinge contacten.
Werken in de glastuinbouw wordt dus ook voor arbeidsmigranten minder aantrekkelijk, terwijl de glastuinbouw niet zonder ze kan. Daarom start WUR het PPS-project Joyride Horticulture. Daarin worden 6 'Persona’s' in de tuinbouw uitgewerkt tot concrete oplossingen en producten.
Oplossingen en producten voor de glastuinbouw
In ‘The Cool Worker’ wordt gezocht naar manieren om het werken in de kas minder warm te maken, bijvoorbeeld door aangepaste kleding, actieve ventilatie en lokale koeling en schaduw. In ‘The Ambient Worker’ draait het om het gebruik van digitale technieken om de werknemer te ondersteunen in zijn of haar werk, bijvoorbeeld door video-instructies en directe feedback van taak door intelligente systemen en machines. Het pad ‘The Social Worker’ gaat om het contact met collega’s: hoe kan een medewerker bijvoorbeeld via een beeld en koptelefoon tijdens het werk tóch contact houden met collega’s?
‘The Team Worker’ gaat over de samenhang binnen een team op de werkvloer. Hoe kunnen ze zich meer met elkaar betrokken voelen, bijvoorbeeld door hun afdeling te runnen als mini-onderneming en prestaties te monitoren als team. ‘The Safe Worker’ gaat om fysieke gezondheid en veiligheid: hieronder vallen bijvoorbeeld fitheid en blessurevrij werken. ‘The Cobot Worker’ ten slotte gaat over de toekomst van het werk: hoe kunnen gaan de werkplekken, taakplanning en intern vervoer er in de toekomst uitzien als een deel van het werk door robots wordt gedaan?
Joyride Horticulture voert een aantal ‘sociaal-technische experimenten’ uit: de verschillende paden worden onderzocht samen met onder meer glastuinbouwondernemers en hun medewerkers (die in hun eigen taal worden aangesproken). Het doel is ervoor zorgen dat de tuinbouw een aantrekkelijke werkgever blijft, onder meer door meer waardering voor werknemers.