Johan Remkes stond tijdens zijn presentatie van het stikstofrapport regelmatig stil bij het proces en de gevoelens die daarbij aan bod zijn gekomen. Daarbij nam hij het regelmatig op voor de boeren en het platteland en plaatste kritische opmerkingen richting het kabinet en parlement. Er wordt veel over, in plaats van met het platteland gesproken over problemen die vooral de stad ervaart. Daarnaast is de menselijke maat nog weleens verloren gegaan, evenals het oog op het algemeen belang. Hij hekelde ontstane "heiligheden" als 50% inkrimping van de melkveesector.
De volgende aanbevelingen met ijkmomenten in 2025 en 2028 op weg naar 2030 worden door Remkes gedaan.
- 600 piekbelasters binnen één jaar (vrijwillig) beëindigen
- het kabinet moet niet alleen focussen op stikstof, maar ook water en bodem meenemen
- meet op emissies, de kritische depositiewaarde moet verdwijnen
- legaliseren PAS-melders en interimmers heeft prioriteit
- stel een nationaal innovatieprogramma op
- het stikstofkaartje moet van tafel
- kom tot een Landbouwakkoord
Remkes voorspelde het al in zijn persconferentie over zijn langverwachte rapport over het stikstofbeleid: er zal waarschijnlijk niemand zijn die bij al zijn aanbevelingen staat te juichen. Daarin kreeg hij gelijk, getuige de uiteenlopende reacties op zijn voorstellen. Onderstaand een verzameling reacties:
LTO Nederland: "Er vindt een forse en hoognodige bijsturing van het ingezette kabinetsbeleid plaats. De aanbeveling om tot 600 piekbelasters binnen één jaar (vrijwillig) te beëindigen is wat LTO betreft echter onmogelijk en onnodig. Het eindoordeel of de analyse en aanbevelingen van Remkes bijdragen aan de broodnodige verbetering van het vertrouwen en verdieping van de inhoud laat LTO aan haar leden."
Agractie: "In zijn bevindingen is Remkes duidelijk over de enorme kloof tussen de Haagse ivoren toren en de boerenpraktijk. Remkes signaleert dat de overheid hierin grote fouten maakt. Het versneld piekbelasters uitkopen vinden wij vuurgevaarlijk. De zonering van gebieden vinden we een gevaarlijke route. Positief is dat PAS-melders en interimmers met voorhang gelegaliseerd zullen worden. Daarnaast is het goed om de tijd te nemen om tot een gedragen akkoord te komen. De politiek is nu aan zet om het ingezette beleid te herzien en samen met de sector tot beleid mét draagvlak te komen."
Farmers Defence Force: "De onteigening van boeren moet van tafel. De gedwongen uitkoping laten wij niet gebeuren. Wij willen eerst de ministerraad van 14 oktober afwachten. Als dan dit heikele punt niet wordt geschrapt, volgen er acties. De boeren zijn alleen voor het vrijwillig laten uitkopen van boeren en dan voor heel Nederland en niet alleen nabij natuurgebieden."
Natuur- en milieuorganisaties laten gezamenlijk weten dat zij gematigd positief zijn over het advies. "Blij met constitentie Remkes, maar zorgen over vertragingen."
BBB: "BBB gaat ervan uit en hoopt dat het kabinet de richtlijn als een stevige opdracht ziet. Aan boeren en boerenorganisaties doet BBB de oproep om het rapport serieus te lezen en de kans om nu te komen tot een gedragen landbouwvisie met beide handen aan te grijpen en daar de komende maanden energie in te steken. BBB hoopt dat de sector, zoals ook Remkes hoopt, in staat is te gelederen te sluiten, zodat een goede toekomst met perspectief eindelijk nabij is."
Partij voor de Dieren: "De Partij voor de Dieren roept het kabinet op om landelijke regie te nemen, nu Remkes opnieuw heeft onderstreept dat de uitstoot van stikstof voor 2030 gehalveerd moet zijn. Het dossier volledig overlaten aan de provincies is volgens de 12 Provinciale Statenfracties van de Partij voor de Dieren een te groot risico om de stikstofdoelen op tijd te gaan halen."
PvdA: "Er is nog een keer bevestigd dat er geen weg terug is en dat de stikstofvervuiling in 2030 gehalveerd moet worden. Het kabinet moet aan de bak. Als er dit jaar 500 tot 600 piekbelaster worden uitgekocht dan laat je ook zien aan rechters en de samenleving dat we dit ook echt gaan doen."
Groen Links ziet in het Remkes-rapport de bevestiging dat er snel moet worden begonnen met de opkoop van piekbelasters. Er moet met slim beleid worden voorkomen dat het tot jarenlange onteigeningsprocedures komt. "Het kabinet moet met een goede regeling komen voor die boeren. Dat mag een genereus aanbod zijn, zolang het maar niet over de top is", zegt Klaver.
André van Troost, CEO Lely: "Ik ben van mening dat Remkes hiermee nieuw toekomstperspectief geeft aan veel boeren, alhoewel ik zeker uitdagingen zie in de haalbaarheid van een aantal adviezen. Gedwongen uitkoop mag wat mij betreft geen optie zijn. Ik steun de oproep van Remkes aan het kabinet om zich open te stellen voor innovatie en daarbij een Nationaal Innovatieprogramma te ontwikkelen. Ik heb er het volste vertrouwen in dat we met innovatie kunnen bijdragen aan natuurherstel in Nederland."
Maria van der Heijden, MVO Nederland: "Wat een opluchting dat Remkes het eerlijke verhaal vertelt in plaats van te verzanden in wollige, lange zinnen en vertraagtaal. Niet in problemen denken – stikstof - maar in ambities: natuurherstel. Daar is een transitie in de landbouw voor nodig, waarbij de hele keten zijn verantwoordelijkheid neemt. En waarbij boeren kunnen blijven ondernemen, op basis van heldere en concrete spelregels vanuit de politiek."
Ondertekenaars van het Groenboerenplan: BioHuis, Caring Farmers, Federatie van Agro-ecologische Boeren en Herenboeren: "Het is nu aan het kabinet om te kiezen voor meer duurzame plantaardige productie en een veehouderij gebaseerd op natuurlijke principes en dierenwelzijn. Wij werken graag mee aan het door Remkes voorgestelde landbouwakkoord."
Bennie Jolink: "Wat een uitstekende toespraak van de heer Johan Remkes! Redelijk, realistisch en toch invoelend. (Vooral het 1e gedeelte) Een prima stuk om mee verder te kunnen. Kom op boeren en natuurbeschermers, AAN TAFEL! Natuurbeschermers, niet liggen zeiken en Boeren, heb een open mind."