De glastuinbouw levert een belangrijke bijdrage aan de balans op het landelijke hoogspanningsnet. Maar die situatie is niet houdbaar, stelt Frank Binnekamp, CEO van Juva (de moedermaatschappij van Westland Infra, dat recent haar jaarverslag publiceerde) in gesprek met Greenport West-Holland. “De systeemkosten lopen enorm op doordat aan de ene kant gesubsidieerd elektriciteit wordt opgewekt (zon en wind) en ergens anders tegen enorme vergoedingen wordt vernietigd. In toekomst zullen veel meer naar een marktmodel toe moeten waar lokaal vraag en aanbod in balans zullen zijn en de capaciteit van de infrastructuur veel beter wordt benut.”
Frank, wat zijn voor Westland Infra de gevolgen van de hoge energieprijzen? Wat gebeurt bijvoorbeeld met het gebruik van gas en van elektra?
“We merken het op twee manieren. Veel van de glastuinbouwbedrijven hadden de gasposities al ingekocht voor 2022. We zien veel productie door WKK’s met verkoop van de elektriciteit op de markt. De elektriciteitsprijzen zijn minsten net zo hard gestegen als de gasprijzen, en daarmee is de inzet van WKK, zeker met al vastgelegde gasprijzen, zeer rendabel. Assimilatiebelichting is veel minder aantrekkelijk en staat grotendeels uit. We transporteren 30% minder elektriciteit naar klanten.
Voor ons zelf zit de zorg naar 2023 en verder. Wij moeten ‘netverlies elektriciteit’ en ‘meetverlies gas’ inkopen op de markt. Bedenk daarbij dat we daarbij een van de grootste afnemers in de regio zijn. De kosten zullen explosief stijgen.”
Vraagt dit aanpassingen van jullie organisatie?
“De wijziging in belichtingsstrategieën betekent dat de investeringsplannen voor de komende jaren nu al achterhaald zijn. De dalende inkomsten uit het transport van elektriciteit maakt dat we ook kritisch moeten zijn op de kosten. We blijven volop betrokken bij duurzame initiatieven, maar zullen ook nadrukkelijk kijken waar we ons geld op in willen zetten.”
Voorzie je in het Westland problemen met nieuwe elektra-aansluitingen zoals zich elders in Nederland voordoen?
“Die vraag is niet zo eenvoudig te beantwoorden. In onze regio kennen we geen congestie doordat we voor 2010 het elektriciteitsnetwerk hebben verzwaard om de enorme groei van WKK mogelijk te maken. De ruimte die we toen gemaakt hebben op het netwerk is er nog steeds en zelfs nog meer dan nu wordt benut. We weten echter ook dat het binnen de glastuinbouw heel snel kan gaan, zowel naar meer behoefte aan netcapaciteit als minder, zoals nu het geval is.
Elektrische boilers voor de noodpool van TenneT is de laatste recente ontwikkeling die vrij snel doorzet. Op het moment dat TenneT denkt dat het met de balans op het hoogspanningsnet fout dreigt te gaan door te veel invoeding, roept zijn gecontracteerd vermogen af. Nu voorziet de glastuinbouw hierin door de belichting in te schakelen en elektrische boilers zijn in te zetten voor hetzelfde doel. Daardoor kunnen niet-belichtende telers ook deelnemen. De behoefte aan meer afname uit het netwerk stijgt hierdoor weer snel.”
Welke rol speelt de glastuinbouw voor netbeheer?
“De glastuinbouw beschikt over veel flexibel productievermogen, maar ook over de mogelijkheid om elektriciteit extra af te nemen door belichting en elektrische boilers in de toekomst. Voor de handhaving van de balans op het landelijke hoogspanningsnet is dat zeker van een groot nut.
Toch is de situatie niet houdbaar. De systeemkosten lopen enorm op doordat aan de ene kant gesubsidieerd elektriciteit wordt opgewekt (zon en wind) en ergens anders tegen enorme vergoedingen wordt vernietigd. In toekomst zullen veel meer naar een marktmodel toe moeten waar lokaal vraag en aanbod in balans zullen zijn en de capaciteit van de infrastructuur veel beter wordt benut.”
Zie jij nog een klimaatneutrale toekomst voor het Westland? Wat is daar als eerste voor nodig?
“Met de huidige gasprijzen zou het Westland wel eens klimaatneutraal kunnen worden, maar zeker niet op de manier die we graag zouden willen zien. De regio Westland biedt enorme kansen ten aanzien van geothermie en de koppeling met restwarmte. Alternatieven voor aardgas worden nu ontwikkeld.
Om dit tot een succes te maken, zijn keuzes binnen de glastuinbouw nodig die verder gaan dan twee jaar. Geothermiewarmte kan door de elektriciteitsverdiensten niet op tegen warmte uit de WKK, terwijl de eerste voor de lange termijn cruciaal is voor de toekomst van de glastuinbouw.
Gaan voor de kortetermijnwinst is een heel gevaarlijke in het licht van wat nu de boeren overkomt. Als in Den Haag het beeld ontstaat van gasverslindende tuinbouw die het bestaansrecht ontleent aan de verkoop van elektriciteit, dan duurt het niet lang totdat de publieke opinie zich tegen de sector keert.
Het eerste wat moet gebeuren is dat de glastuinbouw serieus het gasverbruik afbouwt en vooral het maatschappelijk belang van zowel groenten, snijbloemen en potplanten laat zien. Allen dragen bij aan het welzijn van onze maatschappij en die boodschap is niet helde genoeg op het netvlies gebracht. Als je hier geen aandacht aan besteedt ben je een ‘sitting duck’ zodra de eerste gas tekorten ontstaan.”
Bron: Greenport West-Holland