Tholen - “We zitten nu ‘op het trayveld’”, zegt teeltspecialist Jurgen Blom in de nieuwe kantine van aardbeien- en frambozenplanten-kweker Van der Avoird Trayplant in Molenschot. Even daarvoor heeft hij koffie gehaald. Nog niet uit de gloednieuwe koffiemachine. Die is zo nieuw dat hij hem nog even goed moet leren kennen. Jurgen kan erom lachen. De teeltmanager gaat dit jaar in de nieuwe kas en loods met nog veel meer nieuwe technieken en systemen kennismaken. Caeli-ventilatorunits bijvoorbeeld (we zagen er eerder dit jaar al een glimp van), maar tijdens een rondje door het bedrijf komen we meer nieuwigheden tegen.
Jurgen met een Caeli-unit en de eerste planten in de kas op de achtergrond
Minder locaties
Op een bestaand trayveld aan de Rimpelaar in Molenschot, waar het allemaal begon twintig jaar terug met het ouderlijk bedrijf, werden door Van der Avoird Trayplant alle aardbeiplanten gerooid. Daarmee kwam er ruimte voor de bouw van een nieuwe kas en een loods tegen de bestaande loods en kas van 0,5 hectare glas aan. Om niet in te boeten op trayveldruimte, werd grond bijgekocht. Daar komt een trayveld voor aardbei en een frambozenveld.
Het doel van het bedrijf is om uiteindelijk met minder locaties te werken. Nu zijn het er nog vijf. Het werken met minder locaties heeft voordelen. Het maakt optimalisatie van bedrijfsprocessen mogelijk en biedt mogelijkheden voor meer automatisering en mechanisering.
In de demokas staan aardbei- en frambozenplanten
Proeven doen
Voordat we de nieuwe loods en kas binnenstappen, doen we eerst de eveneens nieuwe demokas op het terrein aan. Waar men het eerder met één tunnelkas voor aardbei en één voor framboos deed, heeft men nu sinds vorig jaar een glazen kas vol met ‘de nieuwste snufjes’. In week 14 werden de eerste aardbeien geoogst in de kas waar ook frambozen staan. Het geoogst product wordt verkocht aan de horeca, maar dat is niet het belangrijkste voor de telers. “Hier willen wij teeltrecepten testen”, geeft Jurgen aan. “Wij hebben zo onze eigen gedachten hierover en willen laten zien wat er allemaal mogelijk is.” Veel kan Jurgen er verder nog niet over vertellen. “Als we resultaten hebben, dan willen we die graag delen.”
Het potgrondsysteem voert grond af en aan via een ondergrondse tunnel.
Ondergronds
We steken de parkeerplaats over en komen de loods binnen. Onderweg vertelt Jurgen dat hier op het dak zonnepanelen komen. Op het waterbassin drijven al zonnepanelen. In de loods springt direct een speciaal potgrondsysteem in het oog. Of eigenlijk juist niet. Een belangrijk deel van het systeem zit ondergronds. Aan de ene kant van de loods zit de grondbunker, van waaruit de grond over twee banen getransporteerd wordt naar de overkant, waar trays worden gevuld. “Met één band wordt grond aangevoerd, met de andere band vuile grond afgevoerd.”
Zo min mogelijk rijden in de kas, dat is het doel met de automatisering- en mechanisatie. Op het middenpad komen straks 4 karren te rijden.
Tweelaagse teelt
Door naar de kas. Die is ingericht op een tweelaagse teelt. “Op die manier kunnen we continuïteit in het opkweken garanderen”, geeft Jurgen aan. Op de vloer is ruimte voor trayplanten, op goten voor aardbeiplanten om stek van te knippen. Door de kas beweegt straks een zogenaamd Achterboschssysteem. De machine voor intern transport is multifunctioneel. Jurgen: “De machine verzorgt voor ons de gewasbescherming, watergift, zowel horizontale als verticale inzet van biostimulanten en ook is het een werkplatform. Enkele collega’s hebben een vergelijkbaar systeem ook draaien. Nieuw is het dus niet, maar voor ons wel.”
In de kas hangt per kap 1 Achterboschsysteem
Jurgen is al twee jaar druk met techniek, bovenop zijn gewone dagelijkse werkzaamheden. “We bouwden de afgelopen tijd elk jaar wel iets. Ik neem vaak de warmte- en elektrotechniek voor mijn rekening. Dat vind ik leuk. Andere collega’s, waaronder eigenaar Peter van der Avoird, houden zich dan weer bezig met bijvoorbeeld belichting.” Na deze uitbreiding is Van der Avoird Trayplant voorlopig wel even uitgebouwd, verwacht Jurgen. “Dan is het tijd om alle nieuwe technieken te leren kennen.”
Ook bovenin de kas, lastig te zien maar bij het 'v-tje', zuigt de Caeli-unit lucht aan
Ventilatorunit
Eén van die nieuwe technieken is de Caeli-ventilatorunit. Via kassenbouwer Van Amelsvoort kwamen de telers deze innovatie op het spoor. Overtuigd van het in de basis ‘vrij simpele idee’ waar ‘nog nooit iemand aan gedacht had’ besloot Van der Avoird Trayplant zich aan te bieden als pilotlocatie. “Wij gaan de units testen op grote schaal”, geeft Jurgen aan.
Van der Avoird installeerde de Caeli-units zelf en legde ook de bekabeling aan. “Daar hadden we de mensen voor. Montage is daarna eenvoudig.”
Hogere etmaaltemperatuur
In de kas, uitgerust met een warmte-koude-installatie, willen de telers een hoge etmaaltemperatuur realiseren. Hoe hoog? “Zeker een paar graden hoger dan we op onze hoofdlocatie halen. Daar hebben we ook een wko-installatie, maar hier hebben we qua grondverwarming in de kas twee keer zoveel capaciteit.” Voor de kasventilatorunits, geïntegreerd in de kaskolommen, is daarbij een belangrijke rol weggelegd. Met de units moet de benodigde luchtbeweging gerealiseerd worden. Bovendien levert gebruik van de units nauwkeurig inzicht in het kasklimaat op middels een heatmap. “We willen met weinig tot geen gasverbruik toch een bepaalde energie-input realiseren voor een homogener klimaat.”
De grondverwarming heeft dubbel zoveel capaciteit als op de hoofdlocatie. Dat betekent extra veel ondergrondse buizen de bodem in, waarbij ze eerst door een laagje lava gaan. Voor lava is gekozen om de grond egaal te houden, belangrijk bij het werken met automatische systemen die over de vloer bewegen.
Spectrumkeuze
In de kas komen we aan de zijgevels ook luchtbehandelingskasten tegen om de lucht te ontvochtigen, een systeem van Technokas. “Met de schermen dicht stijgt de luchtvochtigheid in de kas en dan wil je kunnen ontvochtigen”, verklaart Jurgen die keuze. Over schermen gesproken. Van der Avoird liet er drie installeren. Een stralings- en energiedoek op één dradenbed en een verduisteringsdoek apart. Dat doek moet lichtuitstraling naar de buren voorkomen. In de kas is namelijk ook hijsbare LED-belichting opgehangen. “Door de LED-belichting hijsbaar te maken, voorkomen we schaduwwerking in onze tweelaagse teelt.”
Wat opvalt is de spectrumkeuze. In de kas geen paarse gloed als de lampen aan gaan, maar wit licht. “Onze eigenaar Peter kiest hiervoor vanwege de omgeving, voor wie paars licht vervelend kan zijn. Deze armaturen van Luminaid geven wit licht. Voor de mensen in de kas is dat ook fijner werken, terwijl volgens ons het verschil tussen dit spectrum en paars voor plantgroei niet zo groot is.”
De scherming zijn geïnstalleerd, drie in totaal.
Stek naar mens, niet andersom
Vanuit de kas lopen we door naar een vierlaags teeltsysteem. Daarbij komen we langs de ‘oude kas’ waar frambozenstek gesneden wordt. Een arbeidsintensieve bezigheid. “Het is echt handenwerk”, beaamt Jurgen.
Een blok met frambozenstek
“Met de nieuwe systemen maken we het echter straks mogelijk dat de planten naar de mensen komen en niet andersom.” Nu is het zo dat bij het wisselen tussen framboos en aardbei het wisselen van substraatblokken in de kas met roltafels veel arbeid vergt. “We zetten hiervoor lopende bandjes in, maar met het nieuwe systeem is dat straks niet meer nodig.”
In de 'oude' kas wordt gewerkt met roltafels.
Semi-klimaatcel
Via het potgrondsysteem wordt het substraat voor de blokken volautomatisch aangebracht en afgestreken. Vervolgens gaan de blokken de klimaatcel in. Eigenlijk een semi-klimaatcel, geeft Jurgen aan. “We hebben 25% van de energie-input van een normale kas nodig. We gaan heel efficiënt met warmte en koude om. Van een semi-klimaatcel zoals wij hier hebben, ken ik er weinig.”
Hier wordt substraat aangebracht- en afgestreken.
In de cel werken de telers met twee lagen boven en twee lagen onder. “Elke laag moet één keer per etmaal voorbijkomen bij de mensen die stekjes snijden.”
Het meerlagensysteem
Logiqs levert het meerlagensysteem. “Zij implementeerden onze wensen voor die 24-uurs circulatie.” In het systeem is de ene helft belicht en de andere helft niet. “De lampen staan continu aan, maar met de circulatie van de containers creëren we voor de plant een dag- en nachtritme.”
Aan de ene kant is het 'nacht', aan de andere kant 'dag'.
Warmte-koude-installatie
In de installatieruimte staat de eerdergenoemde warmte-koude-installatie. Jurgen legt uit dat deze installatie verschilt van die op locatie Leeuwerik, de hoofdlocatie. “We werken hier op basis van gelijktijdigheid. Dat betekent dat we tegelijk kunnen verwarmen en koelen. Dat geeft een hogere stroomefficiëntie.” Binnenkort start de installatie met draaien. “Ingebruikname bij de start van het koelseizoen is het meest efficiënt. Dan zit er nog geen warmte in de grond.” Jurgen doelt op de in de grond geboorde putten, twee voor warmte, twee voor koude. De putten zijn 80 meter diep. “Heel wat anders dan zomaar een beregeningsputje”, geeft hij aan. “Het hangt er vol met sensoren en alles is streng beveiligd.” Voor de installatie wordt de winter van 2022-2023 de eerste grote test. “Alleen bij extreem weer zouden we gas nodig moeten hebben.” Daarvoor heeft Van der Avoird een ketel staan.
De containers komen naar de mensen toe, niet meer andersom.
Ultrafiltratie
Verderop in de installatieruimte komen we een andere nieuwigheid tegen: een ultrafiltratie-unit. In dit systeem werd geïnvesteerd na deelname in het project Recupa. “Ultrafiltratie is temperatuuronafhankelijk en bovendien heeft het minder ruimte nodig dan trage zandfiltratie. Dat werkt ook goed, alleen als het ’s winters koud is, gaat dat moeizamer.” De ultrafiltratie-unit staat in een rijtje met eerst een dagfilter, door Jurgen ‘een groot bubbelbad’ genoemd. Hier wordt grof vuil, voornamelijk potgrond, uit het water gefilterd. Daarna volgt zuivering met een glasfilter, waarna de ultrafiltratie-unit, van leverancier Turbin, de rest doet. “Essentieel is wel goede voorfiltratie. Dat hebben we in het Recupa-project gezien.”
Drie filtratie-installaties op rij, uiterst links de ultrafiltratie, op de voorgrond 'het bubbelbad'
Open dag
Op dit moment gaat de nieuwe locatie in bedrijf. De laatste puntjes worden nog op de i gezet. Jurgen zal hiervoor de komende tijd nog heel wat verkenningsrondjes lopen. “Ik draag straks zorg voor water- en energiemanagement. Mijn collega’s Rens en Tim gaan de nieuwe locatie uiteindelijk teelttechnisch runnen.”
Het organisatieschema
Wie nieuwsgierig is geworden, is welkom op 25 juni tijdens een Open Dag.
Binnen kijken in de semi-klimaatcel
Voor meer informatie:
Van der Avoird Trayplant
Rimpelaar 3
5124 RB
Molenschot
Tel.: +31 (0)161 451 427
[email protected]
www.trayplant.nl