In 2021 is het inkomen van vooral siertelers onder glas flink gestegen. Wat ondertussen ook flink stijgt, zijn de kosten. Die worden voor een gemiddeld Nederlands glastuinbouw 18% hoger geraamd dan in 2020.
Een gemiddeld glastuinbouwbedrijf heeft in 2021 ruim 2,3 miljoen euro aan kosten, een sterke stijging van 365.000 euro ten opzichte van 2020. Per m2 stegen de kosten met 8,60 euro.
Voor glasgroentetelers, bij wie het inkomen t.o.v. 2020 gelijk blijft, gaat het om een kostenstijging van 21% in vergelijking met vorig jaar. Dat blijkt uit cijfers van het CBS en Wageningen Economic Research.
In algemene zin namen de kosten toe door wijzigingen van de gemiddelde bedrijfsomvang en door prijs- en volumemutaties. Naar verwachting steeg de omvang van een bedrijf met ongeveer 3%.
Vorig jaar waren de kosten voor onder andere gas en elektriciteit door de coronacrisis laag. Ook daalden toen de kosten voor uitgangsmateriaal. Dit jaar vond hierop een correctie plaats. Naast de correctie stegen de prijzen dit jaar ook sterk. Hierdoor waren groeipercentages groot. Energiekosten namen procentueel en absoluut het sterkste toe.
Kosten glasgroenteteelt nader uitgelegd
De stijging is het gevolg van hogere kosten voor nagenoeg alle kostenposten. De gestegen kosten voor gas en elektriciteit voor het gemiddelde bedrijf springen hier in negatieve zin uit. Daarnaast is er een groei van de bedrijfsomvang van een kleine 5%. De kosten van plantaardige activa (waaronder onder andere uitgangsmateriaal, meststoffen worden ingedeeld), materiële activa (onder andere afschrijvingen en onderhoud) en de kosten van arbeid, al dan niet via derden uitgevoerd, stegen meer dan de toename in de bedrijfsomvang.
Alle kostenstijgingen vielen in het niet bij de gemiddelde toename van de energiekosten per bedrijf. Alleen de financieringslasten namen af. Dit alles bij elkaar leidt tot een stijging van geraamde totale kosten met circa 525.000 euro tot gemiddeld bijna 2,9 miljoen euro per bedrijf.
Hogere energiekosten werken door bij elk bedrijf
Vorig jaar daalden de energiekosten nog tot een bijzonder laag niveau. Hoe anders is de markt van energieproducten dit jaar. In het jaar 2020 toen in maart corona uitbrak, kwam de wereldeconomie tot stilstand met een lagere vraag naar energie tot gevolg. Hierdoor daalde de energieprijzen voor gas en elektriciteit tot een zeer laag niveau. Toen in de zomer en winter van 2020 de economie weer aantrok stegen de prijzen op de energiemarkt al. Hoewel de prijsstijgingen in het voorjaar van 2021 op de vrije markt nog beperkt bleven tot rond de 10% en nog onder het langjarige gemiddelde bleven, stegen de prijzen van gas in de zomer sterk door. In het najaar stegen de prijzen op de vrije markt tot ongekende hoogten. Gasprijzen op de vrije markt waren hiermee wel tot 3 à 4 keer het bedrag van een jaar geleden.
Veelal hebben bedrijven een deel van hun benodigde energie in verschillende energiecontracten in prijs en/of volume afgedekt. Met deze mix staat een deel van de energiekosten en soms energieopbrengsten voor een vast bedrag in de boeken en hebben prijsstijgingen geen effect, waardoor prijsstijgingen en -dalingen worden gedempt. Daarnaast speelt ook nog de bedrijfsinrichting, aanwezigheid van energieschermen en teeltwijze (al dan niet belichten) een rol. Ook hebben bedrijven soms ook andere bronnen voor hun warmtebehoefte, denk aan geothermie (aardwarmte).
De mix van de energievoorziening op een glastuinbouwbedrijf is daarom moeilijk in een gemiddeld bedrijf te vatten, laat staan hoe bedrijven op dergelijke prijsstijgingen reageren. Telers, die in november of december de kas in gereedheid brengen voor de volgende teeltseizoen, ervaren de gevolgen pas ten volle in het voorjaar van 2022. Voor telers die hun winterproductie doorzetten is dit anders.
Om kosten te drukken, zijn er telers die de kas langer leeg houden, temperatuuraanpassingen doen, dunner planten, minder belichten en meer schermen, om zo de energiekosten te drukken. Maar omdat er soms ook verkoopafspraken zijn voor het geteelde product, is de ruimte hiervoor niet altijd aanwezig. Ook doorrekenen van kosten naar de afnemers lukt niet altijd, omdat anders afnemers eventueel kunnen overstappen naar Spaans product. In deze winter zal blijken hoe robuust handelsrelaties zijn.
Al met al is in deze raming uitgegaan van een stijging van de kosten voor gas van ongeveer 50% per gemiddeld bedrijf voor 2021. In 2021 zijn de gemiddelde gerealiseerde prijzen voor inkoop van aardgas dus flink gestegen. Het inkoopvolume werd enerzijds gestimuleerd door de lagere temperaturen in de eerste 4 maanden van het jaar. Anderzijds zijn gasvolumes door zuiniger te telen geremd. Per saldo wordt in deze raming het volume gelijk gehouden.
Bij de inkoop van elektriciteit werd waar mogelijk bespaard vanwege hoge inkoopkosten en de opslag duurzame energie (ODE). In deze raming is dus een daling van het volume aangehouden. Overigens kan de ontwikkeling van de energiekosten niet los gezien worden van de opbrengsten uit de verkoop van elektriciteit. Energiekosten minus opbrengsten zijn de netto-energiekosten.
De netto-energiekosten van het gemiddelde glasgroentebedrijf stegen met ongeveer 29%, per m2 met rond de 24%. Op de totale kosten van een gemiddeld bedrijf is het aandeel energiekosten in 2021 geraamd op ongeveer 26%.
Stijging arbeidskosten door krapte en opwaardering functies
De arbeidskosten zijn een belangrijke kostenpost op glasgroentebedrijven. De laatste jaren stijgen deze. Ook in 2021 namen die opnieuw toe. Voor 2021 is geraamd dat de betaalde arbeidskosten per bedrijf met gemiddeld ruim 13% stegen tot gemiddeld bijna 975.000 euro per bedrijf. De stijging komt voor 4,7% voor rekening van de toegenomen bedrijfsomvang en voor de overige 8% door volume en prijsmutaties en door de samenstelling van het gemiddelde bedrijf. Voor een deel is deze stijging toe te schrijven aan hogere lonen die uitgekeerd moeten worden door krapte om uitzendkrachten te vinden, en anderzijds om vast personeel aan het bedrijf te blijven binden. Intern opleiden brengt opleidingskosten met zich mee.
Hoewel er nog geen nieuwe cao Glastuinbouw is afgesloten hebben sommige bedrijven al besloten om een structurele verhoging door te voeren. Met de stijging van de omvang van bedrijven voeren bedrijven ook verdere professionalisering door. Er is een groei van het middenkader in bedrijven waarneembaar dat loonkosten ook laat toenemen.
Kosten materiële activa stijgen
De geraamde kosten voor de duurzame productiemiddelen - dit betreft afschrijvingen op gebouwen en machines en onderhoudskosten en huur - kwamen voor het gemiddelde glasgroentebedrijf in 2021 ongeveer 15% hoger uit dan in 2020. De geraamde kosten liepen op tot ongeveer 510.000 euro. Door toegenomen investeringen op machines en installaties namen de afschrijvingen toe. Ook kosten voor onderhoud liepen daarin mee. De afschrijvingskosten van gebouwen en glasopstanden namen nog het minste toe. De groei kwam mede door de toename van het gemiddelde bedrijf met 4,7% en door de verschillen in samenstelling van het gemiddelde bedrijf tussen 2020 en 2021.
Toegerekende kosten flink omhoog
Onder deze verzamelpost in de figuur op Agrimatie zijn onder andere de kosten voor uitgangsmateriaal, bemesting en gewasbeschermingsmiddelen opgenomen en allerlei overige kostenposten. Het plantmateriaal heeft net als het telen van eindproducten te maken met gestegen arbeidskosten en energiekosten. Hoewel dit aan het begin van dit jaar nog meeviel, moesten ook de gestegen kosten van opkweek richting het najaar worden doorberekend. Verder namen de kosten waar een olie-, of arbeidscomponent in zat toe. Denk hierbij aan verpakkingsmaterialen, zoals plastic en karton. De kosten van de gewasbeschermings-middelen stegen vooral door een toename van biologische middelen, die specifieker en vaker moeten worden ingezet dan de chemische middelen. Met betrekking tot bemesting liggen de kostentoename vooral bij de hogere inkoopkosten, veroorzaakt door onder andere hogere energieprijzen en onbalans in de markt.
Financieringslasten blijft licht dalen
De financieringslasten voor het gemiddelde glasgroentebedrijf zijn in 2021 naar verwachting gedaald (min 7%). De goede bedrijfsresultaten van de afgelopen paar jaar heeft bedrijven de ruimte geboden om hun schulden af te lossen. De rentestand in 2021 was, net als in voorgaande jaren, laag. De betaalde rente nam verder af. Eventueel nieuw afgesloten leningen konden tegen een laag tarief worden afgesloten.
Bron: Agrimatie