Tholen – Wat hebben een teeltgoot en een rioolbuis gemeen? In ieder geval dat je ze niet zomaar even schoonspuit als ze eenmaal vies zijn. Zo bekeken is het niet gek dat ruim- en reinigingswagenbouwer IPSAM Technology en tomatenteler Den Berk Délice elkaar vorig jaar vonden bij de ontwikkeling van een mobiele teeltgotenreinig- en ontsmettingsmachine.
Het resultaat één jaar later: schone goten in alle serres bij de teler en voor de machinebouwer een uitvoerig in de praktijk geteste machine die zij ook voor andere telers, loonwerkers en machineverhuurders kunnen bouwen. Steeds meer telers zien immers hun areaal groeien, de goten in serres langer worden en de virusdruk stijgen.
Pieter Verboven, projectverantwoordelijke bij Den Berk: “Voorheen huurden wij voor het reinigen van de goten een machine die net als deze machine met een hogedrukwaterstraal werkt, maar toen onze serres alsmaar groter werden en de goten langer, voldeed die machine niet meer. Toen zijn wij gaan zoeken naar iets nieuws, iets beters, maar zelf konden wij zo’n machine niet produceren en wat wij wilden, konden we niet vinden.”
Inmiddels reinigde de machine al in circa 20 hectare de goten in de serres van Den Berk
200+ meter
Wat volgde was een telefoontje van Pieter naar IPSAM Technology. Daar legde hij uit dat in de grootste serre van Den Berk de goten inmiddels 210 meter lang zijn en daarmee maar moeilijk goed schoon te maken. Bij de machinebouwer uit Essen, dat in de buurt ligt bij de snelgroeiende tomatenteler met in totaal negen teeltlocaties, begrepen ze het probleem. Samuel Hanssens, algemeen directeur bij IPSAM Technology: “Wij zagen al snel gelijkenissen tussen gesloten teeltgoten en rioleringsbuizen. Van het reinigen van een rioleringsbuis van 200 meter lengte kijken wij gelukkig allang niet op.”
IPSAM Technology was echter nog niet in de glastuinbouw actief. Wel in de landbouw. De oorsprong van het bedrijf ligt namelijk daar. In de jaren vijftig ontwikkelde oprichter Christ Vandekeybus een weidepomp die koeien hielp water op te pompen en te drinken. Later werden talloze andere (landbouw)machines ontwikkeld, waaronder mengmestwagens, waarbij het met vacuümtechniek mogelijk werd putten uit te zuigen, en uiteindelijk de ruim- en reinigingswagens, waarin een vergelijkbare techniek ook het reinigen van rioleringen mogelijk maakt.
Compact en wendbaar
Dergelijke grote machines zijn echter niet direct handig in de serre. Vandaar dat Pieter bij de dat ruim- en reinigingswagenbouwer vroeg om een vooral ook wendbare machine die bovendien ook op een aanhangwagen te transporteren is. Toch was dat logistieke aspect uiteindelijk niet het meest uitdagende voor de bouwers. Het bleek dat de grootste uitdaging zat in het overbruggen van de hele lengte van de goot en voldoende krachtig kunnen reinigen zonder de enorme waterdebieten te gebruiken die bij rioolreiniging gebruikelijk zijn. Pieter: ‘’Tot nu toe moesten we de spuitkop handmatig in de goot duwen, om zo de lange teeltgoten tot hun einde te kunnen reinigen.”
Een half jaar na de eerste gesprekken volgde in augustus 2020 de opdracht voor het bouwen van een machine voor Den Berk Délice met als gewenste opleveringsdatum: begin december 2020. Kort dag, maar de deadline werd gehaald. In december reed de machine de eerste rondjes in de kas.
Toen waren er al wel testen in de serre gedaan met een rioolreinigingswagen. Daarbij werd bepaald welke procesparameters optimaal waren als basis voor de verdere productontwikkeling. Vervolgens werd gestart met het ontwerpen van de machine. Die is uitgerust met rupsbanden. Pieter: “Je kunt de machine qua afmetingen en manier van rijden vergelijken met de machines die telers gebruik bij teeltwissels om planten af te voeren en te versnipperen.”
De machine tijdens de testfase
Finesses
Omdat de telers graag bij de teeltwissels in december al van de machine gebruik wilden maken, werd in het ontwikkelingstraject voor het eerst getest in een nog beplante serre. “Niet ideaal, maar toen hebben we wel al kunnen zien wat er nodig was om de goten goed schoon te krijgen”, blikt Pieter terug. “Ik heb echt veel geleerd van die mannen over hogedrukwaterstraaltechniek. Zelfs bij dit soort machines zit het hem uiteindelijk in de finesses.”
Dat laatste kunnen Samuel en Business Development Manager Matias Maris van de machinebouwer alleen maar beamen. Matias: “Om voldoende kracht te hebben om de hele goot te reinigen en te desinfecteren moesten we de pomp goed afregelen, hebben we diverse slangtypes getest, de lengte en diameter van slangen bijgeschaafd en ook andere rioolkoppen geprobeerd. Met als resultaat dat we nu de juiste combinatie van pomp, slang, kop en aansturing hebben gevonden.”
Zekerheid
De machine heeft inmiddels al circa 20 hectare gereinigd bij Den Berk. Om de machine te bedienen, heeft de tomatenteler twee personen aangesteld. Die gaat altijd met de machine mee, van locatie naar locatie. Pieter: “Voorheen reinigden we de goten met de gehuurde machine tijdens teeltwissels met drie man erbij en dan was het flink aanpoten. Nu doen we het met deze machine met één man.”
Hoewel het niet het belangrijkste is, zet de IPSAM Technology wel bewust ook op die arbeidsbesparing in. Matias: “Naast de reinigingskracht was de uitdaging in het ontwerp ook om alle andere gewenste functionaliteiten te integreren in één machine zoals de gootontsmetting waarbij ontsmettingsmiddel via een gedoseerde injectie aan de hogedrukwaterstraal wordt toegevoegd, het beheer van het vrijgekomen spoelwater door opvang en behandeling, alsook het mobiele- en afstandsbediende karakter van de installatie."
De machine kan, inclusief omsteltijd bij het wisselen tussen goten, 200 meter goot per 7 minuten reinigen en desinfecteren. Pieter: “Je hebt beperkt de tijd voor de teeltwissel, dus de machine moest een verbetering in tijd opleveren en daarnaast vooral ook de zekerheid geven van goed schone goten. Dat laatste hebben we nu en ook met dat eerste zit het goed. We kunnen nu sneller goten reinigen en desinfecteren, al zie je nu wel dat wij vanwege de hoge virusdruk in de tuinbouw momenteel de serres zelfs twee keer rondgaan. We nemen met plantenvirussen het zekere voor het onzekere.”
Multifunctioneel
De machinebouwer en de teler kijken terug op een intensief samenwerkingsproject, waarin van beide kanten veel tijd werd geïnvesteerd. Desondanks is het niet zo dat de machine exclusief voor Den Berk is. Samuel: “De machine is vrij bij ons te koop en bovenop het basisontwerp is het mogelijk extra maatwerkopties toe te voegen.”
De tomatenteler kocht één machine en heeft de machine daarmee in eigen beheer. “In twee keer drie maanden per jaar hebben wij in een van onze serres altijd wel een teeltwissel. Door de machine in eigen beheer te hebben zijn we flexibel en kunnen we ook de tijd nemen om de machine zelf grondig te reinigen na gebruik.”
Naast het reinigen van de binnenkant van de gesloten teeltgoten is de machine ook nog inzetbaar voor het reinigen van de buitenkant van teeltgoten, en van dakgoten. Matias: “Het is namelijk mogelijk 2 of 3 handpistolen aan de machine te koppelen.” Hierdoor is de machine multifunctioneel en ook buiten het teeltwisselseizoen door zowel telers als bijvoorbeeld ook door loonwerkers of machineverhuurbedrijven te gebruiken. En dat hoeft niet alleen in de tomatenteelt, benadrukt Matias. “Ook druppelvormige goten zoals je ze in de aardbeienteelt tegenkomt, kunnen we reinigen met deze machine.”
Voor meer informatie:
Samuel Hanssens
Matias Maris
IPSAM Technology
[email protected]
[email protected]
www.ipsam.com
Pieter Verboven
Den Berk Délice
[email protected]
www.denberk-delice.be