Tholen - De digitale variant van de Enza Zaden Tomato House Fair trok eerder deze zomer minstens zoveel aandacht als de fysieke variant en ook de komende weken wordt er veel digitale aanloop verwacht in de najaarseditie. Niet gek – er is genoeg waar tomatentelers mee te stellen hebben.
Zo zijn er het ToBRF-virus, toenemende arbeidskosten en de vragen vanuit de markt, om er maar een paar te noemen. Die combinatie maakt dat er bijvoorbeeld in het snacksegment veel aandacht is voor ‘productierassen’, merken Marc Mens en Edwin van Antwerpen op. Tegelijkertijd lijkt de retail langzamerhand weer open te staan voor noviteiten.
Meer vraag naar productieve rassen in snacksegment
Ondanks het feit dat het dit jaar niet mogelijk is om het aanbod van Enza Zaden fysiek te proeven, staan dit jaar de snacktomaten en andere smaaktypen weer volop in de aandacht. “Door de smaak en de hoge kwaliteit van de kleinere tomatentypes hebben we de afgelopen 5 à 6 jaar het areaal zien groeien. Op consumentniveau is de maximale omvang van de markt in het snack segment zeker nog niet bereikt,” verwacht Edwin van Antwerpen. “Wel zien we een steeds grotere vraag naar productierassen die consistenter zijn qua productie, kwaliteit en smaak in dit segment.”
In snacktomaten spelen bovendien de hoge arbeidskosten mee. Telers gaan liever naar een tomaat van 12 gram dan van 10 gram, omdat dat arbeidsvriendelijker is. Het Enza Zaden team denkt daarom mee over andere raskenmerken die de arbeidsvraag verminderen. Zo scheelt het flink of je van drie trossen tegelijk oogst, of van twee. “Een Santa met een gespleten tros van 2x14 tomaten zorgt voor een vlottere oogst, waardoor je arbeidsvraag redelijk beperkt blijft. Als je dat afzet tegenover 4 à 5 trossen met een vruchtgewicht van 9 à 10 gram, dan kan het verschil oplopen,” verduidelijkt Marc.
Snacksegment
De hoge arbeidsvraag in het snacksegment resulteerde de afgelopen jaren al in een toename van de teelt van Santa tomaten in Noord-Afrika, met name in Marokko. Hebben ze wel bestaansrecht in de dure, verwarmde teelt in Noord-Europa? “In veel Europese landen is de vraag naar lokaal product sterker. Daardoor wordt de hogere teeltprijs goedgemaakt. In Nederland is dat misschien lastig en zie je het niet toenemen. Tegelijkertijd willen de grote afzetorganisaties het wel in het assortiment hebben om een totaalpakket aan te kunnen bieden. “Als er garanties tegenover staan, gaan ze voor het topsegment, anders zullen ze kiezen voor rassen die efficiënter te telen zijn,” ziet Marc.
Hij merkt dat deze vraag door Europa breed gedragen wordt. “Zelfs in landen met een sterke lokale markt als Zwitserland is er vraag naar een product dat meer kilo’s geeft.” De Zwitserse markt kent bovendien meer verrassingen. Het land loopt voorop in de omslag naar bio en de regering heeft de doelstelling de helft van het areaal om te zetten naar biologisch. “Toch gaat het nu niet zo hard als dat de handel en supermarkten het zouden willen. Consumenten vinden het toch te duur, wat mede veroorzaakt wordt door de uitdagende teelt. Het areaal stijgt wel, maar te langzaam om de doelstellingen van de overheid te realiseren. Eigenlijk zie je dat op meer plekken terug in Europa; hoeveel bio-telers komen erbij? Het is afhankelijk van de markt, maar in Nederland neemt het ook zeker nog niet toe.”
Betrouwbare rassen in tros grof
Zonder garantie voor afzet valt de keuze nog vaak op tros grof. “Dat blijft een veilige keuze,” vervolgt Marc. “Betrouwbare rassen als Extenza, die over het jaar heen een goede opbrengst geven, maken het voor telers mogelijk rendabel te telen, zeker in de belichting.”
Dit jaar geldt dat ook voor de losse tomaten. Nadat het areaal vorig jaar wat terugliep, is de vraag vanwege de heropende horeca en catering weer terug op niveau. Daar zien ze dat Sjaleza goed gewaardeerd wordt, vanwege het hoge smaakniveau. Het ras wordt een kwaliteitskeurmerk, dat zelfs in de supermarkt terug te vinden is.
Opvallend, want in Europa zien ze dat supermarkten zeker niet zoeken naar uitbreiding van het aantal segmenten. “De laatste vier jaar zijn er feitelijk weinig nieuwe segmenten omarmd, iets wat we de jaren ervoor veel sterker zagen,” vertelt Erwin. “Alleen in de Santa’s zijn er wat meer kleuren bijgekomen.” Enerzijds is het logisch dat de groei niet onbeperkt zal doorgaan, vindt Marc. “Er is veel aandacht voor de omloopsnelheid van het schap. Het moet zich snel terugverdienen en dat gaat ten koste van rassen die bijvoorbeeld heel hoog op smaak zijn en een bijbehorend prijsniveau hebben. We begrijpen onder andere uit het Verenigd Koninkrijk dat exclusiviteiten op het schap erg gewenst zijn, maar dat het rendement moeilijk te realiseren is. Als je zo selecteert, blijven uiteindelijk alleen de makkelijkste en snelst verkopende segmenten over.”
Toch is er een kentering in de markt zichtbaar. Na jaren van beperkte interesse in New Product Development, zoekt onder andere de Britse retail toch langzaamaan weer naar product waarmee ze zich kunnen onderscheiden. Niet de makkelijkste timing, gezien de meeste zaadbedrijven alle pijlen inzetten op ToBRFV.
Enza Zaden kondigde vorig jaar aan een HR-resistentie gen gevonden te hebben en dat wordt de komende tijd in de rassen ingekruist. “Wereldwijd wordt daar veel naar gevraagd. Telers zien dat het moeilijk, maar wel mogelijk is om het virus kwijt te raken en weten ook dat het een kwestie van tijd is voordat de resistentie breed ingekruist is, waarna de productie van resistente rassen opgepakt kan worden.”
Al met al zitten telers nog in de nodige spagaten. “Het lijkt redelijk goed te gaan in de tomatenwereld, maar uitdagingen zijn en blijven groot. Arbeid en virus, zowel ToBRFV als Covid-19 maken de risico’s hoog. Daarbij weten de telers ook dat de retail waaraan ze leveren andere prioriteiten hebben. Die willen gewoon het best mogelijke product uit de goedgekeurde rassenselectie in de schappen hebben liggen.”
