Tholen - Je hebt een leuk idee, maar of het ook succesvol wordt, dat valt te bezien. Zo was de stemming in 1996 toen Sebastiaan Bos startte met het thuisbezorgen van biologische groentepakketten. Nu viert hij het vijfentwintigjarig jubileum van zijn bedrijf Kievit en nog steeds groeit het aantal deelnemers.
Kievit levert wekelijks 3.500 pakketten. Die worden thuisbezorgd in een straal van 25 kilometer rondom Katwijk. Er zijn groentepakketten, fruitpakketten, maar ook combinaties met eieren en kaas. Klanten kunnen hun pakket aanvullen met producten uit de biologische webwinkel. De groenten komen in het seizoen veelal uit eigen teelt.
Met tunnels probeert Sebastiaan het seizoen van een aantal producten te verlengen
Gat in de markt
Toen Sebastiaan zich op 28 mei 1996 bij de Kamer van Koophandel meldde om zijn bedrijf in te schrijven, kreeg hij niet bepaald een enthousiaste reactie op zijn plannen. Begonnen als biologische tuinder zocht hij naar een manier om zijn afzet te regelen zonder de ‘grillen van de groothandel’.
“Ik wilde pakketten thuis gaan bezorgen en zo direct aan de consument leveren. Biologisch, pakketten, thuisbezorgd… het was destijds een niche tot en met." En toch hoefde hij weinig te doen om klanten te krijgen. “Ik zette advertenties in regionale kranten. Er bleek een groep consumenten te zijn die het een gat in de markt vonden. Als ik terugkijk was het primitief, niet normaal hard werken, maar ook heel avontuurlijk. Het was echt een spektakel als er zich elke week weer nieuwe klanten aanmelden.”
De naam Kievit die hij zijn bedrijf gaf, zegt iets over zijn visie. “Een kievit is een dappere vogel die reigers aanvalt en ooievaars wegjaagt. Zo voelde ik me in het begin. Er was een bedrijf in de buurt dat ook pakketten leverde. Dat bedrijf was echt groot in teelt, handel en import. Ik ben er op mijn fiets heengegaan om te vertellen dat ik een pakkettenbedrijf ging beginnen. Doordat wij in Leiden zaten, zaten we tenslotte in hun gebied. ‘Dat gaat je niet lukken’, kreeg ik te horen. Dat bedrijf – die ooievaar – bestaat nu niet meer.”
Doordachte logistiek
Na twee jaar liet Sebastiaan zijn eigen grond los en ging hij samenwerken met een akkerbouwer in de buurt. In 1999 verhuisde het bedrijf van Leiden naar Katwijk. De grootste uitdaging noemt hij het gebrek aan startkapitaal. “Als jonge ondernemer zit je in een armoedeval. Je begint zonder vermogen. Nu is kapitaal gratis met lage rentes, investeringsplatformen en groenfondsen. Voor ons duurde het echt lang voordat we geld konden verdienen en konden investeren in de normale benodigdheden, zoals koelcellen en een auto om de pakketten te bezorgen. Om van idealist naar levensvatbaar bedrijf te gaan, moesten we heel veel stappen zetten. Ik ben weleens benaderd door grote partijen om te leveren aan wederverkopers. Maar ik wilde liever organisch groeien.”
Bij die groei is logistiek een belangrijke factor. “Logistiek wordt snel onderschat. Ik heb veel mensen op dat punt zien sneuvelen. Vaak wordt gezegd: als je je afzet maar hebt, dan red je het wel. Maar dat is niet waar. In de groei van een bedrijf zoals dat van ons kom je steeds op een punt dat je het organisatorisch niet meer aankan. Bij 300 pakketten, bij 1.000 en bij 2.000. Dan moet je opschakelen in je logistieke systematiek. Wij proberen om onze interne logistiek zo eenvoudig, maar ook zo slim mogelijk te regelen. Met ruimte voor klantwensen. Als ik een handboek zou schrijven over hoe het precies werkt, zou dat boek heel dik zijn.” Zijn team van 25 werknemers noemt hij de sleutel. “Het is bijna als een balspel waarbij je goed moet kunnen samenspelen. Je hebt mensen nodig die met zo min mogelijk uitleg precies zien wat er moet gebeuren. Die hebben we en daar zijn we erg zuinig op.”
Zelf is Sebastiaan dagelijks te vinden op de werkvloer. ’s Ochtends op het veld, daarna in de verwerkingshal. “Je moet je producten goed kennen en je klanten kunnen aanvoelen om je leveranciers precies uit te kunnen leggen wat je wilt hebben. Dat lukt niet vanuit een kantoortje. Als bedrijfsleider zit ik er graag bovenop. Ik denk dat je alleen op die manier scherpte in je systeem kan brengen.”
Nieuwsbrief
In 2018 kreeg Kievit beschikking over een stuk grond in Katwijk. Op 1,7 hectare wordt een groot aantal producten geteeld voor de pakketten. Voor ‘ruimtevreters’ als bloemkool, winterpeen en rode kool kan Kievit rekenen op collega-biologische telers. Zo mogelijk in Nederland en voor sommige producten wordt samengewerkt met coöperaties in Italië en Spanje.
“Met de meeste telers werk ik al lange tijd samen. Uit conventionele hoek hoor ik regelmatig dat relaties uitgaan van risico’s en zich daartegen moeten indekken. Dat is heel anders in de biologische sector. Daar kan je heel veel doen op vertrouwen en goodwill. Een woord is een woord.”
De relatie met zijn klanten is Sebastiaan dierbaar. Elke week vinden zij een nieuwsbrief in hun pakket met daarop achtergrondinformatie en tips over de producten die erin zitten. “Ik vertel wat we meemaken in de teelt en op het bedrijf. Er is ook ruimte voor serieuze zaken. Als een product tegenvalt – biologisch steenfruit is bijvoorbeeld gevoelig – dan kan ik hen uitleggen hoe dat komt. En dat het belangrijk is dat je tussen een gangbare en een biologische perzik eigenlijk geen eerlijke vergelijking kunt maken.”
Overlevingsjaar
Er is veel veranderd in een kwart eeuw. Biologisch is in de afgelopen jaren niet alleen meer voor een selecte groep. Er is een grotere groep mensen die er de meerwaarde van inziet. Ook zijn er tal van bedrijven die groenten- en fruitpakketten leveren. Hun aantal is zeker in het afgelopen coronajaar gestegen. Toch zorgt dat voor Kievit niet voor klantenverlies. “2020 was een overlevingsjaar. De vraag kwam van alle kanten en gelijktijdig moet je zorgen dat de werkvloer werkbaar blijft. Veel nieuwe klanten meldden zich aan en onze bestaande klanten gingen meer producten bijbestellen uit de webshop. We hebben nog steeds een wachtlijst voor nieuwe klanten. In de winter zijn we druk geweest om die groei intern te kunnen regelen.”
De komende jaren wil Sebastiaan zich verder focussen op de interne processen in het bedrijf. “We gaan kijken hoe we het logistieke systeem nog gestroomlijnder kunnen krijgen. We nemen de inpakprocessen onder de loep en willen de routes opnieuw gaan ordenen. Misschien moeten we keuzes maken in onze dienstverlening. Verder willen we onze teelt verder verfijnen. Toen we het land verkregen was het haast een moeras. Het ontginnen ervan was een delicaat proces. We zijn nu aan het ontdekken welke teelten er goed lopen en over welke we minder tevreden zijn.”
Tevreden
Plannen om zijn bedrijf in andere regio’s uit te bouwen, heeft Sebastiaan niet. “Toen ik startte had ik helemaal niet door dat ik eigenlijk de hele keten, van land tot klant, verzorgde. Laatst zat ik bij een korteketenoverleg. Tien jaar geleden zou ik in mijn eentje in die zaal hebben gezeten. Het begrip korte keten is nu een heel verhaal geworden. Ik denk dat het een bepaalde ouderwetse manier van economie is die ook bestaansrecht heeft. Ik heb vaak de tip gekregen om elders in het land dependances op te zetten. Het klinkt misschien oubollig, maar dat hoeft voor mij niet. Het optimaliseren van die ene Kievit vind ik leuk genoeg. Wij zijn een gezond bedrijf. Ik focus me liever op bijvoorbeeld het verbeteren van de venkelteelt.”
Hij geeft toe dat hij niet veel heeft met luxe en dat dat hem niet drijft. “Ik leef van de blijdschap van mijn klanten. Soms heb ik even medelijden met mezelf als ik vroeg op moet om te oogsten, maar als ik even later 300 kilo venkel heb gesneden en besef dat dat de volgende dag op het bord van de klant ligt, ben ik heel tevreden. Ik moet echt hard werken en heb geen Audi A6. Maar ik ben over het algemeen wel gelukkiger dan een hoop andere mensen die ik ken. Of je tevreden bent, daar draait het uiteindelijk om."
Dit artikel verscheen eerder in editie 7-8, 35e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
Sebastiaan Bos
Kievit
[email protected]