Tholen - Toen Bas Lagerwerf in 2007 directeur werd bij Berg Hortimotive, verwonderde hij zich erover dat het vaak over de kas ging, maar veel minder over de toeleveranciers, die toch zo’n belangrijke rol spelen in die kas. Dat moest anders kunnen: producten en diensten moesten meer naar de voorgrond.
Een voorbeeld: kassenbouwers hadden het vaak over ‘karren’ als het ging over de producten van logistieke dienstverleners. “Karren?” reageerde Bas dan steevast. “Daar zit Formule 1-techniek in! Als er geremd wordt, wordt er energie teruggebracht naar de accu’s. Dus op z’n minst heet dat een wagen.”
Op die manier bracht Bas het product steeds meer in de picture. “Dat ging van kar naar wagen, van wagen naar concept, en nu, met Hortilogics, werken we samen met een aantal andere bedrijven aan een totaalconcept. Want wil je als Nederlandse partijen in de markt overeind blijven, dan zal je ook moeten samenwerken.”
Aan de slag met data
Zo’n zes, zeven jaar geleden kwam bij Berg het besef dat er meer concurrentie zou komen op mechanisch vlak. “Dus zou het goed zijn om uiteindelijk met data aan de slag te gaan. Met mijn automatiseringsachtergrond had ik daar wel wat gedachten over.”
In samenwerking met een aantal partijen werd toen een consortium opgericht. Helaas strandde die samenwerking, maar Bas ging niet bij de pakken neerzetten. Wel veel van geleerd. “Je verliest pas, als je niets geleerd hebt, wij hebben veel geleerd en dat zijn we blijven doen. Samen met Andreas Hofland van HortiKey hebben we nog eens kritisch naar het hele verhaal gekeken.”
Het gedachtegoed was goed, dus gewoon doorgaan. Uiteindelijk hebben ze alle data die Berg, vanuit hun positie dicht op het gewas, kon verzamelen, samengebracht in een nieuw product: de Plantalyzer. Dat hele proces heeft veel bloed, zweet en tranen gekost, maar uiteindelijk is het iets waar Bas trots op kan zijn: een commercieel data gedreven product wat nu verkocht wordt.
“Nu is de AGV wagen zelfs een universeel platform geworden, waar een UV-lamp of een robot op kan worden gezet. Daarbij hebben we duidelijk de keuze gemaakt om altijd dicht bij de logistiek te blijven, want daar zit onze kerncompetentie. Wij focussen nu op de oogstprognose, daar is de Plantalyzer onderscheidend in.”
“Andere partijen zijn juist weer verder als het gaat om ziektedruk. Als het kan, werken we graag met hen samen. Lukt dat niet, dan doen we het zelf. Met de enorme ontwikkelclub die we met de oprichting van Hortilogics hebben, zijn we daar ook toe in staat.”
De BV Nederland
Die drang bij Bas naar samenwerking komt voort uit de wens om de unieke kennis die Nederlandse bedrijven bij elkaar hebben in Nederland te houden en te clusteren. Hier zijn familiebedrijven of bedrijven die zich zo gedragen het meest voor geschikt. Op dit moment zijn er private equity organisaties actief die onder druk van hun aandeelhouders een bedrijf snel te gelde willen maken en dan weer verkopen.
De familiebedrijven zijn minder geldgevoelig en kiezen voor een langere strategie. "Als die geclusterd worden houden we veel kennis in Nederland en wordt de kennis niet versnipperd.”
Het is een keuze om te clusteren en samenwerkingen, joint ventures enz. aan te gaan en dat geld in innovaties te investeren, vindt Bas. “Met innovaties zouden we daarom ook groter moeten denken. Daar is Hortilogics een voorbeeld van.”
Samen sta je sterker, dat is ook een afweging geweest in de verkoop van Berg Hortimotive aan Royal Brinkman. “Het is een groot familiebedrijf, en ze zijn ook heel ver in e-commerce. Wij hebben daardoor heel veel informatie van de klant. Royal Brinkman heeft een uitgesproken visie op data gedreven telen. Het is een goede keuze geweest en we zouden het zo weer doen.”
Wat Bas betreft vindt die samenwerkingsgeest navolging in de hele BV Nederland. “Het zou mooi zijn als familiebedrijven van tijd tot tijd met elkaar zouden theedrinken, om te bespreken hoe we bijvoorbeeld met z’n allen een ASML-achtig iets voor de tuinbouw kunnen opbouwen. Er zijn wat dat betreft veel wegen die naar Rome leiden, denk aan Atrium Agri, een mooi voorbeeld van clustervorming in de tuinbouw. Op die manier zorgen we dat de kostbare kennis niet wegvloeit uit Nederland.”
Bikkelen
Sinds 2007 ‘bikkelde’ Bas erop los bij Berg Hortimotive, met weken van wel 60 tot 70 uur. In 2016 werd Bas getroffen door een hartinfarct, waarna hij besloot het wat rustiger aan te doen. Nico Bikker kwam erbij op interim basis en inmiddels is de opvolging ook een feit: Marco van der Velden werd vorige jaar de nieuwe algemeen directeur.
Voor Bas en stille vennoot Philip de Koning een mooi moment om het stokje over te dragen aan een nieuwe generatie, want, zo zegt Bas: “Het mooiste komt nog. We komen nu terecht in een combinatie van techniek en mens, waarbij ik weet dat we binnenkort ook een kas op afstand kunnen besturen. En zo gaan we het autonoom telen mogelijk maken.”
De wagens van Berg Hortimotive kunnen daar een sleutelrol in spelen, zo vindt Bas. “We rijden bij wijze van spreken elke dag langs het gewas, en kunnen zo meteen signaleren wat er met het gewas gebeurt. Zo kunnen we bijvoorbeeld het effect signaleren van een verandering in de teelt. We worden daarom benaderd vanuit alle hoeken van de wereld, dus ik draag het bedrijf over aan Marco in de wetenschap dat er nog enorm veel potentie is.”
Buitenlandse ervaringen, slappe knieën
Sinds Bas het bedrijf samen met Philip overnam van Arie van den Berg, heeft hij uiteraard heel wat meegemaakt. Diverse handelsmissies bijvoorbeeld, die voor Bas een uitstekende manier waren om het bedrijf op te laten schuiven op de ‘ladder van aandacht’, en om zelf de branche ook wat beter te leren kennen. “Als je een week in een busje met iemand rondrijdt, bouw je toch een band op.”
Een van die handelsmissies bracht Bas in Turkije en daar kwamen ook de eerste opdrachten uit Turkije voor het bedrijf vandaan. “Dat was tegen de Syrische grens aan, ik denk dat je daar nu helemaal niet eens mag komen. We hebben daar automatisering verkocht, maar eigenlijk veel te vroeg, want die mensen konden niet met een AGV omgaan. Dus we gingen erheen om hulp te bieden, maar niemand daar die Engels sprak. En ze hadden ook geen internetverbinding.”
“Nu ben ik bijna nooit bang geweest… maar hoe zal ik het zeggen, er zijn ook hele grote locals. Het was gewoon een hele grote meneer, twee bij twee. Hij ging tekeer, maar ik verstond er geen bliksem van. Het leken mij geen welkomstwoorden, dus ik zeg tegen mijn maat: 'Ik ga ook maar eens staan.' Dus ik begon toen maar in het Nederlands te razen, dat hij er een bende van gemaakt had en zo – ik had intussen wel omgekeken waar de deur was, ik stond daar met slappe knieën. Maar op de een of andere manier was het ijs gebroken, we zijn ’s avonds wezen eten en hij liet ons z’n landerijen zien. En heeft later weer bij ons gekocht.” 
Buitenlandse bezoeken - Minister Henk Kamp in Japan
Zo ging Bas ook eens mee met een handelsmissie naar Japan, waar ook toenmalig minister Kamp van Economische Zaken bij aanwezig was. De minister moest een presentatie geven. “Hij vroeg mij wat te vertellen over interne logistiek wat hij kon gebruiken in zijn presentatie. Mijn verhaal was veel te lang, dus of ik het in twee zinnen kon uitleggen. Prima, zei ik: In plaats van lopen moeten ze rijden, en niet de oogst op hun rug dragen maar op een wagen.”
Bij de toespraak van Kamp die daarop volgde, waren erg veel Japanners aanwezig. “Heb ik het zo goed gezegd?” zei de minister na afloop van zijn verhaal.” Waarmee Bas maar wil zeggen dat die mensen uitstekend benaderbaar zijn.
Bedrijven die nieuw in de branche zijn, kunnen veel leren van die handelsmissies, is dan ook de stellige overtuiging van Bas. “Ik heb erdoor geleerd wat andere culturen inhouden; een hand betekent nog geen opdracht, en met een aanbetaling heb je ook nog niet automatisch een opdracht binnen. Dat leer je door schade en schande, maar ook in de bus van collega’s uit de tuinbouw. Het maakt je bovendien persoonlijk rijker dat je meer van andere culturen begrijpt.”
Buitenlandse bezoeken Mexico - Tequila
Een ander sappig verhaal komt uit Mexico. Die reis begon al met drie uur vertraging op Schiphol, en eindigde met een verlopen buskaartje in Mexico, waardoor Bas uiteindelijk 28 uur onderweg was. “’s Avonds om tien uur had ik in het hotel moeten zijn, dat werd de volgende ochtend om zeven uur. Ik heb gedoucht, veel koffie gedronken, durfde niet te gaan slapen en toen begonnen we daar aan een nieuwe dag.”
Tijdens de vier uur durende taxirit kon Bas, zo goed en zo kwaad als het ging, wat slaap inhalen. Na wat klantbezoeken wilde het team nog even op de beursvloer kijken – het was inmiddels elf uur ’s avonds. “Toen moesten we toch nog wat drinken – hoe heet dat bocht ook alweer? Tequila! Een of twee glaasjes, dat weet ik niet meer maar in elk geval eentje te veel. Ik had, terug in het hotel, m’n telefoon zo hard mogelijk gezet en mijn collega gevraagd me de volgende ochtend te roepen. Ik heb later gehoord dat ze op de deur hebben staan rammen en dat de telefoon afging, en dat ik uiteindelijk na een hele tijd wakker werd.”
Op adrenaline heeft Bas toen een dag op de beursvloer gedraaid, maar het was wel een van z’n vermoeiendste tripjes. “Maar ook leerzaam: je moet echt zorgen dat je uitgerust aan de start komt, want er komen altijd hele lange dagen achteraan.”
De tekst loopt door onder de foto's
Tussen de bedrijven door slaat Bas graag een balletje en ….
... geniet Bas van zijn mooie gezin
Blijven meedenken en verbinden
Wat gaat Bas nu doen? “Marco zit helemaal op z’n plek. Bij Berg Hortimotive en Royal Brinkman kan ik best nog wel het een en ander doen, maar uiteindelijk is het niet goed om mensen voor de voeten te lopen of de wijsneus uit te gaan hangen. Dus vanaf de jaarwisseling werkte ik nog maar 1 of 2 dagen, en heb alles zo goed mogelijk overdragen.” Op 23 april heeft Bas definitief afscheid genomen.
Bas gaat vanuit zijn eigen bv advies geven aan bedrijven over samenwerking en het ontwikkelen van een visie. “Ik zou het mooi vinden om mijn ervaringen met meerdere bedrijven te delen, en ik zou het nog mooier vinden als de grotere bedrijven elkaar opzoeken om gezamenlijk sterker te worden en Nederland en de opgebouwde kennis op de kaart te zetten. En om zo in regie te blijven en sterke clusters te vormen en zo de branche en export nog professioneler te maken en te laten groeien."
Voor meer informatie:
Bas Lagerwerf
[email protected]
+31 (0)6 26058600