Tholen - Janine Luten trad eind vorig jaar aan als algemeen directeur van GroentenFruit Huis, de koepelorganisatie die 80% van de omzet in de AGF vertegenwoordigt. Zij heeft in haar werkzame leven al veel sectoren gezien, maar nog nooit echt kennis genomen van de groenten- en fruitsector.
Jeanine is verrast door de dynamiek en de veelzijdigheid ervan. Bij haar laatste werkgever Zuivel NL hield Janine zich onder meer bezig met de stikstofcrisis en zij gebruikt haar ervaring nu voor de vele uitdagingen waar ook de AGF-sector mee wordt geconfronteerd. De agenda werd de afgelopen tijd bepaald door onder andere corona en Brexit, maar ook door de af te sluiten CAO en de overgang naar een nieuw pensioenfonds. Het behartigen van de belangen van de leden is de core business van het GroentenFruit Huis. Met Primeur sprak Janine onlangs onder meer over hoe ze de sector leert kennen in coronatijd, wat de speerpunten van het beleid zullen zijn, Brexit en de handel. Hieronder het interview dat eerder verscheen in Primeur, nr. 2, 2021, 35e jaargang.
Vorig jaar trad je aan als algemeen directeur van GroentenFruit Huis. Wat is je ambitie?
"Met de sector willen we een corporate story bouwen. Het verhaal van de sector mooi vertellen en voorkomen dat anderen het verhaal over onze sector gaan vertellen. Je ziet snel dat men al een oordeel over ons heeft zonder dat men echt weet hoe de sector eruit ziet en wat er gebeurt. Ik denk dat de corporate story, vertaald naar onze eigen visie, missie en strategie een kompas kan zijn naar de toekomst voor ons als sector, voor GroentenFruit Huis, voor onze individuele leden en voor externe stakeholders, zoals het ministerie van LNV, de NVWA of banken. Mijn wens is samen verder te bouwen aan een geïntegreerde, duurzame, plantaardige voedingsketen met een gezond verdienvermogen. Mijn ambitie voor GroentenFruit Huis is dat het een vereniging is waar je bij wilt horen en samen in wilt investeren.
Hoe ga je de handel leren kennen in coronatijden?
“Corona belemmert mij enigszins om de sector echt te leren kennen. Toen ik begon zaten we met corona tussen de eerste en de tweede golf in en heb ik nog een aantal bedrijven bezocht. In ieder geval de meeste van mijn bestuursleden. Maar ook heel veel bedrijven niet en dat is jammer, want daardoor mis je echt de fijne kneepjes. Ik werk nu veelal digitaal en via de telefoon. Maar op deze manier leer je een persoon wel enigszins kennen, maar het bedrijf niet. Daarvoor moet je echt op het bedrijf komen. Nu krijg ik wel te maken met veel diverse aspecten die in de bedrijven spelen. Gelukkig heb ik een geweldig team met heel veel kennis. Dus door veel met mijn collega’s te schakelen en te bellen begin ik de meeste onderwerpen onder de knie te krijgen. Steeds meer leden weten mij te vinden met vragen. Het is divers en er speelt veel, maar ik houd van deze dynamiek.”
Waar zou je je persoonlijk voor willen inzetten en wat zou je anders willen doen dan je voorganger?
"Laat ik beginnen met te zeggen dat mijn voorganger een geweldig "Huis" heeft neergezet waar heel veel gebeurt. Ik zou wat meer focus willen aanbrengen in wat we doen. Ik heb de ambitie opgevat om naar de toekomst in te zetten op twee pijlers. Enerzijds is dat duurzaamheid en anderzijds gezondheid. We hebben door de eerst golf van de coronacrisis gezien dat gezondheid echt een heel belangrijk element is. Mijn voorganger Gert Mulder heeft heel veel moeite gedaan om dit onderwerp op de agenda te krijgen. Onze sector is heel internationaal gericht. Corona heeft ons pijnlijk duidelijk gemaakt dat gezondheid niet alleen nationaal speelt, maar over de hele wereld. Het is een onderwerp waar je niet op tegen kunt zijn en kunt gebruiken in de politieke lobby om je sector op de kaart te zetten.
Ik was nog maar net in dienst bij GroentenFruit Huis toen ik digitaal een manifest mocht aanbieden aan staatssecretaris Paul Blokhuis, helaas nu demissionair, om de btw op groenten en fruit omlaag te krijgen, zodat groenten en fruit ook beschikbaar worden voor die doelgroepen die iets minder te besteden hebben en iets lager op de sociale ladder staan. Hij heeft dit voorstel opgenomen in zijn verkiezingsprogramma en we hopen dat het tegen de zomer in beleid wordt omgezet. Inmiddels hebben een aantal politieke partijen de verlaging van btw op groenten en fruit in hun verkiezingsprogramma opgenomen. Dat geeft ons een steuntje in de rug en daar doen we het natuurlijk voor. We hebben het tij mee op het gebied van voeding en gezondheid. Om aan de dagelijkse aanbevolen hoeveelheden groenten en fruit te komen zal er nog veel meer groenten en fruit geconsumeerd moeten worden. Met fruit zitten we nog maar op 13% en met groenten op 16% van de aanbevolen hoeveelheid.
Anderzijds is duurzaamheid een belangrijk beleidsterrein. We hebben de Horti Footprint-module ontwikkeld, die op een objectieve manier berekent wat de footprint is van bepaalde producten. Voor de ui en de tomaat is de footprint al berekend. Dit gaan we voor meer producten doen. Ik vind het belangrijk om op een objectieve manier aan fact finding te doen door data te verzamelen. Wij zijn een ketenorganisatie en vertegenwoordigen bijna de hele plantaardige voedingsketen en kunnen door middel van data de keten verder optimaliseren.
Aan de hand van fact finding kunnen we het "echte" verhaal vertellen aan onze externe stakeholders. Er worden veel vraagtekens gezet bij de noodzaak van globalisering en import en export van groenten en fruit. Import en export zou not done zijn. Er is de trend van korte ketens en producten mogen volgens de Rabobank niet verder dan 800 kilometer geëxporteerd worden. Maar als je kijkt waar onze producten heen gaan, dan is dat voor 95% naar onze buurlanden. Europa importeert voornamelijk fruit. Er wordt nu gekeken of die producten ook dichter bij huis geteeld kunnen worden, maar je zou ook kunnen bekijken of deze producten op een duurzame manier geïmporteerd kunnen worden. Hier gaan we de komende jaren nog heel veel veranderingen zien.
Ik vind dat wij als sector een belangrijke verantwoordelijkheid hebben om op dit soort ontwikkelingen vroegtijdig in te spelen. En vergeet ook niet dat bedrijven die producten uit bepaalde gebieden importeren waar de welvaart nog niet zo hoog is, ook bijdragen aan de ontwikkeling van die gebieden."
Onlangs werd bekend dat tijdens de coronacrisis meer groenten en fruit werd gegeten door de consument. Wat kan er worden gedaan om de consumptie van groenten en fruit verder op te drijven?
Een aantal jaar geleden is samen met het ministerie van LNV het Nationaal Actieplan Groenten en Fruit (NAGF) in het leven geroepen. Dit is opgericht om samen met bedrijven activiteiten te ontwikkelen die de consumptie van groenten en fruit stimuleren. Onder andere de website Veggiepedia is verder uitgebouwd waarmee we in 2020 anderhalf miljoen consumenten bereikten. En het bezoekersaantal groeit jaarlijks. Dit biedt een mooie kans om hier ook te communiceren over duurzaamheid van onze producten.
Aan het begin van de coronapandemie hebben we een campagne ontwikkeld "Zorgt u voor elkaar; zorgen wij voor uw groenten en fruit" die door miljoenen mensen is bekeken. Dit initiatief hebben we eind 2020 verder uitgebouwd via een adventskalender waarbij elke dag een nieuw product in de schijnwerpers stond met een bijpassend recept. De cijfers liegen er niet om. In Nederland maar ook in heel Europa is afgelopen jaar 4% meer fruit geconsumeerd. De coronacrisis heeft daarbij geholpen en ik denk dat mensen zich meer dan ooit zijn gaan realiseren dat een gezonde levensstijl heel belangrijk is en gezonde voeding een belangrijk onderdeel daarvan is. Tijdens corona is de afname van kant-en-klaarmaaltijden afgenomen; men heeft meer tijd genomen om zelf te koken. Je weet niet wat er gebeurt als corona afgelopen is, maar je hoopt wel dat daar iets van overeind blijft."
Het is heel lang een heet hangijzer geweest: Brexit. Nu het eindelijk is geregeld, lijken de gevolgen in eerste instantie mee te vallen. Wat is je visie op deze handelsbelemmering?
"Wij hebben keihard gewerkt om onze leden op de Brexit voor te bereiden. We zijn uiteindelijk heel erg blij dat het geen snoeiharde Brexit-deal is geworden. Het is een non-tarifaire Brexit-deal geworden. Zoals het was, zal het helaas niet meer worden, het gaat nu om de export naar een derde land, met dit verschil dat het om veel grotere hoeveelheden gaat dan we gewoonlijk gewend zijn bij de export naar derde landen. We bekijken nog hoe we het proces nog verder kunnen optimaliseren. Er lopen pilots met voorraadkeuringen en we zijn bezig met Green Lanes - om goederenstromen met voorrang op de ferry te krijgen - onder de aandacht te brengen.
Per 1 april wordt het opnieuw spannend, omdat dan de fytosanitaire keuringen voor groenten en fruit ook een rol gaan spelen en dat gaat wel wat betekenen, omdat het dan ook om grotere hoeveelheden zal gaan dan aan het begin van dit jaar. Vijftig procent van de top 5 exportproducten naar het VK: peer, ui, tomaat, paprika en aubergine, komt uit Nederland. Dat moet nu allemaal gecontroleerd worden en dat vraagt wel wat. We doen voor ongeveer € 1,2 miljard. Dat zijn 50.000 vrachtwagens per jaar. Die hoeveelheden liegen er niet om.”
Ook meer in het algemeen lijkt de trend eerder richting meer handelsbarrières te gaan dan minder. Hoe staat GroentenFruit Huis tegenover handelsverdragen en handelsbarrières die worden opgeworpen en wat kunnen jullie doen op dit vlak?
Er is een collega dagelijks bezig om de markttoegang te beslechten. Bij het ministerie van LNV en bij de NVWA houden ook diverse mensen zich hiermee bezig. Al is de capaciteit nog weleens een probleem, terwijl we voor een sterke plantaardige sector een sterke NVWA nodig hebben waarin geïnvesteerd moet worden. Corona draagt er momenteel niet aan bij om handelsbelemmeringen op te lossen. Normaal gesproken ging je naar het desbetreffende land om de belemmeringen te bespreken, maar dat is nu niet mogelijk. Het is nu allemaal een beetje behelpen op dat vlak. Voor sommige dossiers moet er echt wat gebeuren. Dit kan de handel beïnvloeden. Voor wortel-knolgewassen bijvoorbeeld moest er ineens binnen de EU 100% fytosanitair gekeurd worden. Dat hebben we weer terug weten te krijgen naar 10%. Daar zijn leden blij mee, want dat scheelt tijd, capaciteit en kosten. We hebben af en toe wel succesjes. Maar het is veel politiek gelobby. Toch lukt het ons nog steeds, ondanks alle uitdagingen om Zuid-Afrikaanse sinaasappelen naar Nederland te krijgen. En dat past weer in onze drive als sector om dagelijks te zorgen voor de beschikbaarheid van kwalitatief goede en gezonde producten."
Dit artikel verscheen eerder in editie 2, 35e jaargang van Primeur. Zie hiervoor www.agfprimeur.nl.
Voor meer informatie:
GroentenFruit Huis
www.groentenfruithuis.nl