Warmtebeeldcamera levert nieuwe inzichten op

Met een warmtebeeldcamera zijn klimaatmaatregelen als het dichttrekken van een scherm op de planttemperatuur nauwkeurig te meten en visualiseren. “Met het juiste scherm kun je ervoor zorgen dat de gewastemperatuur in de zomer met een graad of vijf daalt. En in de winter kun je de gewastemperatuur met zo’n twee graden verhogen tijdens koude nachten met een hoge uitstraling. Dat kunnen we met zo’n camera aantonen”, zegt Hugo Plaisier, adviseur van Svensson. Hij vertelt meer over de nieuwe dienst, die afgelopen jaar werd gelanceerd, op de website van de schermproducent.

Het gebruik van warmtebeeldcamera’s is nog geen gemeengoed in de glastuinbouw. Svensson heeft dit jaar zo’n camera aangeschaft, waarmee je een heel nauwkeurig warmtebeeld van de plant kunt maken, tot de bloemblaadjes aan toe. Hugo Plaisier: “Je kunt daarmee heel exact de werkelijke planttemperatuur meten in de kas. Dat kun je zowel in de zomer doen als de zon fel schijnt, om te demonstreren hoe warm bepaalde plantendelen worden. Maar ook in de winter om te demonstreren hoe sterk bepaalde plantendelen kunnen afkoelen. Het doet dus eigenlijk hetzelfde als een Infrarood (IR) planttemperatuurmeter, die 5 tot 10 m2 gewas meet, maar dan veel inzichtelijker.”

Joost Haenen en Ton Habraken gewapend met camera op bezoek in de kas

Meten is weten
Een warmtebeeldcamera levert niet alleen mooie plaatjes op, van alle afzonderlijke plantdelen, maar ook nieuwe inzichten. Plaisier: “Een standaard Infrarood planttemperatuur meter levert één getal per 5 a 10 vierkante meter gewas. Een stuk minder nauwkeurig dus dan onze warmtebeeldcamera. Als de gemiddelde gewastemperatuur per vierkante meter 16 graden is, kan het nog steeds zo zijn dat bepaalde details van het gewas al 14 graden geworden zijn. Op die delen – denk aan bloemknoppen – kan er dan al condensatie optreden, als de ruimtetemperatuur hoger is, wat uiteraard ongewenst is. Zo’n camera is dan wel heel illustratief voor dit doel.”

Het is wel een instrument waarbij je moet weten wat je doet, vervolgt Plaisier, vandaar dat Climate House – een nieuwe adviestak van Svensson – onder andere deze meting als service aanbiedt. “Het is voor de meeste tuinders een stap te ver om zo’n camera zelf aan te schaffen. Wij gebruiken deze camera om in de praktijk een stukje inzicht te creëren. Wat is het effect op de gewastemperatuur als je schermt en als je niets doet. We doen dat met een A/B-test, door in de praktijk een deel wel en een deel niet te schermen. Meten is weten. Dat leidt weleens tot een schrikreactie: ik wist niet dat het effect zo groot was.”

Nieuwe inzichten
Het inzetten van een warmtebeeldcamera leidt tot nieuwe inzichten voor Het Nieuwe Telen, tegenwoordig aangeduid met Plant Empowerment, zegt Plaisier. “Gezamenlijk de situatie analyseren en tot afgewogen adviezen komen, daar gaat het om. Je kunt de gewastemperatuur beheersen, als je op het juiste moment het juiste scherm inzet. Zowel in de zomer als de winter. Met het juiste klimaatscherm kun je ervoor zorgen dat de gewastemperatuur in de zomer met een graad of vijf daalt, dat hebben we gemeten met zo’n camera. En in de winter kun je de gewastemperatuur met zo’n twee graden verhogen tijdens koude nachten met een hoge uitstraling. Dat kunnen we ook aantonen. Ik denk dat de tuinders die de cursussen volgen van HNT/GPE wel beseffen dat dit speelt, maar hoe warm of koud bepaalde plantdelen kunnen worden, dat wordt niet altijd beseft.”

Uitstralingsmonitor
Gewastemperatuur en ruimtetemperatuur kunnen dus flink van elkaar afwijken, vervolgt Plaisier. Wie het liever bij getallen houdt kan ook met de uitstralingsmonitor werken, al is die veel minder nauwkeurig. “Met de uitstralingsmonitor – een internet rekenmodel, ontwikkeld door Feije de Zwart (WUR) – kun je simuleren wat de planttemperatuur onder bepaalde omstandigheden zal zijn. Je vult in hoeveel instraling er is van de zon, wat de binnen- en buitentemperatuur is en wat er in de kas hangt aan belichting. Die uitstralingsmonitor berekent hoeveel straling er binnen komt en hoeveel er weer uit gaat. Bij een negatief saldo zal de planttemperatuur lager worden dan de luchttemperatuur. Dan moet je daarop gaan acteren. De uitstralingsmonitor is door elke tuinder te gebruiken op www.kasalsenergiebron.nl.”

Pyrgeometer
Ideaal is een pyrgeometer, besluit Plaisier. “Die meet hoeveel netto uitstraling je hebt. Eigenlijk zou iedere tuinder zo’n sensor moeten hebben. Dan kun je gewoon de computer laten bepalen wanneer er ingegrepen moet worden en wanneer het klimaatscherm dicht moet. In de praktijk is dat vaak ’s middags, een of twee uur voor zonsondergang. Dan slaat de balans al om. De zon wordt dan zwakker, de instraling neemt af, maar de uitstraling kan dan al een grote rol gaan spelen. Het kan zijn dat je gewas dan te zeer gaat afkoelen. Op tijd ’s middags je scherm sluiten is dan van belang. Er zijn tuinders die dat pas doen als de zon al onder is. Het ‘oude denken’ zegt dat lichtmaximalisatie het belangrijkste is en het klimaatscherm pas dicht mag na zonsondergang, maar dat kom je gelukkig steeds minder tegen.”