Tholen - De tijd van verdere gebiedsuitbreiding is voorbij. Dat is een van de conclusies die kan worden getrokken uit de Westlandse Omgevingsvisie 2.0 die momenteel ter inzage ligt. Daarom wil men in de glastuinbouwgemeente weg van bulkproductie, zet men in op reconstructie en hoopt men met verplaatsing van ruim duizend bedrijfswoningen toch nog bouw van nieuwe kassen mogelijk te maken.
Balanceren
De Omgevingsvisie 2.0 is gericht op 2030 met een doorkijk naar 2040 en loopt vooruit op de inwerkingtreding van de Omgevingswet op dit moment verwacht m.i.v. 1 januari 2022. De wet geeft bewoners en ondernemers meer ruimte om mee te denken.
De visie geeft blijk van het 'gevecht' dat er gaande is om grond. Daarbij zijn telers een belangrijke partij, maar spelen ook andere bedrijven en woningbouw mee. Het is balanceren tussen ecologische, economische en sociale belangen voor de gemeente, die de omgevingsvisie ontwikkelde in samenspraak met de bevolking, overheden en ook partijen zoals Glastuinbouw Nederland.
Balanceren is onvermijdelijk in een gemeente die zó vol zit (58% van de gemeente is verhard, tegenover 11% als gemiddelde voor andere Nederlandse gemeenten). De missie van de gemeente is het in 2030 bereiken 'van een ideaal Westlands evenwicht tussen de ecologische, economische en sociale belangen.
Een rondje glastuinbouw Westland, in 2018 tijdens Dwars door de Kas
Vechten om grond
Ruimte om te groeien, die is er bijna niet meer in Westland. Momenteel is bruto 4400 hectare glastuinbouwgrond beschikbaar, waarbij op netto 2253 hectare in 2018 ook écht geteeld werd. De rest van het areaal is in gebruik voor o.a. bedrijfsgebouwen, waterbassins en bedrijfswoningen.
Meer grond is er simpelweg niet meer in Westland. Wel is het mogelijk grond opnieuw beschikbaar te maken. 'Ouwe meuk' moet daarbij plaats maken voor nieuwe kassen. Of bedrijven óf woningbouw, want ook vanuit die hoeken dingt men mee naar de schaarse ruimte die er is. Een rondje Westland leert dat bijvoorbeeld in de kuststrook bij Monster kassen plaats maken voor woningbouw.
Herstructurering of kansen voor niches en pioniers
In de visie wordt ook de glastuinbouwsituatie per kern kort besproken. Daarbij valt op dat sommige glastuinbouwgebieden minder toekomstbestendig zijn vanwege hun ligging, ouderdom dan andere (zie kaart hieronder).
Waar de glastuinbouw een 'grootschalig karakter' heeft, past glasgroenteteelt het beste. Waar tussen de kassen veel stenen bebouwing staat of de verkaveling onregelmatig is, ziet Westland meer kansen voor sierteelt, nicheteelten of ook voor pioniers en start-ups.
Noordkant Kwintsheul uitgegroeid
Zulke minder geschikte gebieden voor schaalvergroting zijn te vinden aan de noordwestkant van Naaldwijk, aan de noord- en oostkant van 's-Gravenzande, aan de zuidkant van Monster, aan de oostkant van Honselersdijk, aan de noordwestkant en zuidkant van Poeldijk, ten zuidwesten van Ter Heijde en ten noorden van Kwintsheul. In dat laatste geval zijn er volgens Westland vanwege de ligging van de gebieden en 'de waarde voor het tuinbouwcluster in zijn geheel' tot 2040 geen uitbreidingsmogelijkheden.
Kaart uit de 'Watervisie' van het Hoogheemraadschap Delfland. Klik hier voor vergroting
Bedrijfswoningen verplaatsen
Reconstructiekansen benutten heet het in de visie. Een andere manier om ruimte te maken die de gemeente wil benutten is het verplaatsen, of uitplaatsen, van ruim duizend bedrijfswoningen. Die liggen herstructurering nu soms in de weg en zouden dan naar dorpskernen verplaatst moeten worden.
Waar de nadruk niet primair op teelt ligt, is Westland streng: hier gaat een nee-tenzij-principe gelden, als dit niet al het geval is. Een uitdaging hierbij: rechtszaken rondom 'strijdig' gebruik van glastuinbouwgrond voorkomen. Dit valt in de praktijk, overigens lang niet alleen in Westland, nog niet mee.
Weg van bulk
Een punt komt duidelijk naar voren in de visie: Westland heeft vooral toekomst als het zich met de beperkt beschikbare glastuinbouwruimte gaat richten op kwaliteit, nicheteelten, diversiteit en niet langer op bulk en producten verkopen en exporteren tegen lage prijzen. Het is de manier, zo betoogt men in de visie, om mondiaal de concurrentie aan te kunnen blijven gaan en leidend te blijven als glastuinbouwgebied.
Die koers is ook al ingezet door veel telers, die als zij écht groot willen groeien veelal buiten het Westland, in bijvoorbeeld de Wieringermeer, zijn gaan kijken. Wel roept de visie de vraag op of (uitsluitend) focus op niches Westland i.p.v. sterk en weerbaar niet ook kwetsbaar maakt. Het noodgedwongen storten van (niche)producten tijdens de coronacrisis ligt immers nog vers in het geheugen.
Bekijk hier de Omgevingsvisie.
Reageren
In de Omgevingsvisie 2.0 staan, naast een ambitieuze toekomstvisie met Westland als welvarende internationale gemeente, deels plannen die al eerder gemaakt zijn. Tot 18 september ligt de visie ter inzage en kunnen mensen reageren, o.a. via [email protected] met als onderwerp 'zienswijze omgevingsvisie'.