"Retail gaat zelf exclusieve rassen introduceren"

"Wereldwijd zien we al sinds jaar en dag vijf grote rassen, namelijk Golden Delicious, Red Delicious, Gala, Granny Smith en Fuji. Daarvan pikt de Gala alleen maar meer marktaandeel in en lopen de andere vier rassen terug. Verder zie je enkele rassen die lokaal sterk vertegenwoordigd zijn, zoals Jonagold in Europa en Honeycrunch in de Verenigde Staten. En we hebben de bekende clubrassen zoals Pink Lady, Jazz en Kanzi, die een grote naamsbekendheid hebben maar toch maar een beperkt marktaandeel hebben", schetste Johan de wereldwijde situatie van de appelrassen.

De boomkweker deelde de 'appelwereld' vervolgens in drie blokken. "Je hebt een aantal landen met overproductie en een dalende consumptie, zoals de Verenigde Staten, Europa, Nieuw-Zeeland en Australië. Verder heb je gebieden waar de productie vrij laag is en de consumptie stijgt, zoals Noord-Afrika, het Midden-Oosten, India en Rusland en je hebt de landen met een fors stijgende productie en consumptie, zoals China en Zuid-Afrika. Voor de Nederlandse en Belgische appelsector wordt het steeds lastiger een rol van betekenis te spelen."


Johan Nicolaï

"In beide landen is het appelareaal teruggelopen naar zo'n 6.000 hectare. Ook in het binnenland verliest men marktaandeel. Retailers voeren continue importproduct, terwijl de volumes Elstar en Jonagold jaar op jaar inboeten. De Jonagold was jarenlang het paradepaardje van de Belgische AGF-handel, maar de toenemende concurrentie uit Polen en de voorkeur voor Gala in het Verenigd Koninkrijk gaan allemaal ten koste van de Jonagold-export. De Elstar, het hoofdras in Nederland, wordt veel naar Duitsland geëxporteerd, maar heeft in andere Europese landen nooit een doorbraak gehad", vervolgde Johan.

"Polen heeft 140.000 hectare appelen. Veel bedrijven zijn daar groot geworden omdat er zoveel subsidiegeld is uitgedeeld, maar zo werkt dan in Europa. Laat daar de helft van de appelproductie eens goed van zijn, dan houd je nog 70.000 hectare over. Daarbij stellen de 6.000 hectare van Nederland en België niets voor. Nederland en België zijn onbelangrijke appel producerende landen geworden", vervolgde Johan.

"De perenproductie stelt Europees nog wel wat voor. De Conference-peren worden samen met de Italiaanse Abate Fetel en de Portugese Rocha-peer beschouwd als de grootste rassen in Europa. Wel blijkt het lastig om na het verlies van de Russische markt nieuwe markten aan te boren. Er worden pogingen ondernomen om te exporteren naar de VS en Canada en de export naar China loopt, maar is nog marginaal en ik vraag me eerlijk gezegd af of het ook wel een succes gaat worden", vervolgde Nicolaï. "Duitsland kan een belangrijke exportmarkt worden voor Conference-peren, al ligt concurrentie vanuit Italië op de loer en ook in Spanje zie ik potentie voor de Conference-peer."

"De vraag is wat de toekomst heeft. Moet er worden ingezet op lagere kosten door samenwerking of moeten we naar een vraag- en marktgerichte productie toe. In het Verenigd Koninkrijk worden er bijvoorbeeld grote successen geboekt met een één-op-één relatie tussen Gala-telers en een supermarktketen. Men heeft daar het seizoen met vier maanden weten te verlengen waardoor men doorgaat met Britse Gala tot eind juni. Eén Britse supermarkt biedt al jaarrond Britse appelen aan en de retailer heeft macht, zowel richting de producent als consument", vervolgde Johan. 

"Veel Nederlandse en Belgische appeltelers zijn specialist in teelt en sorteren, maar hebben geen visie op de markt. Er zijn spookrijders nodig, die initiatieven ontplooien, innovatief zijn en in klantrelaties denken. Dat willen supermarkten ook. Ik heb ontdekt dat supermarkten een andere rol willen hebben dan die van pure inkoopcentrale. Jonagold voor 29 cent aanbieden, daar verdient niemand wat aan. Overal is het assortiment hetzelfde. Ook met clubrassen is er geen onderscheid te maken, want die vind je ook overal. Een gesloten keten met een clubras heeft een bepaalde mate van slagingskans, maar het blijft een push-strategie, die een grote investering vergt", meent Johan. 

Hij verwacht dat de rassenintroductie in de toekomst daarom heel anders zal verlopen. "Vanwege de prijsdruk verwacht ik niet dat de fruitsector veel kracht heeft om zelf nieuwe rassen te introduceren. Maar ik zie nieuwe ketens ontstaan waarbij de supermarkten zelf exclusieve rassen gaan introduceren om onderscheidend te zijn. Zij nemen daarmee een risico op zich. Dat vergt middelen, maar die kunnen ze wel dragen en telers zullen zich committeren aan de benodigde productie. Dit model lijkt misschien toekomstmuziek, maar is niet ver weg. Wij zitten met de supermarkten aan tafel."